احسان انصاری: اصلاح‌طلبان در دیدارهایی که با سران قوا داشته‌اند چه پیشنهادهایی به حاکمیت داده‌اند؟ پاسخ حاکمیت به پیشنهادات اصلاح طلبان چه بوده است؟جریان اصلاحات چه تحلیلی از اعتراضات اخیر در کشور دارد؟«آرمان ملی» برای پاسخ به این سوالات با سیدمحمود میرلوحی، فعال سیاسی اصلاح طلب گفت وگو کرده است. میرلوحی معتقد است:« واقعیت این است که حاکمیت پاسخ مشخصی به پیشنهاد اصلاح‌طلبان نداده است.نکته دیگر اینکه درخواست گفت وگو از طرف اصلاح طلبان بوده است، نه حاکمیت. این در حالی است که در شرایطی که کشور در وضعیت بحرانی قرار دارد حاکمیت باید از جریان‌های فکری و سیاسی برای عبور از این بحران کمک بخواهد.برخی در کشور معتقدند این اعتراضات منشأ خارجی دارند.این در حالی است که جریان اصلاحات بر این باورند که یکی از ریشههای اعتراضات داخلی است». در ادامه ماحصل این گفت وگو را می‌خوانید.
- اعتراضات اخیر در کشور با فراز و نشیب‌هایی همراه بود. ارزیابی شما از ریشه‌ها و چشم‌اندازی که پیش‌روی کشور قرار دارد، چیست؟
دلایل مختلفی در شکل گیری اعتراضات اخیر در کشور نقش داشته است.در ظاهر اعتراضات به دلیل درگذشت خانم امینی رخ داد اما در واقع ریشههای داخلی این اعتراضات را می توان در زمینه های مختلف مورد تحلیل و بررسی قرار داد.در سال‌های اخیر مسائلی که در انتخاب سبک زندگی برای جوانان در نظر گرفته شده و توسط افرادی به عنوان جریان حاکمیتی در زمینه‌های مختلف مانند موسیقی،حجاب،حضور بانوان در استادیوم‌های ورزشی نوع پوشش مطرح می‌شود در به وجود آمدن اعتراضات اخیر در کشور نقش داشته است. عامل دیگری که زمینه اعتراضات اخیر را به وجود آورد مسائل و مشکلات اقتصادی بوده است.این در حالی است که یکی از آرمان‌های اصلی انقلاب رفاه اقتصادی و زندگی مناسب مردم از نظر اقتصادی است. با این وجود امروز فاصله‌ای بین آرمان‌های انقلاب و زندگی مردم در زمینه‌های اقتصادی به وجود آمده است.جامعه ما در دهه‌های اخیر همواره با بحران تورم مواجه شده و شرایط به شکلی شده که میانگین تورم در کشوردر سال‌های گذشته حدود۲۰ درصد بوده در حالی که در سال‌های اخیر به ۴۰ درصد نیز رسیده است.این در حالی است که درآمدها و حقوق اقشار مختلف مردم از رشد متناسب با تورم و گرانی در جامعه برخوردار نبوده است.این اتفاق در حالی رخ می دهد که کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس که زمانی از نظر اقتصادی با ما قابل مقایسه نبودند امروز رشد زیادی پیدا کرده‌اند وتولید ناخالص ملی آنها افزایش پیدا کرده است.این در حالی است که ایران از وضعیت مطلوبی در این زمینه برخوردار نیست.
- مسائل سیاسی و مدنی به چه میزان در شکل گیری این اعتراضات نقش داشت؟
مسائل سیاسی نقش مهمی در اعتراضات اخیر داشته است. مهم ترین شعار و آرمان انقلاب اسلامی در سال۵۷ استقلال آزادی جمهوری اسلامی بوده است. در نتیجه جمهوریت یکی از آرمان‌های اصلی انقلاب به شمار می‌رود.جمهوریت نظام نیز با برگزاری انتخابات به وجود می آید.متأسفانه در سال های اخیر شرایط مساعد برای حضور نخبگان و جریان‌های سیاسی در انتخابات و نظام تصمیم گیری فراهم نبوده و ما در این زمینه با چالش‌هایی مواجه بوده‌ایم.فعالیت‌های حزبی و مطبوعات آزاد از جمله مهم ترین مولفه‌های جمهوریت است. این در حالی است که ما در این زمینه با چالش‌هایی مواجه هستیم احزاب نمی توانند به صورت جدی در عرصه سیاسی فعالیت کنند.در زمینه اجتماعی نیز جامعه ایران یک جامعه متکثر است که از اقوام و مذاهب مختلف تشکیل شده است.امروز اقوام مختلف کرد،ترک،بلوچ و… تقاضاهایی برای مشارکت در مدیریت کشور و تصمیم گیری‌ها دارند که پاسخ قانع کننده‌ای به آنها داده نشده است. در نتیجه وضعیت امروز جامعه انباشتی از مطالباتی است که پاسخ مناسبی به آنها داده نشده و به همین دلیل در شرایط کنونی برای کشور چالش ایجاد کرده است.در شرایط کنونی در حدود۱۵ میلیون تحصیل کرده و۳ میلیون دانشجو وجود دارد که این افراد با جهان پیرامون خود در ارتباط هستند و زندگی جوانان کشورهای دیگر را مشاهده می کنند.در چنین شرایطی جوانان کشور وضعیت زندگی خود را با جوانان کشورهای دیگر مقایسه می کنند. این مقایسه نیز حتمأ با جوانان کشورهای توسعه یافته نیست و بلکه با کشورهای منطقه صورت می گیرد.به همین دلیل ریشه اعتراضات اخیر را باید اجتماعی،فرهنگی،اقتصادی و سیاسی قلمداد کرد و نباید ریشه این اعتراضات را به یک عامل تقلیل داد.
- مهم‌ترین عواملی که بین آرمان‌های ابتدایی انقلاب و وضعیت کنونی فاصله انداخته چیست؟
در ابتدای انقلاب شعارهایی که مطرح می‌شد مبتنی بر این بود که قرار است جمهوریتی در ایران شکل بگیرد که در تراز جمهوری‌های عالم باشد و انتخاباتی شکل بگیرد که در تراز انتخابات کشورهای توسعه یافته باشد.پس از جنگ این انتظار وجود داشت که عقب‌ماندگی‌های سیاسی و فرهنگی و اقتصادی ای که به دلیل جنگ صورت گرفته بود جبران شود و در مسیر صحیحی قرار بگیرد. این در حالی است که در عمل چنین اتفاقی رخ نداد و کار به جایی رسید که امروز جامعه با چالش‌هایی مواجه شده است..نکته دیگر اینکه حضرت امام همواره نسبت به خطر متحجرین هشدار می دادند و آن را یکی از آفت‌های انقلاب می‌دانستند. متحجرین اجازه تغییر و تحول به کشور نمی‌دهند و اجازه نمی دهد نسل جدید دغدغه های خود را نسبت به سبک زندگی که خود دوست دارد دنبال کند.شرایط به شکلی است که یک جریانی در کشور وجود دارد که از صبح تا شب به جای اینکه به فکر خلاقیت باشد تعارض و بحران ایجاد می‌کند.هدف این گروه نیز ایجاد تعارض برای جوان ایرانی است که بین این و آن یکی را انتخاب کند. این گروه تلاش می کند جوان ایرانی را در شرایط قرار بدهد که بین این و آن یکی را انتخاب کند در حالی که جوان ایرانی فکر کرده هم می تواند این را انتخاب کند و هم آن را.این گروه انتظار دارد رفتاری که در گذشته یک عارف و زاهد داشته امروز یک دانش آموز و دانشجو از خود بروز بدهد.
اصلاح طلبان به تازگی دیدارهایی با سران قوا و برخی از مدیران ارشد نظام داشته‌اند.اصلاح طلبان در این دیدارها چه برنامه‌ای برای عبور کشور از بحران کنونی پیشنهاد داده‌اند؟
جریان اصلاحات در زمان مناسب به چالش های اجتماعی وسیاسی پی برده و تلاش خود را نیز برای مرتفع کردن این چالش‌ها انجام داده است.جریان اصلاحات در هشت سالی که دولت را در اختیار داشت تلاش کرد به مهم ترین مطالبات مردم پاسخ بدهد.به همین دلیل نیز شاهد هستیم که بهترین عملکرد دولت‌ها در زمینه اقتصادی متعلق به دولت اصلاحات است. این در حالی است که شعار دولت اصلاحات اقتصادی نبود و بلکه بیشتر حول محور توسعه سیاسی و تقویت احزاب و نهادهای مدنی قرار داشت.پس از دولت اصلاحات جریان اصلاحات با چالش ها و محدودیت‌های بیرونی مواجه شد.در سال۸۸ نیز شرایط به شکلی رقم خورد که جریان اصلاحات از قدرت رانده شود و به حاشیه رفت. پس از این و در سال۹۲ جریان اصلاحات برای منافع ملی دوباره به صحنه آمد با حمایت از آقای روحانی زمینه را برای شکل گیری یک دولت اعتدالی به وجود آورد.با این وجود جریانی در کشور وجود دارد که یکجانبه نگر است. این جریان هرچه شکست است را به جریان های دیگر و هرچه موفقیت است را منتسبت به جریان خود می داند. این در حالی است که مسبب اصلی بحران های امروز کشور همین جریان است. اصلاح طلبان در دیدارهای اخیر خود این نکته را به حاکمیت گوشزد کرده‌اند که حاکمیت باید به برخی اصلاحات تن بدهد و برخی مطالبات جدی مردم را در اولویت نخست خود قرار بدهد.نکته دیگری که در این دیدارها مطرح شده موضوع گفت وگوی ملی است.این موضوع در گذشته نیز توسط اصلاح طلبان مطرح شد. در شرایط کنونی نیز به نظر می رسد پاسخ مثبتی از سوی حاکمیت نسبت به اصلاح برخی رویکردها،روش ها و ساختارها داده نشده است.
- پاسخ نهادهای حاکمیتی نسبت به پیشنهادهای اصلاح طلبان چه بوده است؟
واقعیت این است که حاکمیت پاسخ مشخصی به پیشنهاد اصلاح طلبان نداده است.نکته دیگر اینکه درخواست گفت وگو از طرف اصلاح طلبان بوده است. این در حالی است که در شرایطی که کشور در وضعیت بحرانی قرار دارد حاکمیت باید از جریان های فکری و سیاسی برای عبور از این بحران کمک بخواهد.برخی در کشور منشأ داخلی برای اعتراضات اخیر قائل نیستند و معتقدند این اعتراضات منشأ خارجی دارند.این در حالی است که جریان اصلاحات بر این باورند که ریشه اعتراضات داخلی نیز است و برخی از ریشههای آن را باید در داخل کشور جست وجو کرد.ما نیاز داریم در زمینه‌های اقتصادی،سیاست خارجی اصلاحات جدی در کشور ایجاد شود.در شرایط کنونی بدنه جریان اصلاحات نسبت به این جریان انتقاد دارند و عنوان می کنند که جریان اصلاحات نمی تواند مطالبات مردم را نمایندگی کند. این در حالی است که حاکمیت از جریان اصلاحات انتظار دارد مانند احزابی چون موتلفه و جبهه پایداری رفتار کند و بیانیه ای به نام جریان اصلاحات صادر کند که متناسب با رویکردی است که آنها دنبال می کنند. به هر حال این درخواست عملی نیست و اصلاح طلبان نمی توانند برخلاف منش و مبانی خود رفتار کنند.
