ایران فرهنگی

گفتمان صلح و سیاست همسایگی | ماندانا تیشه‌یار*

همین دور افتادگی از آشنایی با زبان‌های این حوزه تمدنی، سبب شده که کمتر به پیوندهای ادبی میان جوامع‌مان توجه داشته باشیم. مثنوی معنوی و گلستان و دیوان حافظ اگرچه هنوز خوانندگان پرشماری در سراسر این منطقه دارد، اما ما چقدر با آنها در ارتباط و گفتگو هستیم؟

گزارش مراسم رونمایی ویژه‌نامه شکوه هرات در دایره‌المعارف ایرانشناسی:

هرات روح پرنشاط ایران فرهنگی | فرزانه قاضی‌زاده*

وطن فارسی | محمدکاظم کاظمی*

گزارش یک نشست:

شبی با هرات

معماری در خراسان بزرگ عهد تیموری | ترانه یلدا

اگر بناهای تیموری را به لحاظ اهمیت هنری، استحکام و شهرت آنها برشماریم جای اول را مساجد و بعد مدارس، خانقاه‌ها، زیارتگاه‌ها، حوض‌ها، رباط‌ها، کاروانسراها و بازارچه‌ها به خود اختصاص می‌دهند و این خود نشان دهنده اهتمام شاهان تیموری به ساختن بناهایی است که برای استفاده عموم مردم ایجاد شده‌اند.معماری

از چهارسوی هرات تا چهار مرکز دیپلماسی جهان | سروش رهین

فردای آن‌روز مهمان‌ویژه‌ای دعوت شده‌بود؛ آنگلامرکل‌بلی، نخست‌وزیر مقتدر جرمنی. او ازجمله چهارخانم مقتدر سیاسی است که من با وی ملاقات ‌نمودم. او باتمام و کمال یک ‌جرمن بود. خانم بی‌اندازه‌ جدی اما با فروتنی با هرکدام از اعضا صحبت کرد ولی با جدیت، برعکس لبخندی‌ که در امریکا رایج ‌بود برایم جذاب‌ بود.

هرات و نقطه‌ ‌عطف رهبری | ظاهر عظیمی

ژنرال ظاهر عظیمی سخنگوی وزارت دفاع افغانستان بوده است. او اهل هرات و درس خوانده دانشگاه تهران قبل از انقلاب است. وی از ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۴ کمیسار نظامی هرات بود و در جنگ با طالبان دوره اول مشارکت داشت و فرزندش نیز در فاریاب در درگیری با طالبان شهید شد. وی اولین نفری بود که در موضوع درگیری طالبان برای تسخیر هرات مطلب نوشت و عوامل شکست از طالبان را برملا کرد. این نوشته در همان راستا هست .

هرات و توسعه‌ سیاسی | سید نایل ابراهیمی

در شرایطی‌که افغانستان آبستن‌ تحولات ‌متنوع بود، هرات مسیر پیشرفت‌ اقتصادی ‌را انتخاب‌کرد. این ‌شهر در تناسب با سایر‌ بزرگ‌ شهرهای افغانستان، صنعتی‌تر شده ‌است. این ‌ولایت به ‌دلیل ‌موجودیت گمرکات و شهرک ‌صنعتی به «نگین‌اقتصاد ‌افغانستان» معروف ‌است.

حوضه آبریز هریرود؛ چالش‌ها و راهبردهای مشارکتی و بومی | عبدالبصیر عظیمی و سیدعلی حسینی

بحران کمبود آب در این حوضه نه‌تنها موضوع آب را سیاسی کرده بلکه تا سطح امنیت‌ملی ارتقاء داده است. ساکنین این حوضه آبریز خواهان تامین نیازهای آبی خود هستند که مسئولین را تحت‌فشار گذاشته تا پاسخگو باشند. اما پاسخ‌های این مسئولین کمتر با واقعیت‌های ملموس همراه است.

موقعیت استراتژیک هرات | فریدریش انگلس (ترجمه‌: وهاب فروغ طبیبی)

اهمیت‌‌ سیاسی هرات از این واقعیت ناشی‌ می‌شود که مرکز استراتژیک تمام ‌سرزمینی است که از غرب ‌و شمال با خلیج فارس، بحیره‌ کسپین (دریای‌خزر) و سیر دریا و از سوی ‌شرق با سند قرارگرفته است

نقش هرات در همگرایی منطقه‌ای | ضیاءالحق طنین

موقعیت جغرافیایی ویژه هرات: هرات، موقعیت جغرافیایی متمایز دارد که با به کارگیری درست آن می‌تواند به عنوان محورِ برای تلاش‌های همگرایی‌منطقه‌ای عمل کند. موقعیت استراتژیک هرات که در چهارراه آسیای مرکزی، جنوب آسیا و خاورمیانه قرار دارد، دروازه‌ای برای اتصال و همکاری میان کشورهای همسایه است.

درخشش تاریخی هرات | سید مسعود رضوی فقیه

به سعی و تشویق شاهرخ، کتابخانه‌ای عظیم نیز در هرات به وجود آمد که جامع تعداد زیادی از کتب و نسخ و نفایس بود. به علاوه بعضی هنرمندان عصر همچون عبدالقادر مراغی استاد موسیقی، مولانا خلیل مصور استاد نقاشی، یوسف اندکانی استاد آواز، از همان ایام، در دربار هرات، نام شاهرخ را پر آوازه ساختند.

هرات در عهد ایلخانی، آل کرت و تیموری | شیرین بیانی

هرات از شهرهای بسیارقدیمی از هزاره‌های دوردست و چنانکه گفته‌شد شامل یکی‌از استان‌های «آریانا» بوده است. این شهر دارای آب‌وهوای خوش و رودهای پرآب ازجمله رود مالان یا مالون بوده که تیموریان برآن پلی بسته بودند.

گزارش سفر محمود افشار به افغانستان

این‌ گزارش پس‌ از ۶۲ سال، از میان هزاران برگ اسناد اداره فرهنگ وزارت‌ امور خارجه استخراج شده است.

تحولات افغانستان و قیام ۲۴ حوت (اسفند) ۱۳۵۷ مردم هرات | محسن روحی‌صفت*

در نیمه‌ دوم دهه‌ چهل، فعالیت‌های‌ سیاسی در کشور خصوصاً دانشجویان گسترش یافته و درپی جو احساسی در مناقشات‌ سیاسی که در دانشگاه به‌ وجود می‌آید، تظاهراتی علیه دولت درمقابل مجلس افغانستان برپا می‌شود. قوای‌‌ نظامی‌ مرکزی به فرماندهی عبدالولی مداخله می‌کند و عده‌ای کشته می‌شوند.

آیین نوروز دوای درد افغانستان | حسین دهباشی

در دهمین کنفرانس امنیتی هرات که در شهرِ زیبای دوشنبه در تاجیکستان برگزار شد، میهمانانی از ایران نیز حاضر بودند. متن زیر سخنرانی حسین دهباشی، مستدساز و تاریخ‌پژوه ایرانی است که در این نشست بیان شده است.

اهمیت پاسداری از جشن نوروز در افغانستان | محمدصادق دهقان

در حال حاضر، فقط گفتمان رسانه‌ای در افغانستان و ایران در زمینه نوروز فعال است که علمی و مطالعاتی هم نیست. از مطالعات نظری، فلسفی، جامعه‌شناختی، انسان‌شناختی و مردم‌شناختی خبری نیست.

سیمای جهانی نوروز ایرانی | مرتضی رحیم‌نواز

یکی از بارزترین نمادهای مشترک تمدنی ـ فرهنگی میان هر یک از این کشورها، «نوروز باستانی» است که به‌عنوان یکی از کهن‌ترین جشن‌ها در حوزه تمدنی جنوب آسیا، امروزه بیش از 300 میلیون نفر در 11 کشور مختلف جهان در جنوب غربی آسیا، آسیای میانه، قفقاز، شبه‌قاره هند و بالکان را به پاسداشت خود واداشته است.

آداب و رسوم نوروزیِ تاجیکان | دلشاد رحیمی*

نیاگان تاجیکان از دوره‌های باستان سعی و کوشش می‌نمودند، که گذشتن وقت را با واحد و معیارهای گوناگون نشانه‌گیری و اندازه کنند. مردم تاجیک زمان برابر شدن شب و روز یا خود اعتدال بهاری، فرا رسیدن جشن نوروز را از روی نشانه‌های زیادی مقرّر می‌نمودند.

نوروز در هرات؛ بقای زندگی | مینو سلیمی

در فرهنگ فارسی‌زبانان شادی، جایگاه ارزنده‌ای دارد. داستان‌های بازمانده از تاریخ نمونه‌های فراوانی از این امر را نشان می‌دهند. آغاز فصل تازه، زمان برداشت محصول، بهار طبیعت، پاسداشت زمین و داستان‌های اسطوره‌ای ریشه‌دار و بازمانده از سلسله‌های پیشدادیان و کیانیان و غیره هرکدام برای برگزاری آیینی نو انگیزه‌ای ارزشمند بودند. شادمانی نهفته در دل این جشن‌های آیینی پرشور، روح خموده انسان اسیر در روزمرگی را رهایی و تازگی می‌بخشید و برای آغاز فعالیت و فصلی دیگر آماده می‌کرد.

حال و هوای عید در تاجیکستان | عباس نظری

اجیکان به راستی مردمانی بسیار ساده و صمیمی و مهربان و بسیار شاد هستند علیرغم زندگی در حاکمیت و حکومت ۷۰ساله شوروی همچنان به فرهنگ و ادبیات فارسی عشق می‌ورزند به جرات می‌توان گفت در کشورهایی که به عبارتی کشورهای قلمرو فارسی زبانان نامیده می‌شود آداب و رسوم و سنن گذشته‌ای که کمابیش در کشور ما و بیشتر در شهرستان‌ها نیز به چشم می‌خورد بیشترین سهم را در نگهبانی و حفاظت از فرهنگ و ادبیات و آداب و رسوم ایران قدیم را دارند

سرنوشت شعر فارسی در حکومت طالبان چه خواهد شد؟ | محمدکاظم کاظمی

مسئله نگران‌کننده، تحولات دو سال اخیر و پراکنده‌شدن شاعران به کشور‌های دیگر است. این موضوع ما را قدری نگران این می‌سازد که باز شاهد خشک‌شدن درخت شعر فارسی در هرات و بلکه کل افغانستان باشیم. ولی قدرت این زبان و ریشه‌دار بودن آن در دل این حوزه تمدنی، ما را به آینده امیدوار می‌سازد.

فراخوان مقاله در موضوع هرات

«انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان» با همکاری «هفته‌نامه نیم‌روز» و «موزه تصاویر معاصر» به زودی ویژه‌نامه هرات را منتشر می‌کند.

کارشناس بخش سفال موزه ملی ایران

لیلا خاموشی : نگاهی به قالب‌های گلی و سفال‌های قالب‌زده نیشابور در موزه ملی ایران

تکنیک ساخت سفال قالب¬زده تکنیک نقش قالب¬زده به دو روش نقش منفی و مثبت بر روی قالب¬ها ایجاد می¬شود که از فشردن گل رس مرطوب درون قالبی از گل پخته یا فلزی انجام می¬شده است (کامبخش¬فرد ۱۳۷۹: ۴۵۸).