این خانه در اصل متعلق به «یوسف اعتصامی آشتیانی» (اعتصام‌الملک)، پدر پروین اعتصامی بود. قدمت آن به اواخر قاجار و اوایل پهلوی می‌رسد. پروین اعتصامی پس از جدایی از همسر، باقی عمر خود را در این خانه سپری کرد و به همین سبب خانه مشهور به «خانه‌ی پروین» است. خانه پس از انقلاب به سه قسمت تقسیم شد که شهرداری تهران، خانه شرقی را خرید و پس از مرمت به کمیته ملی موزه‌ها (ایکوم) واگذار کرد. دو قسمت دیگر هنوز در مالکیت خصوصی اشخاص مختلفی قرار دارند.
این خانه در گذشته عمارت بزرگی با حیاط وسیع و شاه‌نشین و زیرزمین بود. بعد از انقلاب با فروش خانه به مالکان جدید، درون حیاط عمارت دیوارکشی شد و به سه خانه کوچکتر تبدیل شد. خانه سمت راست را شهرداری خرید و مرمت کرد. همچنین مالکان خانه میانی آن را با هزینه شخصی تعمیر و تا حدودی مرمت کرده‌اند، جایی که مراسم عروسی پروین اعتصامی در آن انجام شد. اتاق اصلی پروین هم که در نوجوانی در آن سکونت داشت در همین بخش خانه قرار دارد. اما خانه سمت چپ چند سال پیش به کارگاه مبل‌سازی بدل شد و در معرض خطر آسیب است.
خانه پروین به روشنی تحت تأثیر معماری نئوکلاسیک اروپایی است که روی بستر معماری قاجاری ایران نشسته است. سنتوری‌ها ستون‌های «شبه» یونیک کلاسیک روی تاق‌های کم‌خیز قاجاری در زیرزمین و اتاق‌های سه‌دری ایرانی قرار گرفته‌اند. حیاط کوچک خانه در مقابل هیکل نسبتا قابل اعتنای آن، نشانه دیگری است که معماری نئوکلاسیک درشت‌قامت خود را در بستر ریزنقش و صمیمی ایران اواخر قاجار جا کرده است.
