اندیشه

نام واره ایران | مرتضی رحیم‌‎نواز

ایلخانیان، نام ایران را برای جغرافیای سیاسی کشور تثبیت نمودند. به گونه‌ای که تقریبا از دوره آنها به بعد این نام همواره در اسناد و مکاتبات و قراردادهای سیاسی و نیز شرح احوالات به جا مانده به چشم می‌خورد.

هویت ایرانی | رضا حبیب‌پور *

هویت ایرانی، جریان زنده در دل آیین‌ها و نمادها | رقیه محمدزاده *

سهروردی، زبان فارسی و بازسازی هویت ایرانی ـ اشراقی | محمدجواد حق‌شناس

دکتر جواد طباطبایی «مَرد علوم سیاسی» | سید صادق حقیقت

به اعتقاد بنده، اگر بنا باشد کسی را به عنوان «مرد علوم سیاسی»، و به شکل خاص «مرد اندیشه سیاسی»، معرفی کنیم، کاندیدای نخست دکتر طباطبایی است

بزرگ مردی به نام دکتر سید جواد طباطبایی | امید یعقوب زاده

دکتر طباطبایی پس از بازگشت از فرانسه در سال ۱۳۶۳ به عضویت هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران درآمد اما پس از مدتی با برخی از تنگ نظری‌ها از دانشگاه اخراج شد

در رثای دکتر سید جواد طباطبایی:

فیلسوفی سیاسی؛ تالی فردوسی | سید مجتبی طاهری

با شرکت در کلاس‌ها و جلسات مختلف، مجددا عطش دیدار و مطالعه آثار دکتر طباطبایی در من زنده گردید، زیرا محفلی نبود که در آن، از «ایران» و مسئله ایران، سخن به میان آید و نامی از استاد بزرگوار برده نشود. سرانجام، با حضور در همایش انجمن علوم سیاسی، تحت عنوان «تاملی درباره ایران» که در دی ماه ۹۵ برگزار گردید، این فرصت فراهم شد تا برای اولین و آخرین بار در درس استاد طباطبایی حضور یابم.

قانون اساسی به مثابه یک منظومه مفهومی سازگار | حسن وکیلیان

واضح است که در علوم انسانی و اجتماعی همانند علوم تجربی، آزمایشگاهی برای آزمون پیشینی نظریه‌ها وجود ندارد و چون آزمون این خیال و محال اندیشی‌ها در غیاب به کارگیری عقل سلیم جز با اجرا و به کارگیری عملی آن‌ها ممکن نیست، آگاهی از تبعات چنین خیال و محال اندیشی‌هایی فقط با تحمل عواقب گسترده و دردناک آن ممکن و شدنی است.

در رد و تمنای «قدرت موسس» | پدرام امیریان

فهمی از سیاست که تحولات اجتماعی را تماما معطوف به تغییرات در اریکه قدرت پنداشته و فهمی دیگر از سیاست که نقطه‌ ورود آن از جامعه و غایتش، تحکیم همبستگی‌های اجتماعی است. اجمالا تلقی اول را می‌توان نوعی «سیاست دولتی» یا دولت‌گرا نام نهاد و فهم دوم را «سیاستی مردمی» یا اجتماعی نامید.

جنبش اجتماعی و فلسفه زندگی | داود سلیمانی*

در اینجا، آزاد زندگی کردن، بیان یک اراده و خواست و تلقی از زیست فردی و اجتماعی بوده و بسیار جدی است. زن، زندگی، آزادی همه عناصر پیش گفته را با خود حمل می‌کند و خود بیان این دغدغه جدی است.

مروری بر آراء فلسفی و عرفانی پروفسور هانری کربن:

جایگاه امام زمان (عج) در تشیع | حمزه کرمی

برخلاف مسیحیت که معتقد است خداوند در وجود عیسی تجسد پیدا کرده است و نقشی انضمامی به خداوند می‌دهند که امری غیرممکن و خلاف عقل و حکمت است. در اسلام و تشیع چنین چیزی وجود ندارد.

روح دردمند ایران | سعید عابدپور

دوست گرامی و عزیزم مسعود رضوی از من درخواست کرده است مقاله‌ای درباره استاد عزیز و بزرگم دکتر سید جواد طباطبایی بنویسم. اما غم و اندوه ناشی از فقدان دکتر طباطبایی کار را بسیار سخت می‌کند. به هرحال چند نکته و خاطره را بیان می‌کنم و امیدوارم سودمند باشد.

نگاهی بر اندیشه و نظریه‌های سید جواد طباطبایی در عرصه سیاست و فلسفه

آموزگار حقیقت، دانش و شجاعت | سید مسعود رضوی فقیه

سید جواد طباطبایی شهسوار فرهنگی بود باشکوه و نجیب، که اینک نه تنها با استبداد و استعمارِ سده 18 و 19 دست به گریبان شده بود، بلکه باید تکلیف خود را با سنت و تجدد، با دیرینه و نوپدید، یا به قول دانشور بزرگ ایران دکتر میرشمس الدین ادیب سلطانی، «باید که پی و پایه را پاس بدارد و پایگاه خود را در برابر مور و ملخ کهن و موریانه مدرن استوار سازد».

نظریه‌های جنبش‌های اجتماعی جدید | محمد آخوندپور امیری

«آلن تورن» سه اصل مهم در ارتباط با جنبش‌های اجتماعی طرح می‌کند که عبارت است از اصل هویت، موضع گیری و اصل همگانی بودن. هرچند که جنبش‌های اجتماعی گاهی وابسته به منافع قشر خاص هستند، ولی ارزش‌های همگانی و عام از قبیل آزادی، رفاه ملی، عدالت، استقلال و غیره را به عنوان ایده‌های کلی جنبش مطرح می‌کنند.

قانون اساسی در ایران | محمد رسولی

در جامعه‌ سیاسی ایران کهن هم قوانین موضوعه عادی و هم قانون اساسی وجود داشته است.از دقت در اسناد به خوبی بر می‌آید که دست کم قانون اساسی، مدون و نوشتاری بوده است و فقط شورای کشور و انجمن بزرگان می‌توانسته با تشریفاتی اصول آن را تغییر دهد و به اصطلاح حقوق عمومی امروز «در قانون اساسی تجدید نظر کند».

قانون اساسی: موازنه استمرار و دگرگونی | محمدحسین زارعی

از مهم‌ترین دفاعیه‌هایی که از ثبات و استمرار قانون اساسی شده است، استدلال‌های متکی بر حق‌مداری است. از آنجا که منطق حق‌ها مبتنی بر جهان‌شمولی، ثبات، تغییرناپذیری و سلب‌ناشدنی است، اصول قانون اساسی باید چنین حق‌هایی را مطلقا مورد شناسایی قرارداده، محترم شمرده و تضمین نمایند.

انقلاب بلژیک و قانونی که بر مشروطه تاثیر گذاشت | علی مفتح

با توجه به صحبت‌هایی که در سال‌های اخیر در رابطه با برگزاری همه پرسی در ایران برای بعضی موضوعات شنیده می‌شود، باید این سوال را مطرح کرد که اساسا چگونه می‌توان به نوعی تعادل در حفظ حقوق ملت و مردم بدون افتادن در دام آرمان خواهی افراطی (مرتبط با ملت) و استبداد عوام (مرتبط با مردم) رسید؟

شورای بازنگری موسسان، راهی به سوی تاسیس دولت حقوق بشری | علی‌اکبر گرجی اَزَندَریانی

بازنگری بنیادین قانون اساسی راهی برای بازگرداندن امانت قدرت به دست مردم و احیای مشروعیت از دست‌رفته ساختار قدرت است. قوه موسس بازنگری فورا باید فراخوانده شود و از او برای آینده حکمرانی کسب تکلیف شود. ‌از آنجایی که ولایت(حق حاکمیت) از آن مردم است و ولایت حاکمان ریشه در آرای عموم مردم دارد و اساسا مقید به اراده آنهاست، عدول از آرای مردم به مثابه عدول از مشروعیت نخستین است.

اِنفِساخِ یک قانون اساسی | محمدحسین زارعی

بر فرض که یک نسل با چنین قانون اساسی موافقت کرده باشد، اما اصول و مفاد آن برای نسل یا نسل‌های بعد بی‌اعتبار و باطل است، زیرا آنانکه باید تعهدات مندرج در قانون اساسی را بپذیرند و اجرا کنند موجودیت حقوقی و حضور زمانی و مکانی نداشته‌اند تا قانون اساسی را صحه بگذارند.

فلسفه و نه «قانون پرستی»، راه اصلاح امور است | علی مفتح

قانون نیازی به بحث و گفت و شنود ندارد. از طریق قانون می‌توان با هر کسی، حتی با افراد جانی رویارو شد بدون اینکه سختی به چالش کشیده شدن و به چالش کشیدن استدلال را تحمل کرد. جامعه کم حوصله به دنبال حل مشکلات از راه گفت و شنود نیست چرا که چالش‌گری مربوط به حیطه فلسفه می‌شود.

در مکتب ماندلا، غایت سیاست، قدرت نبود | جاوید قربان اوغلی

در سال ۱۹۶۴ ماندلا در جریان محاکمه سران کنگره ملی، در آخرین جملات دفاعیه طولانی که خود آن را به عهده داشت. پس از رد صلاحیت دادگاه و اتهامات رژیم آپارتاید خطاب به قاضی پرونده و جهانیان که این محاکمه را از طریق رسانه‌ها دنبال می‌کردند، گفت:

چرا گاندی؟ | غلامعلی‌کشانی

او تغییرِ ساختارهای روابطِ قدرت را در نظر داشت و از همه مهم‌تر هرگونه ارباب‌بازی را به‌شکلِ نظام‌مند نفی می‌کرد. در همین مسیر در آخرین روز زندگی‌اش اساس‌نامه‌ای را تهیه می‌کند برای «انجمنِ خادمین مردم».

آهیسما؛ میراث گاندی برای جهان | سمیه مروتی

در این مبارزه بحق، علیرغم تمام بدرفتاری‌ها و ستم‌هایی که تحمل کرده‌ایم، با آرامش کامل، در جهتی قدم برمی‌داریم که با محبت، سفیدپوستان را به خود جلب کنیم. البته با شجاعت اعتراض می‌کنیم- شجاعتی هماهنگ با اصول مذهب و کلام خداوند بزرگ ما می‌خواهیم تمام معیارهای مبارزاتی خشونت‌آمیز را به زباله‌دان تاریخ بسپاریم و درسی نو به بشریت تقدیم کنیم

تفاوت، مدارا و خشونت‌پرهیزی در سیاست‌ورزی ایرانی | مختار نوری

به سخن دیگر، ما انسانها چون با هم متفاوتیم، ناگزیریم سطحی از مدارا را در رفتار و گفتار خود اعمال کنیم. جوامع و انسان‌های درون آن متفاوت‌اند و برای پرهیز از خشونت ناگزیریم مداراگری پیشه کنیم، در غیر این صورت به تعبیر اسلاوی ژیژک، با چند نگاه‌ زیرچشمی به خشونت خواهیم رسید.