پیشگیرى از قتل هاى ناموسى نیازمند بازنگرى در قانون | شمیم حق شناس
قتل ناموسی پدیده ایست که مختص کشور یا مذهب خاصی نیست . اگرچه نمیتوان این حقیقت را انکار کرد که قتلهای ناموسی در کشورهای مسلمان رواج بیشتری دارند . از دیگر عوامل مؤثر بر وقوع این قتل‌ها، قوانین کیفری حاکم در آن جامعه است . نوع و میزان مجازات مرتکبین قتلهای ناموسی، اطلاع مردم از تخفیفات قانونی و بخشودگی خانواده مقتول که بیشتر متداول است، از مهمترین عوامل مؤثر در افزایش قتلهای ناموسی در ایران است . با این حال، تعداد دقیق قتل ها به دلایل مختلف، از جمله تلاش برای به تصویر کشیدن قتل به عنوان خودکشی ( مانند قتل مبینا سوری ) ، مشخص نیست
نام ناموس، وظیفه ی کنترل جنسی همه زنان مجرد و وفاداری جنسی همه زنان متاهل به شوهرانشان بر دوش مردان خانواده می اندازد .( Kuzkaya 2001).
به عنوان مثال، اگر یک فرد خارجی یکی از اعضای خانواده را که اغلب یک زن است مورد آزار و اذیت یا حمله قرار دهد، ناموس بر باد میرود و اگر مرد بدون قید و شرط و قاطعانه از آنان دفاع نکند، بی شرف یا بی ناموس خطاب می شود
( Toprak 2017)..
خشونت علیه زنان معضلی اجتماعی است و انواع خشونت به ویژه خشونت خانگی نه تنها منجر به بروز مشکلات روحی و روانی زنان می شود بلکه طلاق و فرار از خانه .
نوع و میزان این خشونت ها بسته به گروه، طبقه، ملیت و قومیت متفاوت است و آنطور که از پژوهش‌های علمی برمی‌آید، زنان طبقه پایین، مهاجران یا زنانی که در مناطق عشیره‌ای ایران زندگی می‌کنند، خشونت جسمانی و قتل های ناموسی بیشتری را تجربه می‌کنند ( محمدی ۱۳۹۸)
شدیدترین شکل خشونت خانگی قتل ناموسی است . قتل ناموسی، قتل عمدی شخصی است که از طریق آن – از نظر قاتل و یاخانواده او – آبروی قاتل و خانواده او اعاده می شود .
صندوق جمعیت سازمان ملل متحد (UNFPA) تخمین زده است که سالانه تا ۵۰۰۰ زن و دختر به دلیل قتلهای ناموسی به قتل میرسند . با این حال، تعداد پرونده های گزارش نشده چندین برابر بیشتر است زیرا همه پرونده ها به دادگاه کشیده نمی شوند .
با این حال، تعداد پرونده های گزارش نشده را چندین برابر بیشتر گزارش مى کند زیرا همه پرونده ها به دادگاه کشیده نمی شوند .
برخی از سازمان‌های غیردولتی (NGOs) بر این باورند که سالانه بیش از ۲۰۰۰۰ قتل ناموسی در سراسر جهان رخ میدهد .
( D’Lima & Solotariff & Pande 2020)
در قتل های ناموسی، زنان و دختران معمولاً توسط اعضای مرد خانواده کشته می شوند . این قتل ها با دلایل مختلفی چون دوستی با یک پسر، رابطه جنسی قبل از ازدواج و غیره به وقوع میپیوندد . اما همجنس گرایی نیز می تواند یکی از این دلایل باشد .( قتل علیرضا فاضلی منفرد ) چرا که برخی آن را یک رفتار نادرست جنسی دانسته که شرم بزرگی برای خانواده به همراه مى‌آورد و از این رو به قتل ناموسی دست میزنند . (Ateş ۲۰۰۷)
پس زنان و مردان هر دو می‌توانند قربانی قتلهای ناموسی شوند، این یکی از دلایلی است که نشان میدهد زن‌کشی یا
Femicide نمی‌تواند نام مناسبی برای چنین قتل‌هایی باشد .
در ایران برای ارتکاب قتل عمد مجازات اعدام در نظر گرفته شده، اما قانونگذار مجازات اعدام را برای قتل توسط پدر، در نظر نگرفته و اعمال نمیکند .
ماده ۲۲۰ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰ مجلس شورای اسلامی می‌گوید : ” پدر یا جد پدری که فرزند خود را بکشد قصاص نمیشود و به پرداخت دیه به ورثه مقتول و تعزیر محکوم خواهد شد ” !
همانطور که فوکو ذکر می کند، حق زندگی و مرگ یکی از مختصات اصلی حاکمیت است « ، بدین معنا . که حاکم یا افراد را به کام مرگ می فرستد و یا به آن ها اجازه ی زندگی دهد .
در مورد قتل های ناموسی نیز میتوان گفت که قانونگذار جان کودکان را به خطر می اندازد؛ زیرا براى پدران و جد پدری به عنوان قاتل مجازات مناسب و پیشگیرانه اى در نظر نگرفته است . از این نگاه حق زندگی و مرگ به پدران داده میشود و بدین ترتیب آنها تسلط و قدرت کاملی بر زندگی فرزندان خود پیدا می کنند . اما این قدرت تنها مختص پدران نیست ! مطابق اصل سی و ششم قانون اساسی حکم به مجازات و اجرای آن باید تنها از طریق دادگاه صالح و به موجب قانون باشد . اما با وجود این، قانونگذار در ماده ۶۳۰ قانون مجازات اسلامی مقرر داشته : هر گاه مردی همسر خود را درحال زنا با مرد اجنبی مشاهده کند و علم به تمکین زن داشته باشد می تواند در همان حال آنان را به قتل برساند !
متأسفانه وجود چنین گریزگاه‌هایی در قوانین کشورمان و همچنین اهمال کاری قانونگذار در مقابل تغییرات این قوانین جان بسیاری را گرفته و سلامت جامعه را به خطرانداخته است . به جرأت میتوان گفت بدون فرهنگ سازی در باره ی این موضوع و تا زمانی که قوانین کشور اصلاح و علت این گونه فجایع ریشه یابی نشوند به باز هم شاهد چنین فجایع خونباری خواهیم بود .
