سبزی پلو با ماهی یکی از غذاهای سنتی ایرانی است که پخت آن به ویژه در شب سال نو بسیار متداول است. سابقه حضور این غذای لذیذ بر سفره‌های عید ما به قطع و یقین به قدمت نوروز نمی‌رسد و بایستی متداول شدن آن را به قرن‌‌ها بعد از مرسوم شدن نوروز باستانی نسبت بدهیم.
ماهی به عنوان یک نماد در فرهنگ ایرانی حضور پررنگی دارد. ارتباط همیشگی این جانور با آب به عنوان عنصری مقدس، نقش آن را به عنوان نمادی مورد احترام در کنار «آناهیتا»، ایزد آب‌ها قرار داده و نقش آن را از دیرباز به عنوان مظهر برکت، پاکی و گشادگی روزی بر کوزه، سفال، گوهر آویزها و … حک نموده است.
یکی از کهن‌ترین نقوش ماهی به تندیس طلایی‌ای مربوط است که در گنجینه آمودریا از محوطه باستانی تخت قباد کشف شده و قدمت آن به دوران هخامنشیان باز می‌گردد. ایرانیان با نقش نمودن ماهی بر روی لوازم زندگی، جواهرآلات، کتیبه‌ها و .. تلاش می‌نمودند تا برکت و پاکی آب را با خود همراه سازند.
نقوش ماهی در آثار ماقبل هزاره دوم پیش از میلاد در سفالینه‌های تپه‌های باستانی سیلک، تل باکون و تل شقا، تپه ژالیان و سفالینه‌های تخت جمشید، تخت طاووس، شهر سوخته و … نشان از حضوری پررنگ در باور اساطیری ایران دارد.
ارج نهی به این جانور ارزشمند، ریشه حضور آن بر سفره هر ایرانی در شب عید است. به تعبیری ایرانیان با خوردن (قربانی نمودن) ماهی آیین شکرگذاری خود را از نعمت‌های خداوند ادا نموده و از حضرت ایشان سپاسگزاری می‌کنند.
ریشه اساطیری انتخاب ماهی برای غذای شب عید به داستان گم شدن انگشتر حضرت سلمیان باز می‌گردد. این انگشتر خاص که توسط آن سلیمان بر دیو و پری فرمان میراند، توسط دیوی که به شمایل سلیمان نبی درآمده بود دزدیده و به قعر دریا انداخته شد. سلیمان که از ماجرا خبردار شد، ب ه ناچار تخت سلطنت را رها کردذه و به میان مردم آمد تا آنها را از ماجرای گم شدن انگشتر و جعلی بودن پادشاه آگاه کند. ناگفته پیداست که او در این امر موفق نبود و از شهر بیرون انداخته شد.
سلیمان به ناچار راهی سفر شد و در کنار دریا سکونت پیدا کرد و به شغل ماهیگیری پرداخت. مدتی از این ماجرا گذشت تا اینکه سلیمان انگشتر خود را درون شکم ماهی صید شدهای یافت. ماجرای سلیمان و پیدا شدن انگشتر به سرعت به گوش مردم شهر رسید و آنها همزمان با سیزدهمین روز سال جدید ا ز شهر خارج شده و به جستجوی سلیمان پرداختند تا او را به تخت خود بازگردانند.
این منشاء اسطورهای بعدها به عنوان یکی از ریشه های انتخاب ماهی برای شب عید مطرح شد. با ورمندان اساطیری نوروز بر این اعتقادند که قربانی کردن ماهی نوعی تلاش برای یافتن حقیقت و جوهره واقعی بشر است که خدا به او اعطا نموده و دیوان از او دزدیده و به قعر دریا افکندهاند.
