اعتراضات ماههای اخیر همچنان موردبحث و بررسی کارشناسان قرار میگیرد. در جریان اعتراضات بسیاری از افراد به ویژه جوانان و نوجوانان دستگیر و روانه زندان شده اند.دستگاه قضایی به تدریج در حال بررسی و محاکمه برخی متهمان است. ریشهیابی اعتراضات میتواند به عدم تکرار آن و همچنین شیوه حکمرانی خوب کمک بکند. اینکه چطور باید اعتراضات را دید و مشکل معترضان را حل کرد نکته ای است که باید بدان پرداخته شود. در ارتباط با این موضوع ستاره صبح آنلاین گفتگویی با مصطفی ایزدی نویسنده و جامعهشناس انجام داده که در ادامه میخوانید:
- به نظر شما ریشه اعتراضات اخیر در کشور چیست؟
اعتراضات اخیر یک زیربنا و یک رو بنا دارد. روبنای اعتراضات شعارهایی است که در خیابان داده میشود و زیربنای آن مسائلی است که باعث شده برخی برای اعتراض به خیابان بیایند. البته نمیتوان برای ارزیابی همه مسائل یک فرمول بکار برد و گفت که فقط یک مشکل وجود داشته که اعتراضات شکلگرفته است. میتوان نتیجه گرفت که این مسائل در جامعه بهمرور جمع شدهاند تا به شرایط امروز رسیده است. معترضان هیچگاه کار تشکیلاتی نکردهاند که خروجی مشخص و لیدر مشخصی داشته باشد. این افراد برای اعتراض جمع میشوند و یکدیگر را در خیابان و فضای مجازی پیدا میکنند.
زیربنای این اتفاقات چند عامل مهم و محوری دارد. ابتدا اقتصاد و معیشت خانواده است. دیگری بیعدالتی در توزیع ثروت و امکانات است. متأسفانه برخی از نگاه حاکمیت خودی هستند و دارای امکانات ویژه که این امکانات متعلق به همه مردم نیست.
مسئله بعدی ناامیدی به آینده است. افرادی در جامعه دارای امکانات مالی، شغل و جایگاه اجتماعی هستند؛ اما نسبت به آینده اطمینان ندارند. یکی از دلایل مهاجرت نخبگآنهمین مسئله است. همهکسانی که مهاجرت میکنند صرفاً به دنبال پول شغل و جایگاه اجتماعی نیستند بلکه میخواهند نسبت به آینده اطمینان خاطر داشته باشند.
دسته دیگه افرادی هستند که از برخی نهادهای دولتی ضربه دیدهاند؛ مانند بانوان بدحجابی که توسط گشت ارشاد بعضاً ضرب و شتم شدهاند یا برای آنها پرونده تشکیلشده است. این افراد در برخی مقاطع از بعضی امکانات اجتماعی هم محروم شدهاند. متأسفانه برخورد با این قشر به دلیل بروز رفتار شخصی است که به حکومت ارتباطی ندارد. جامعهشناسان و دین شناسان معتقدند که بسیاری از سختگیریهای حکومت ربطی به حکومت ندارد بلکه یک مسئله شخصی است؛ بنابراین این نکات را میتوان بهعنوان زیربنای اعتراضات اخیر در کشور دانست.
مطالبه افراد معترض این است که به حکمرانی کنونی انتقاد دارند.
- -شما نحوه برخورد با اعتراضات را چگونه ارزیابی میکنید؟
- مسئولان قضایی میگویند با معترضان کاری نداریم بلکه با اغتشاشگران مقابله خواهیم کرد؛ اما پرسش این است که آیا مردم اعتراض میکنند یا میآیند اغتشاش کنند؟
بهطور مثال کارگران هفتتپه به دلیل عدم دریافت حقوق اعتراض میکنند اما مسئولان بهجای اینکه گوش به مطالبه آنها بدهد و وعده درست شدن مسائل را بدهد تعدادی از معترضان را دستگیر میکنند. حال دوباره معترضان جمع وقتی جمع میشوند علاوه بر درخواست حقوق یک مطالبه به مطالبهشان اضافهشده است و آنهم اینکه همکاران ما را آزاد کنید. در این مرحله مطالبات سیاسی میشود و بعضاً دیدهشده که پلیس گاز اشکآور زده و از داخل معترضان هم ممکن است یکی سنگ پرتاب کند و به همین راحتی یک مطالبه معیشتی تبدیل به یک بحران امنیتی میشود و اغتشاشات شکلگرفته است. پرسش این است که چه کسی اغتشاشات را درست کرده است؟ افرادی که کف خیابان آمدند تا اعتراض کنند؛ اما نوع برخورد با آنها تولید اغتشاش میکند؛ بنابراین تبدیل اعتراضات به اغتشاشات ریشهاش در سوء مدیریت است.
اعتراضات ۳ شکل دارد. تظاهرات، تجمع و اعتصابات. این سه نوع روش اعتراض است. حال طبق قانون اعتراضات بر مبنای اصل ۲۷ آزاد است؛ بنابراین اعتراضات دانشجویان کارگران معلمان و آحاد مردم طبق قانون آزاد است.
اما برخی مسئولان میگویند برای اعتراض از وزارت کشور مجوز بگیرید تا دولت امنیت شمارا تضمین کند تا نیروهای سرخود به شما حمله نکنند.
حاکمیت باید طبق خواسته مردم عمل کند. اگر رفراندومی در ارتباط با رابطه یا عدم رابطه با آمریکا برگزار شود و نصف بهعلاوه یک رأی به ارتباط دادند باید بدان عمل کرد یا خیر؟ مردم را نمیتوان صغیر حساب کرد و گفت مردم نمیفهمند.
یکی از اشکالات موجود این است که مخالفان نظام و کسانی که از ایران خارجشدهاند از اعتراضات سوءاستفاده میکنند و از مطالبات مردم استفاده ابزاری میکنند.
مطالبات آحاد جامعه نباید انباشته شود. امروز اکثر قشرهای جامعه از کسبه بگیرید تا دانشجو از جوان بگیرید تا بازنشسته مطالباتی دارند که به زمینمانده است. جمع شدن این مطالبات خطرناک است.
- -به نظر شما چه کسانی به چرخه خشونت دامن میزنند؟
سه گروه افراد هستند. اول گروهی هستند که از نظام ضربه خوردند و امروز آمادگی خشونتورزی دارند. گروه بعد دشمنان انقلاب هستند که آموزش خشونت میدهند و سلاح هم وارد میکنند. گروه آخر هم سوء مدیریت در نحوه مواجهه با معترضان است که تولید خشونت میکند. خشونت از سمت هر طرف که باشد طرف مقابل را وادار به عکس العمل میکند.
