اسدالله جودکی : بنیان هنر؛ جستارهای موزه‌داری، مرمت، باستان‌شناسی و تاریخ هنر

کشور ایران از جمله کشورهای دارای پیشینه‌ فرهنگی پر بار است؛ این پیشینه غنی، مجموعه‌ای عظیم از آثار مادی و منقول برای متأخرین به‌ودیعه نهاده است. بدیهی است که نسل حاضر نیز جدای از پاسداشت آن امانات، ضرورت دارد، بکوشد به‌طریق اولی آنها در معرض نمایش همگانی قرار داده و هم به معرفی علمی آنها همت گمارد؛ این مهم ضمن ارج نهادن بر تلاش پیشینیان، نسل حاضر و آیندگان را متوجه بخشی از سرمایه‌های فرهنگی خویش می‌کند. راه پسندیده و متعارفی که جهانیان سده‌هاست برای انجام گام نخست، پیش گرفته‌اند، ایجاد موزه است. این موضوع تابدانجا اهمیت یافته که امروزه موزه‌ها، یکی از نشانه‌های توسعه‌افتگی و موزه‌داری از جمله شاخص‌های رشد و اعتلای فرهنگی جوامع به‌شمار می‌آید. گام دوم نیز در تجربه موفق بسیاری از موزه‌های معتبر دنیا، با داشتن نشریه‌ای علمی و مختص به خود، برداشته شده است. ضمن معرفی داشته‌ها، شیوه‌های موزه‌داری، نگاهداشت و مرمت آثار خود را در معرض ارزیابی صاحب‌نظران قرار داده و پیوسته منافعی دوسویه را تضمین کرده‌اند؛ جامعه علمی و مشتاق آثار معرفی نشده، از این رهگذر بهره‌مند می‌شوند و دارندگان موزه‌ها نیز با دریافت تجارب دیگران بر توانایی خود در نگاهداشت و بیان‌های نمایشی بهینه آثار افزوده و پس از آن موفق‌تر عمل کرده‌اند.
گروه موزه‌های دفینه یکی از پاسداران امانات گذشتگان است؛ به‌گونه‌ای که توانسته طی حدود نیم‌سده‌ گذشته، با گردآوری و نگاهداشت مجموعۀ بی‌نظیری از آثار فرهنگی، هنری و تاریخی گام‌هایی مهم و اساسی در این مسیر بردارد. این گروه با ورودی ادامه‌دار به حوزه‌ موزه‌داری و تأسیس شمار قابل توجهی موزه‌ با استانداردهای جهانی، بخشی از آن آثار را در معرض بازدید همگان قرار داده است. بهره‌گیری از توان کارشناسی و تخصصی صاحب نظران این حوزه، در کنار تجربه شیوه‌های علمی و کارآمد نگاهداشت، مرمت و بایگانی آثار تاریخی، توانمندی ویژه‌ای برای مجموعه به‌ارمغان آورده است. تدبیر راهکارهای هم‌افزا، بدون تردید، بر این توانمندی خواهد افزود. از سویی دیگر، وجود تعدادی بی‌شمار از آثار تاریخی معرفی نشده که بعضاً ازجمله شاهکارهای هنری ایران و جهان به‌شمار می‌آیند، اشتیاق و چشم‌انتظاری جامعه علمی این حوزه را به‌طور ویژه به‌همراه داشته است. درخواست‌های پرشمار مورخان هنر، باستان‌شناسان و دیگر ورزندگان آثار تاریخی برای انجام مطالعات تطبیقی مُبین این ادعاست.
بنابراین، به‌اشتراک‌گذاری تجارب و شیوه‌های مترتب با آثار تاریخی با دیگر متخصصین و صاحب‌نظران با هدف ‌هم‌افزایی، به‌همراه معرفی علمی داشته‌های گوناگون و پرشمار تاریخی، مسائلی است که داشتن نشریه‌ای علمی، مختص مؤسسه فرهنگی موزه‌ها را ضرورت می‌بخشید. انتشار دوفصلنامه علمی و تخصصی با عنوان «بنیان هنر؛ جستارهای موزه‌داری، مرمت، باستان‌شناسی و تاریخ هنر» گامی مهم در طی این مسیر به‌شمار می‌آید. گروه موزه‌های دفینه با بهره‌مندی از دانش و تجربۀ هیأت تحریریه‌ای دانشمند و فاضل زین پس نتایج مهمترین فعالیت‌های علمی و پژوهشی خود را در حوزه‌هایی که در عنوان نشریه نیز به‌خوبی روشن شده‌اند، دست کم دو بار در سال در اختیار علاقمندان قرار خواهد داد. شماره‌ اول نشریه در نیمه‌ نخست سال جاری (بهار و تابستان ۱۴۰۲) با انتشار هفت مقاله منتشر شد. شماره‌ دوم نیز به‌صورت ویژه‌نامه به‌منزلۀ دومین رویداد پژوهشی گروه موزه‌های دفینه؛ «تار و پود کویر ایران» به انتشار مقالاتی در ارتباط با بافته‌های تاریخی ایرانی اختصاص یافته و در نیمه‌ دوم سال ۱۴۰۲ منتشر خواهد شد.
مدیرمسئول: قاسم خواجوند زریری
سردبیر: دکتر محسن قانونی
مدیر اجرایی: اسدالله جودکی عزیزی
اعضای هیأت تحریریه: دکتر سید رسول موسوی حاجی. دکتر رضا مهرآفرین. دکتر مرتضی حصاری. دکتر سید محمد امین امامی. دکتر سجاد باغبان ماهر. دکتر حمید فرهمند بروجنی. دکتر غلامرضا رحمانی. دکتر اصغر فهیمی‌فر. دکتر جواد علی‌محمدی اردکانی
نشانی وبگاه: https://journal.cio-museums.org
نشانی الکترونیک: bonyanehonar.journal@gmail.com
عنوان مقالات شماره نخست:
• امکان‌سنجی تحلیلی جانمایی کاربری موزه در فرآیندباززنده سازی بناهای تاریخی بر اساس انطباق الگوهای زیستی و زیبایی شناختی و استفاده از نظریه نحوه فضا (نمونه موردی: خانه تاریخی دایره اسقفی اصفهان) | سید اکبر شفائی و علی نوری ممر آبادی
• بررسی و مطالعه سکه‌های با مضامین نجومی و صور فلکی موجود در موزه پول ایران | اسدالله جودکی عزیزی
• تأملی بر زمان آگاهی انسان در دوران پارینه سنگی و نوسنگی | نسا جودی و میثم نیکزاد
• جایگاه دانشمندان ایران عصر ایلخانی در احیاء و پیشبرد علم مناظر (نورشناخت) | امیر دهقان نژاد. داود داودی. وحید زنوریان. حمیدرضا کریمی و امیرمحمد باقری نژاد
• فرآیند کارشناسی و اصالت سنجی آثار موزه ای، بر مبنای مطالعات غیر مخرب در مؤسسه فرهنگی موزه‌های بنیاد | محسن قانونی؛ یاسین صدقی
• نگرشی بر شیوه ساخت و مفاهیم نقش مایه‌های مدل اولیه قالبی در سفالگری عصر سلجوقی، مطالعه موردی: مجموعه موزه‌های بنیاد مستضعفان | مجید حاجی تبار و مریم زارعی
• هنر و خلاقیت در خدمت مخاطبان خاص، موزه ‌هنر ایران، میزبان کودکان اوتیسم | نسرین بهرامی