در یک سالگی دولت سیزدهم، اینترنت مانند ۳۶۶ روز سپری شده با مشکل قطع، کندی و اختلال مواجه است. گویا پای بر گلوی اینترنت گذاشته شده و نفس‌های آخر را می‌کشد.
در سال‌های اخیر سرعت اینترنت به کمک تکنولوژی‌های جدید افزایش چشمگیری پیدا کرده است. اینترنت سریع‌تر امکان تماشای برنامه‌های تلویزیونی و فیلم‌ها روی گوشی‌های موبایل، دانلود فایل‌های بزرگ و حجیم، انجام کارهای گروهی به‌صورت آنلاین یا انجام چند کار به‌صورت همزمان را برای کاربران فراهم می‌کند. در کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته صدای گوشخراش مودم‌های دیال‌آپ سال‌هاست که دیگر خاطره شده است؛ ارتباطی بی‌کیفیت که با برداشتن گوشی تلفن قطع می‌شد یا ممکن بود دانلود یک فایل ساعت‌ها و حتی شاید روزها طول بکشد. البته روند صعودی افزایش کیفیت و سرعت اینترنت در سال‌های اخیر به گونه‌ای بوده است که بسیاری از کشورهای درحال توسعه هم ناگزیر با آن همراه شده‌اند. با این اوصاف احتمالا برای اغلب ما جالب است که بدانیم وضعیت اینترنت در کشورهای مختلف جهان چگونه است و کاربران هر کشور با چه سرعت و کیفیتی به اینترنت دسترسی دارند.
- سرعت اینترنت در جهان
طبق بررسی‌های اخیر Ookla که یکی از معتبرترین شرکت‌های متخصص در زمینه انجام تست کیفیت و سرعت اینترنت است، در ماه سپتامبر سال گذشته میلادی متوسط سرعت دانلود با اینترنت پرسرعت ثابت در جهان برابر ۷۳.۸۵ مگابیت بر ثانیه بوده است. متوسط سرعت دانلود با اینترنت موبایل در همین زمان برابر ۹۶.۳۵ مگابیت بر ثانیه بوده است. از آنجا که دنیای تکنولوژی به‌سرعت پیشرفت می‌کند، شبکه‌ها هم به همان تناسب ارتقا پیدا کرده‌اند. با ادامه این روند انتظار می‌رود این اعداد و ارقام هم همچنان رشد کنند.
- مقایسه و خرید آنلاین
این آمار و بررسی‌ها نشان می‌دهند که سنگاپور با سرعت دانلود ۶.۲۲۶ مگابیت بر ثانیه، سریع‌ترین اینترنت دنیا را در اختیار دارد. بعد از آن هنگ‌کنگ با ۷۳.۲۱۰ و رومانی با ۴۷.۱۹۳ مگابیت بر ثانیه در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند. جالب آنکه کاربران آمریکایی با سرعت دانلود ۱۴.۱۶۱ مگابیت بر ثانیه، به دهمین اینترنت پرسرعت ثابت جهان دسترسی دارند.
در زمینه اینترنت موبایل اما وضعیت متفاوت است. بیشترین سرعت دانلود با اینترنت موبایل با ۱۲۱ مگابیت بر ثانیه به کره‌جنوبی اختصاص دارد. بعد از آن چین با ۳۵.۱۱۳ مگابیت بر ثانیه و امارات متحده عربی با ۴۳.۱۰۹ مگابیت بر ثانیه در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند.
در فهرست کشورهای جهان، ایران رتبه صدوهفدهم را از نظر سرعت اینترنت دارد و در این جایگاه بعد از بولیوی و قبل از فیجی قرار گرفته است. این آمار نشان می‌دهد که سرعت اینترنت در ایران حتی در مقایسه با کشورهای همسایه خود هم تعریفی ندارد. از میان پانزده کشوری که مرزهای مشترک با ایران دارند، ایران سیزدهمین اینترنت پرسرعت را در اختیار دارد! و این قطعا نمی‌تواند برای کاربران راضی‌کننده باشد.
- یکی از ارزان‌ترین کشورهای ارائه‌دهنده اینترنت
اگر شما هم یکی از میلیون‌ها فرد دنیا باشید که در یکسال اخیر و به‌دنبال همه‌گیری ویروس کرونا ناچار به دورکاری یا انجام امور مختلف از طریق اینترنت بوده‌اید، احتمالا هزینه‌های مربوط به اینترنت حالا اهمیت بیشتری برای‌تان دارد. درست به همین دلیل هم هست که وب‌سایت Cable که به مقایسه قیمت اینترنت در کشورهای دنیا اختصاص دارد، در آخرین روزهای سال ۲۰۲۰ به مقایسه و رتبه‌بندی کشورهای جهان از نظر قیمت خدمات اینترنت پرداخته است. این مقایسه براساس قیمت اینترنت پرسرعت ثابت در ۲۱۱ کشور دنیا و در فاصله بیست و نهم اکتبر تا نهم دسامبر سال ۲۰۲۰ انجام شده است.
در این بررسی قیمت خدمات اینترنت براساس متوسط قیمت بسته‌های اینترنت ماهانه یا براساس متوسط قیمت در هر مگابیت در ثانیه ارزیابی و برآورد شده است.
این بررسی‌ها نشان می‌دهند که ۱۰ کشور جهان با ارزان‌ترین خدمات اینترنت به ترتیب عبارتند از: اوکراین، سوریه، روسیه، بوتان، سریلانکا، ایران، قزاقستان، مولداوی، بلاروس و رومانی. در مقابل اما ۱۰ کشور جهان با گران‌ترین خدمات اینترنت عبارتند از: اریتره، موریتانی، جزایر کومور، بروندی، ماکائو، غنا، ساموآ، جزایر ویرجین بریتانیا، جزایر کیمن و ترکمنستان. با نگاه کلی به این کشورها، قیمت و سرعت اینترنت در آنها به‌سادگی می‌توان گفت که ظاهرا قیمت و سرعت اینترنت با یکدیگر رابطه نسبتا معکوسی دارند. به این ترتیب کشورهای واقع در جنوب صحرای آفریقا که تعداد آنها به ۳۷ کشور می‌رسد، در دسته گران‌ترین کشورهای جهان برای ارائه خدمات اینترنت قرار دارند.
در مقابل اما کشورهای عضو اتحادیه جماهیرشوروی سابق در گروه ارزان‌ترین کشورهای جهان در ارائه خدمات اینترنت قرار می‌گیرند.
از میان این پانزده کشور مستقل، پنج کشور در فهرست ۱۰ کشور جهان با ارزان‌ترین خدمات اینترنت قرار گرفته‌اند. این در حالی است که ایالات‌متحده آمریکا به‌عنوان یکی از گران‌ترین کشورهای غربی ارائه‌دهنده خدمات اینترنت، در جایگاه صد و سی و یکم جهان قرار دارد. ایران اما اگرچه در میان کشورهای آسیایی، سومین کشور ارزان ارائه‌دهنده خدمات اینترنت است.
جالب آنجاست که برای اولین‌بار متوسط هزینه بسته‌های اینترنت در جهان کاهش نیافته است. صرف‌نظر از اینکه این اتفاق به‌خاطر همه‌گیری کووید-۱۹ رخ داده باشد یا نه، اما بدون‌شک بی‌ثباتی و عدم‌قطعیت در برگزاری رویدادها از طرفی و افزایش رویدادهای آنلاین می‌تواند موضوع مهم و تاثیرگذاری در این زمینه باشد. علاوه بر اینها، همه‌گیری و خانه‌نشینی باعث شد تا بسیاری از کشورها ناچار به ارتقا و بهبود زیرساخت‌های اینترنتی خود در طول سال گذشته بشوند.
- کاهش ۲۵ درصدی پهنای باند اینترنت
کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات با صدور مصوبه‌ای قیمت پهنای باند اینترنت را ۲۵ درصد کاهش داد. هرچند این کاهش به معنی همین میزان کاهش قیمت برای کاربر نهایی نخواهد بود. حسین فلاح‌جوشقانی، رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در توییتر نوشت: با پیشنهاد وزارت ارتباطات، قیمت پهنای باند اینترنت شرکت ارتباطات زیرساخت ۲۵ درصد ارزان شد.
وی گفت: این تصمیم در کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات به تصویب رسیده است. این تغییر قیمت، مربوط به پهنای باندی می‌شود که شرکت ارتباطات زیرساخت به اپراتورهای ارتباطی و شرکت‌های اینترنتی می‌فروشد. اما هزینه پهنای باند، تنها یکی از فاکتورهایی است که در تعیین قیمت نهایی اینترنت برای مصرف‌کنندگان لحاظ می‌شود و عموما شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنت، مبالغ سرباری به این عدد اضافه می‌کنند. در نتیجه همان‌طور که در کاهش قیمت‌های پیشین اینترنت نیز رخ داده است، کاهش قیمت نهایی برای مصرف‌کنندگان، درصدی کمتر از ۲۵ درصد اعلامی خواهد بود؛ هنوز جزئیات این مصوبه مشخص نیست و گفته نشده که اینترنت مصرفی کاربران چقدر ارزان می‌شود.
با وجود آنکه ایران در مقایسه با کشورهای دیگر ارزان‌ترین تعرفه‌های اینترنتی را دارد اما به‌دلیل تورم همین اینترنت ارزان برای ایرانیان گران است، از این رو کاهش قیمت اینترنت به مطالبه بسیاری از مقامات سیاست‌گذار ارتباطی تبدیل شده است. وزیر ارتباطات به‌عنوان رئیس کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات و سایر مسوولان وزارت ارتباطات، طی روزهای اخیر درحالی بر توسعه پهنای باند تاکید داشته و کاهش قیمت آن را دنبال کرده‌اند که برخی مقامات مخالف دولت خواستار کاهش پهنای باند مصرفی اینترنت و محدود کردن شبکه‌های اجتماعی چون اینستاگرام شده‌اند.
رسول جلیلی عضو شورای فضای مجازی در یادداشتی در خبرگزاری مهر با انتقاد از سیاست‌های دولت در این عرصه نوشت: آیا تلاش غیرمستقیم و مستقیم دولت در سال‌های اخیر در افزایش پهنای باند سکوهای خارجی به‌ویژه اینستاگرام دستاورد محسوب می‌شود؟
جلیلی با انتقاد از اینستاگرام دولت را به دفاع از این شرکت متهم کرده و می‌نویسد: دفاع از استیلای یک شرکت آمریکایی بر شئونات و داده‌ها و سبک زندگی مردم در قالب گسترش پهنای باند جای تاسف دارد. این عضو شورای فضای مجازی پالایش و مسدودسازی را یک رکن تنظیم‌گری در سراسر جهان دانست.
- وعده‌های اینترنتی رئیسی
توسعه زیرساخت‌های اینترنت، سرعت و تسهیلات مترتب بر آن از جمله مسائلی بود که در دوره تبلیغات انتخاباتی مورد تاکید سید ابراهیم رئیسی قرار داشت، اما اتفاقا همین حوزه جزء اولین نگرانی‌های جریان‌های منتقد و رقیب رئیسی در عرصه سیاسی ایران بود. دلیل این نگرانی هم این بود که خاستگاه اصولگرایی به خصوص ورژن سوپر انقلابی آن، اساسا با فضای مجازی و بستر آن یعنی اینترنت، در دعوای تاریخی هستند، لذا فعالان اجتماعی و سیاسی در اردوگاه رقیب همواره نگران بودند که پس از استقرار دولت انقلابی و با توجه به اینکه قوای دیگر هم در اختیار همین جناح است، کاهش سرعت، کاهش پهنای باند، فیلتر و قطع دسترسی ایرانیان به اینترنت عملیاتی می‌شود.
- چه گفت و چه شد؟
نگرانی که سطحی از آن به وقوع پیوست و هر روز بیشتر از روز قبل سرعت و کیفیت اینترنت دست‌خوش گرفتاری می‌شوند. قطعی اینترنت هر بار به یک بهانه، نیز قصه جدید یک و ماه اخیر است. روز دوشنبه دهم تیر ماه گفته شد یک حوضچه مخابراتی در منطقه ۸ مخابراتی تهران دچار آتش سوزی شد، اتفاقی که فارغ از صحت و سقم آن نشان از آشفتگی و بی‌برنامگی و بی‌سر و سامانی حاکم بر وزارت ارتباطات ایران است. وزارتخانه‌ای که وزیرش تا قبل از وزارت در هیچ یک از شبکه‌های اجتماعی حساب کاربری نداشت و کلا با اینترنت و فضای مجازی رابطه‌ای نداشت.
البته بسیاری از کارشناسان و کابران معتقدند حوضچه مورد بحث دچار هیچ حادثه‌ای نشده و این قطعی‌ها جز کلنجار رفتن‌های مسئولان انقلابی با زیرساخت‌های موجود مخابراتی برای راه اندازی اینترانت است و، چون برنامه قوی و علمی پشت آن نیست، سیستم را با توقف، نوسان و کندی مواجه کرده است.
استدلال کارشناسان حوزه ارتباطات این است که اگر حوضچه منطقه ۸ مخابراتی دچار آتش‌سوزی شده پس چرا خطوط vip موبایل از داده‌های صوتی و اینترنتی پایدار بهره‌مند هستند؟ یا اینکه اگر یک حوضچه مخابراتی در منطقه ۸ مخابراتی تهران آتش گرفته چگونه به شبکه مستقل سیار و شرکت‌های خصوصی دیگر بویژه در سطح کشور آسیب زده؟ پرسش‌های تکنیکی که مسئولان مخابرات ایران تا کنون پاسخی برای آن ارائه نداده یا اساسا پاسخ قانع کننده‌ای نداشتند. شرکت مخابرات بدون اشاره به اختلال‌های چندروز گذشته در سطح کشور علت اختلال اینترنت را آتش سوزی در یکی از حوضچه‌های مخابراتی اعلام کرده است آیا شرکت ارتباطات زیر ساخت نمیخواهد توضیحی قانع کننده بدهد؟
پیش‌تر هم موارد متعددی از قطعی و اختلال به وجود آمد که هر بار علل ذکر شده از طرف وزیر ارتباطات غیر فنی بوده و نتوانست منتقدان، کاربران و کارشناسان را قانع کند. موارد ذکر شده و نشده تمام وعده‌های آقای رئیسی در حوزه ارتباطات و توسعه و کیفی کردن را زیر سوال می‌برد. شرایط اینترنت در دولت سیزدهم به اذعان مشتریان بسیار بدتر از قبل شده است و هر قدر مسئولان مدعی بهبود آن نسبت به گذشته باشند، واقعی به نظر نمی‌رسد و مانند شرایط تورم و گرانی‌ها است که دولت اعلام می‌کند کنترل شده و در حال بهبود است، اما مردم در مغازه‌ها و فروشگاه‌ها با تورم نزدیک به ۱۰۰ درصدی در برخی اقلام مواجه می‌شوند.
به نظر می‌رسد خاستگاه اصولگرایی_انقلابی، از بدو استقرار در دولت، مجلس و قوه‌قضاییه دست به دست هم داده و کمر اراده بسته‌اند که حوزه ارتباطات را مورد کنترل شدید قرار داده و با کاهش نامحسوس و روزانه از پهنای باند، نهایتا اکسیژنی برای تنفس اینترنتی، باقی نماند. نشانه‌های هماهنگی دولت و مجلس در محدود و احاطه کردن پهنا و پهنه اینترنت را در حمایت یک دست آنها از طرح صیانت قابل جستجو است و این کندی‌ها، قطعی‌ها و کنترل‌ها در همان راستا رخ می‌دهد. طرحی که البته فشار افکار عمومی مانع قانونی شدن آن شد، ولی در عمل از همان روزهای میانی تیر ۱۴۰۰ یعنی روزی که سید ابراهیم رئیسی بر کرسی اول پاستور تکیه زد، به نظر در دستور کار جدی مسئولان انقلابی قرار گرفت.
دوازدهم مرداد سالگرد روزی بود که حسن روحانی کلید پاستور را تقدیم رئیس جمهور انقلابی و جهادی جمهوری اسلامی ایران کرد و رفت. گرچه نباید انتظار داشت رئیس جمهور همه مشکلات تاریخی، ساختاری و چند بعدی کشور را ظرف یک سال حل کند، اما حوزه مخابرات و عملکرد دولت درحوزه توسعه و کیفیت اینترنت و فضای مجازی «مشتی از خروار است». خرواری از مشکلات و مسائل حل نشده مختلف. همین یک سالی که از صدارت آقای رئیسی سپری شده، چشم‌انداز و آینده امیدوار کننده‌ای به ما نمی‌دهد. سیدابراهیم رئیسی تقریبا حل مشکلات حوزه‌های متعدد و مختلف کشور را در ظرف زمانی کوتاهی به مردم وعده داده بود و همان گونه که همه به یاد دارند، کلید واژه‌های «تند»، «سریع»، فوری «،» انقلابی «و» جهادی” معطوف و مربوط به همین وعده‌ها بود.
پس از یکسال اگر خود دولتمردان کنونی درصدد ارزیابی کارنامه یکساله خود برنیایند، مردم این کار را خواهند کرد. بنابراین، بهتر است به حکم «حَاسِبُوا قَبْلَ أنْ تُحَاسَبُوا» خود مسئولین و دست‌اندرکاران دولت به ارزیابی عملکرد خود بپردازند و براساس نتیجه‌ای که از این ارزیابی می‌گیرند، برای سه سال باقیمانده دولت سیزدهم برنامه‌ریزی کنند. گرچه متأسفانه در چهار دهه گذشته هرگز دیده و شنیده نشده هیچیک از دولت‌ها در نظام جمهوری اسلامی به هنگام ارائه گزارش عملکرد سالانه خود، حتی کوچک‌ترین انتقادی از خود به عمل آورند و صادقانه به مردم بگویند در کنار فلان قوت‌ها این یک ضعف را هم در کارنامه خود داشتیم و قول می‌دهیم درصدد جبران برآئیم. شاید علت این بود که هیچ دولتی عیب‌های خود را نمی‌دید و کارنامه خود را مالامال از قوت و خدمت و درستکاری می‌دانست.
این سنت غلط باید کنار گذاشته شود و دولت‌ها باید نقاط قوت و ضعف خود را صادقانه با مردم در میان بگذارند. این پیشنهاد را به دولت‌های قبلی هم داده بودیم ولی هیچ دولتی به آن عمل نکرد. پیشنهاد ما به دولت سیزدهم اینست که در این زمینه پیشقدم شود و سنت غلط گذشته که بر «خود بی‌عیب پنداری» مبتنی بود را بشکند. یکی از بهترین راه‌های رسیدن دولت‌ها به ارزیابی واقع‌بینانه درباره عملکردهای خود، توجه کردن به انتقادهائی است که در رسانه‌ها مطرح می‌شوند.
