ایران فرهنگی

گفتمان صلح و سیاست همسایگی | ماندانا تیشه‌یار*

همین دور افتادگی از آشنایی با زبان‌های این حوزه تمدنی، سبب شده که کمتر به پیوندهای ادبی میان جوامع‌مان توجه داشته باشیم. مثنوی معنوی و گلستان و دیوان حافظ اگرچه هنوز خوانندگان پرشماری در سراسر این منطقه دارد، اما ما چقدر با آنها در ارتباط و گفتگو هستیم؟

گزارش مراسم رونمایی ویژه‌نامه شکوه هرات در دایره‌المعارف ایرانشناسی:

هرات روح پرنشاط ایران فرهنگی | فرزانه قاضی‌زاده*

وطن فارسی | محمدکاظم کاظمی*

گزارش یک نشست:

شبی با هرات

جشنواره بین‌المللی فیلم زنان هرات | الکا سادات*

برگزاری این جشنواره برای اعتراض بر وضعیت بی‌توجهی به هنر و سینما در شهر بی‌سینما برگزار می‌شد و مهمان‌ها از همان «جاده‌ سینما» عبور می‌کردند که سینمایش را علم برداران جهل و نادانی نابود کرده بودند.

از گسست تا پیوند هنرمندان خطاط هرات و تهران | نیک محمدمستمندغوری*

این نمایشگاه با همکاری بخش فرهنگی سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران، مقام ولایت هرات، ریاست اطلاعات و فرهنگ هرات، فرهنگستان هنر، موسسه فرهنگی هنری صبا و انجمن خوشنویسان هرات به تاریخ ۱۴میزان ۱۳۹۸ در تهران افتتاح شد.

نگاهی به نهادها و نشریه‌های ادبی در هرات از ۱۳۸۰ تا ۱۴۰۲ | افسانه واحدیار*

هرقدر نهادهای ادبی افراد قوی‌تری را در بدنۀ خود داشته باشند و دارای خط ومشی و استراتیژی منظم‌تری باشند، اثرگذاری آن بر وضعیت‌ادبی بیشتر خواهد بود. در ادامه به برخی‌از جلسات ادبی که از آغاز دهۀ هشتاد تاکنون در هرات فعالیت داشتند، می‌پردازم.

اندیشه‌های اجتماعی خواجه عبدالله انصاری | سعید حقیقی

ﭘﯿﺮﻫﺮات، زﺑﺎن ‌ادﺑﯽ را ﺑﺮاي ﺑﯿﺎن اﻧﺪﯾﺸﻪاش ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﻣﯽداﻧست. اﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‌ ﻣﻮﺿﻮع، زﺑﺎن‌ ارﺟﺎﻋﯽ را اﻧﺘﺨﺎب‌ ﻣﯽﮐﻨﺪ و از ﻣﺮزﻫﺎي‌ ﻋﺎدي و ﮐﻠﯿﺸﻪای زﺑﺎن ﻋﺒﻮر ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﺑﺎ واژهﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ‌ﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮد ﻧﻪ‌ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻮاﻟﻢ‌ ﻏﺮﯾﺐ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﯿﺎن‌ﮐﻨﺪ، ﺑﻠﮑﻪ ﺑﯿﺶ ‌از آن ﺑﻪ‌ﮐﺸﻒ ﻋﻮاﻟﻢ‌ ﺗﺎزه دﺳﺖ‌ﯾﺎﺑﺪ و ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي‌ روﺣﯽ‌ﺗﺎزه‌ ﯾﺎﻓﺘﻪ را ﺑﺎ زﺑﺎن‌ ﻋﺎﻃﻔﯽ ﮔﺰارش ﻧﻤﺎﯾﺪ.

جایگاه هرات در محیط فرهنگی و ادبی تاجیکستان | عبدالله راهنما*

تاجیکان وقتی‌که درباره‌ هرات صحبت‌ می‌کنند، هرات برایشان بسیار نزدیک است، زیرا اگر یک‌‌کودک‌ تاجیک یازده‌سال در مکتب‌میانه بخواند، باز پنج‌سال دیگر دانشگاه بخواند، دراکثر کتاب‌های‌درسی زبان، ادبیات، فرهنگ‌وتاریخ، بسیارقصه، روایت، داستان، سند، حادثه و شخصیت‌های را می‌خواند که با هرات پیوست‌دارند.

شناسنامه انجمن ادبی هرات | نارون رجایی

به‌هرحال وقتی انجمن ادبی هرات به‌صورت رسمی از بودجه وزارت معارف وقت، گشایش یافت به انتشار مجله‌ای ماهانه همت گماشت؛ چنان‌که در ۱۵ حوت ۱۳۱۰ نخستین شمارۀ مجلۀ ادبی هرات در چهل‌ صفحه و تیراژ چهارصد نسخه در مطبعۀ دانش واقع در چهار باغ هرات طبع و توزیع شد.

یادکردی کوتاه از چند شاعر درگذشته هرات:

داغ تمنا | سید ابوطالب مظفری

من و ما بسيار اقبال‌مند بوديم كه در چنان روزگاري، در گوشه‌اي از اين شهر، مرد صبور و دانايي چون استاد فدايي حضور داشت و محضرش براي جوانان مشتاقي چون ما آموزنده بود. شب‌های جمعه می‌رفتیم شعر می‌خواندیم وتشویق می‌شدیم. دوستان تازه‌ای را نیز پیدا می‌کردیم.

سیری در شعر سعادت ملوک تابش:

از تسبیح تا ترنم | محمدکاظم کاظمی

تابش شاعری بود پرکار با مجموعه‌شعرهای متعدد. خوشبختانه مجموعه آثار ایشان در ده جلد به کوشش دوستداران شعرش و از سوی «مؤسسه خیریه المهدی‌(عج)» منتشر شده و اینک ما با مجموعه‌ای مدون و منظم روبه‌روییم که به شرح زیر است:

جامی؛ برترین چهره فرهنگی هرات | حسن امین

جامی در سمت رسمی «شیخ‌الاسلام هرات» نه تنها برترین شخصیت دینی دولت تیموریان هرات، بلکه همزمان محترمترین و محبوبترین مرجع علمی و فرهنگی چندین دولت مختلف مسلمان در ایران، هند، عثمانی (آسیای صغیر)، مصر، شام، عراق و حجاز بود.

هرات، قلب ادبیات، معنویت و تصوف در افغانستان | مرضیه سلیمانی (خورشید)

در باور عمومی مردم افغانستان، پیر یا عارف در زمرة طبقة روحانی جای می‌گیرد و عمده‌ترین طریقت‌های صوفی در این کشور عبارتند از نقشبندیه، قادریه و چشتیه. این طریقت‌ها در بین طبقات متوسط شهری نفوذی قابل توجه دارند.

پیوند هرات با آریانا و ایرانشهر | یحی حازم اسپندیار

ریچارد فرای باور دارد که هرات محل پراکندگی آریائیان بوده است که ازآن‌جا گروهی راه هند و دسته‌ای سوی مغرب را گرفتند. متن مهریشت، نام مرکز هرات، و گزارشی از هرودوت نشان می‌دهد که هرات معیادگاه آریانائیان بوده، نه محل پراکندگی‌شان.

شاهنامه و هرات | محمد آصف فکرت هروی

هرات شهری است که به روایت منابع متعدد مورد توجه اسکندر مقدونی قرارگرفت و او مدتی در این شهر ماند و اسکندریۀ آریانا را در آنجا ساخت و داستان بنای شهر جدید در هرات توسط اسکندر، در منابع تاریخی مکرر آمده است.

هرات از نگاه دکتر اسلامی نُدوشن | مهرداد صادقیان ندوشن

هرات در میان شهرهای افغانستان از همه مُعنوَن‌تر است. دوران عزت و رونقش چندان دور نیست و سایۀ این غرور را که در عصر تیموری یکی از هنری‌ترین شهرهای مشرق‌زمین بوده، هنوز در خود نگاه داشته است.

هرات؛ پیوند دهنده‌ای فرهنگی ملت‌های حوزۀ نوروز | عبدالمنان دهزاد

حوزۀ نوروز شمار زیادی از کشورهای منطقۀ ما را از ترکیه تا هندوستان، از قزاقستان تا ایران و برخی‌از کشورهای حوزۀ خلیج‌فارس را در بر می‌گیرد. باورها براین است که دراین حوزۀ منطقه‌ای، هیچ گفتمان و دالِ دیگری به‌سان نوروز، همه‌پسند و در خور ستایش نیست. نیک‌بختانه این دال مرکزی بر محور حوزۀ زبان‌فارسی و […]

شکستن چندمین استخوان در تحویل سال | خالد قادری*

چهار روز مانده بود به نوروز و حساب زمان را فقط با تعداد شکنجه‌ها داشتم. شکنجه اول، چهار روز تا نوروز. شکنجه دوم، سه‌ روز تا نوروز. شکنجه سوم، دو روز. شکنجه چهارم... . شکنجه پنجم... .

هرات، نقطه‌ وصل در حوزه‌ نوروزستان | اسحاق ثاقبی داراب

هرات پیش‌ از کشف مسیر دریایی اقیانوس ‌هند در گذرگاه جاده ‌ابریشم قرار داشت و نقشی‌ بزرگ را در بازرگانی میان هند، خاور‌میانه، آسیای ‌مرکزی و اروپا ایفا می‌کرد.

ظرفیت‌های هرات برای پیوندهای تاریخی حوزه‌ی تمدنی نوروز | محبوب‌الله افخمی*

هرات، با پیشنه‌ای درخشان، ازنظر فرهنگی و تاریخی، به‌عنوان یکی‌از مراکز فرهنگی و هنری مهم در افغانستان معروف است. این شهر با وجود موقعیت‌ جغرافیایی استراتژیک خود، از دیرباز به‌عنوان یکی‌از مراکز تبادل فرهنگی و تجاری در این منطقه شناخته شده است.

گوشه‌ای درخشان از فرهنگ و هنر افغانستان:

موزه ملی هرات | مرتضی حصاری

ساخت موزه ملی هرات درسال 1306، دربنایی از دوره تیموری، در چهارباغ آغاز شد. در سال 1934 میلادی موزه هرات به واسطه توسعه شهری، ویران و به مکان هتل پشتون، در مسیر فرودگاه امروزی هرات منتقل شد. در سال 1994، دوباره موزه ملی هرات در قلعه اختیارالدین (تصویر2) بعد‌از احیا آن فعال شد.

کتیبه‌های فارسی مسجد ‌جمعه (جامع) هرات | مرتضی رضوانفر

از مهم‌ترین نکته‌های کتیبه‌های فارسی در مساجد و دیگر بناهای اسلامی استفاده از مضامین دینی و عرفانی در قالب اشعار فارسی است که مسجد جمعه (جامع) هرات نیز از این موضوع مستثنی نیست.

مسجد جامع هرات میراثی ماندگار در تاریخ معماری جهان اسلام | علیرضا انیسی

علی‌رغم ساخت مسجدجامع دیگری توسط گوهرشاد همسر شاهرخ در حومه شهر هرات، مسجدجامع قدیم اهمیت خود را حفظ کرد. درفاصله زمانی سال‌های 843 تا 853 قمری ، مسجد مجدداً مورد مرمت و تعمیر قرار گرفت. در دوره تیموریان تغییری درشکل و ابعاد مسجد رخ نداد و فقط تزئینات کاشیکاری آن تغییر کرد. در اثر زلزله‌های متعدد و نیز وقوع سیل و استفاده مکرر از مسجد بدون رسیدگی مستمر، مسجد به‌تدریج دچار آسیب‌های متعددی ازجمله شکست تاق‌ها و قوس‌های آن شد.