در میان کوچه پس کوچههای قدیمی عودلاجان دربی ساده و قدیمی وجود دارد که بر سردرش نام “انجمن کلیمیان ایران” و “کنیسه عزرا یعقوب” با خطی خوش نوشته شده است. کنیسه عزرا یعقوب از قدیمیترین کنیسههای تهران است که دارای چند اتاق ساده در اطراف حیاطی نسبتاً بزرگ بوده و تاریخ ساختش به دوران ناصرالدین شاه قاجار باز میگردد. دورانی که اکثر ساکنین محله را قشر مرفه جامعه و یهودیان تشکیل داده بودند. یکی از این ساکنان فردی یهودی به نام “عزرا یعقوب” بود که از تاجران معروف و ثروتمند زمان خود به شمار میرفت. در سال ۱۲۷۳ ه.ش این تاجر معروف پس از ابتلا به بیماری دار فانی را وداع گفت. پس از مرگ عزرا یعقوب، همسرش “صنوبر حق نظر” تلاش کرد تا وصایای ایشان را اجرا کرده و قسمتی از اموالش را صرف امور خیریه کند. او علاوه بر ساخت کنیسه عزرا یعقوب، یک آبانبار و مکتبخانه هم ساخت و هزینه ساخت کنیسهای برای یک بیمارستان در اورشلیم را تقبل کرد.
از آن پس کنیسه عزرا یعقوب به یکی از مکانهای مهم و مقدس یهودیان برای برگزاری مراسم دینی و جلسات تبدیل شد. همچنین این کنیسه در دورههای زمانی مختلف، پناهگاه و خانهای امن برای تعداد زیادی از یهودیان بیخانمان بود. در بازه سالهای ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۶ ه.ش یهودیانی از سمرقند و بخارا به تهران آمدند و برای مدتی در کنیسه عزرا یعقوب پناه داده شدند تا مقدمات مهاجرتشان به اسرائیل فراهم شود و بتوانند با خیالی آسوده به این کشور نقل مکان کنند. پس از آن در زمان جنگ جهانی دوم که ایران پذیرای مهاجرین یهودی زیادی از لهستان بود، به عدهای از آنان در همین کنیسه پناه داده شد. اما از دهه چهل به بعد محل سکونت یهودیان به شمال تهران تغییر یافت و عده زیادی از این محله قدیمی خارج شدند. همچنین با وقوع انقلاب اسلامی نیز تعداد زیادی از یهودیان مقیم ایران به خارج از کشور مهاجرت کردند و تعداد کمی از آنها در کشور باقی ماندند. این دو عامل در خلوت شدن و از رونق افتادن کنیسه عزرا یعقوب تأثیر زیادی داشتند.
در سال ۱۳۸۳ ه.ش این کنیسه قاجاری، به لحاظ داشتن معماری خاص آن دوران مورد توجه سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت و پس از تلاشهای فراوان به فهرست آثار ملی ایران اضافه شد. لازم به ذکر است که داخل کنیسه نیز همچون ظاهر ساختمان از سادگی خاصی تبعیت میکند. در سالن اصلی کنیسه جز چند طاقچه ساده و چند پنجره چوبی، تزئیینات دیگری به چشم نمیخورد و فضا با سادهترین اثاثیه موجود پر شده است.
