• امروز : شنبه, ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۳
  • برابر با : Saturday - 4 May - 2024
::: 3328 ::: 9
0

: آخرین مطالب

جامی؛ برترین چهره فرهنگی هرات | حسن امین هرات، قلب ادبیات، معنویت و تصوف در افغانستان | مرضیه سلیمانی (خورشید) پیوند هرات با آریانا و ایرانشهر | یحی حازم اسپندیار شاهنامه و هرات | محمد آصف فکرت هروی هرات از نگاه دکتر اسلامی نُدوشن | مهرداد صادقیان ندوشن هرات؛ پیوند دهنده‌ای فرهنگی ملت‌های حوزۀ نوروز | عبدالمنان دهزاد شکستن چندمین استخوان در تحویل سال | خالد قادری* هرات، نقطه‌ وصل در حوزه‌ نوروزستان | اسحاق ثاقبی داراب ظرفیت‌های هرات برای پیوندهای تاریخی حوزه‌ی تمدنی نوروز | محبوب‌الله افخمی* توهمات امارات در مورد بین المللی کردن مسئله سه جزیره ایرانی | کورش احمدی* مناقشه بر حق حاکمیت تاریخی ایران | محمدجواد حق‌شناس شبکه ملی و فراملی موزه خلیج فارس | رضا دبیری‌نژاد* حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان؛ روستانشینی و پایداری معیشتی | محمدامین خراسانی* برای صیانت از نام خلیج فارس نیازمند عزم ملی هستیم خلیج فارس در آئینه زمان | محمدعلی پورکریمی* حفاظت از نام خلیج فارس جزایر سه‌گانه ایرانی، دسیسه انگلیسی، فراموش‌کاری عربی | محمدعلی بهمنی قاجار خلیج عربی یا خلیج همیشه فارس؟ بر این دو عنوان درنگ کنید | حبیب احمدزاده هژمونی ایرانی خلیج فارس از عهد باستان تا کنون | مرتضی رحیم‌نواز درباره پوشش و لباس زنان در جزیره کیش | مرتضی رحیم نواز جهانی شدن و نقش ژئواکونومیکی منطقه خلیج فارس | مهدی حسین‌پور مطلق خلیج فارس، آبراه صلح و گفتگو | فریدون مجلسی خلاء قدرت و ابهام چهره ژئوپلیتیکی در خلیج فارس | نصرت الله تاجیک درباره روز ملی خلیج‌فارس | محمدجواد حق‌شناس موزه ملی هرات | مرتضی حصاری کتیبه‌های فارسی مسجد ‌جمعه (جامع) هرات | مرتضی رضوانفر مسجد جامع هرات میراثی ماندگار در تاریخ معماری جهان اسلام | علیرضا انیسی معماری در خراسان بزرگ عهد تیموری | ترانه یلدا از چهارسوی هرات تا چهار مرکز دیپلماسی جهان | سروش رهین هرات و نقطه‌ ‌عطف رهبری | ظاهر عظیمی هرات و توسعه‌ سیاسی | سید نایل ابراهیمی حوضه آبریز هریرود؛ چالش‌ها و راهبردهای مشارکتی و بومی | عبدالبصیر عظیمی و سیدعلی حسینی موقعیت استراتژیک هرات | فریدریش انگلس (ترجمه‌: وهاب فروغ طبیبی) نقش هرات در همگرایی منطقه‌ای | ضیاءالحق طنین درخشش تاریخی هرات | سید مسعود رضوی فقیه دیدار سروان انگلیسی با یعقوب‌خان در هرات | علی مفتح ایستاده بر شکوه باستانی* | محمدجواد حق‌شناس سیاست‌گذاری «همگرایی منطقه‌ای» در حوزه تمدنی ایران فرهنگی هرات در عهد ایلخانی، آل کرت و تیموری | شیرین بیانی گزارش سفر محمود افشار به افغانستان تحولات افغانستان و قیام ۲۴ حوت (اسفند) ۱۳۵۷ مردم هرات | محسن روحی‌صفت* هرات، شهر عشق، دانش و هنر | سید رسول موسوی* دلبسته این مردم مهربان هستم تقابل نظامی اسرائیل و ایران: پیامدها و راه حل‌ها | سید حسین موسویان آیین نوروز دوای درد افغانستان | حسین دهباشی ردپای نوروز در ادبیات داستانی | محمد مالمیر سبزی پلو با ماهی | مرتضی رحیم‌نواز بهداشت و تغذیه در تعطیلات مراسم نوروز باستانی | گلبن سهراب شهر نوروزانه | بهروز مرباغی تئاتر و بهار، تلاشی برای زدودن زشتی و پلشتی | مجید گیاه‌چی

2

کتیبه‌های عاشورایی در قفقاز و آفریقا | مرتضی رضوانفر

  • کد خبر : 13981
  • 31 تیر 1402 - 17:54
کتیبه‌های عاشورایی در قفقاز و آفریقا | مرتضی رضوانفر
کشورهای ساحل شرقی آفریقا شامل سومالی، کنیا و تانزانیا نیز از جمله کشورهایی هستند که از کتیبه‌های فارسی شعر محتشم در نقاط مختلف خصوصا امام باره‌ها یا محفل‌ها (حسینیه‌ها) و مساجد مرتبط با شیعیان استفاده می‌کنند.

شاید بتوان گفت ترجیع بند محتشم کاشانی در وصف عاشورا پر استفاده‌ترین متن فارسی در جهان است. زیرا این شعر به صورت کتیبۀ سنگی، گچی و کاشی در مساجد و یا حسینیه‌های مربوط به ایرانیان در برخی از کشورها و بعدها به صورت کتیبه‌های پارچه‌ای در بسیاری از نقاط که گروه‌های شیعی حضور داشته‌اند، استفاده شده است. از عهد صفوی در بسیاری از کشورها هرجا که شاهد حضور ایرانیان بوده‌ایم، می‌توان دو نماد را پر بسامد و پرتکرار یافت، یکی شعر محتشم در وصف عاشورا به عنوان نمادی از شیعه بودن، مانند کتیبه محراب مسجد شاه عباس در شهر دربند روسیه و دیگری آرم شیر و خورشید به عنوان نمادی از ایرانی بودن، مانند سنگ مزار ایرانیان در شهر ماخاچ قلعه پایتخت جمهوری داغستان روسیه است. گفته شده است آرم شیر و خورشید که سابقه‌ای بلند در تاریخ ایران دارد، در عهد قاجار تغییر پیدا کرده و شکلی شیعی ـ ایرانی به خود گرفته است. بر اساس منابع مکتوب از دوره قاجار، به دستور فتحعلی شاه قاجار دست شیر بالا آمده و شمشیر ذوالفقار را به دست می‌گیرد. شیری که شمشیر در دست دارد نماد حضرت علی (ع) به عنوان شیرخدا و برداشتی از عنوان «اسدالله غالب» یا «حیدر کرار» است. نظیر این طرح را می‌توان در سر در مسجد امام مهدی (ع) در شهر دربند روسیه مشاهده نمود.

البته طبق کتیبه و شمایلی که اینجانب در ارمنستان شناسایی کرده و در رسانه‌ها به عنوان کشف شیر شمشیر به دست در ارمنستان منعکس گردید، می‌تواند تاریخ این شیر را از عهد فتحعلی شاه به ششصد سال به عقب برگرداند، زیرا در مسجدی نصب شده که تاریخ ۶۶۱ هجری را بر یکی از کتیبه‌ها دارد

ترجیع بند محتشم کاشانی در برخی نقاط به صورت کتیبه بر روی بناهای مذهبی استفاده شده است. مانند مسجد ایرانیان در شهر میانمار، مسجد شاه عباس در شهر دربند روسیه و یا مسجد کبود در شهر ایروان ارمنستان. بیشترین گستره شعر محتشم به صورت کتیبه‌های پارچه‌ای است، به مرور این کتیبه‌های پارچه‌ای فراتر از گروه‌های ایرانی رفته و اکنون در قفقاز شمالی و کشورهای حوزه قفقاز جنوبی، کشورهای شبه قاره هند، برخی کشورهای عربی مانند کشورهای حاشیه خلیج فارس، عراق، لبنان و سوریه نیز استفاده می‌شود.

کشورهای ساحل شرقی آفریقا شامل سومالی، کنیا و تانزانیا نیز از جمله کشورهایی هستند که از کتیبه‌های فارسی شعر محتشم در نقاط مختلف خصوصا امام باره‌ها یا محفل‌ها (حسینیه‌ها) و مساجد مرتبط با شیعیان استفاده می‌کنند. نظیر این استفاده را می‌توان در پرچم هیات محفل بی‌بی زینب در جزیره زنگبار(تانزانیا) مشاهده نمود.

به نظر می‌رسد از دلایل گستره شعر محتشم در کشورهای مختلف جهان، ابتدا قدرت و استحکام ساختاری این شعر است. چون شاعران نام‌آور بسیاری مرثیه‌سرایی کرده‌اند، اما آثارشان تا این میزان تاثیرگذار نبوده است. دیگر این‌که به قول مرحوم جابر عناصری حضور جنبه‌های نمایشی و صحنه‌پردازی قدرتمند در این شعر باعث اثربخشی و ماندگاری آن شده است. این مرثیه از ابتدا با مصرع «باز این چه شورش است که در خلق عالم است» با یک عظمت و حماسه آغاز می‌شود. نوع نگاه محتشم نوعی رستاخیز و قیامت در کل جهان عالم است و در کنار این عظمت از مظلومیت امام حسین (ع) و همراهان وی می‌گوید. باید گفت ترجیع‌بند محتشم، پرچم و بیانیه تشیع در مناطق مختلف جهان است. حتی می‌توان گفت موضوعی ایدئولوژیک برای حکومت صفویه بوده که ابتدا به عنوان نماد دولت صفوی و سپس نماد تشیع در کشورهای مختلف مطرح شده است.

لینک کوتاه : https://nimroozmag.com/?p=13981
  • نویسنده : مرتضی رضوانفر
  • منبع : هفته‌نامه نیم‌روز
  • 142 بازدید

نوشته ‎های مشابه

ثبت دیدگاه

قوانین ارسال دیدگاه
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.