تحریف نام تاریخی «خلیج‌فارس» توسط اتحادیه عرب، ایرانیان را متوجه غفلتی نمود که همواره در طول تاریخ نسبت به داشته‌های معنوی خود، ابراز می‌نمودند. دست‌اندازی شیخ‌نشینان حاشیه‌ای خلیج‌فارس بر این نام پر اعتبار که به مدد دلارهای نفتی و شیطنت کشورهای استعمارگر غربی آغاز شده بود، زمینه‌ساز اتحادی ملی و مردمی در میان ایرانیان داخل و خارج کشور شد که در نوع خود در جهان بی‌مانند بود.
اعتراض‌های عمده مردمی در فضای مجازی در محکومیت این اقدام غیرقابل‌قبول در عرصه بین‌الملل، اطلس جهانی نشنال جئوگرافیک را که در اقدامی غیرحرفه‌ای حیثیت علمی خود را تحت تأثیر این تحریف تاریخی در حد زیادی از دست داده بود، مجبور ساخت تا ضمن عذرخواهی از ملت ایران، به جبران اشتباه خود بپردازد.
مشابه این عمل در مورد جعل نام «خلیج‌فارس» در نقشه‌های آنلاین موتور جستجوگر گوگل رخ داد تا آنها نیز علیرغم حمایت‌های مالی و سیاسی کشورهای عربی، در نهایت مجبور به عقب‌نشینی شده و اشتباه خود را با عذرخواهی و تصحیح نام جبران نمایند.
متعاقب این اقدام و در بستر این شور اجتماعی، دولت جمهوری اسلامی ایران به خواست فعالان مدنی و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایرانی، کارگروهی را تعیین نمود تا پیشنهادهای سه‌گانه ارائه‌شده در فضای مجازی را برای تعیین روزی جهت بزرگداشت «خلیج‌فارس» بررسی و نتیجه را به هیئت دولت اعلام نماید.
به‌موجب این پیشنهاد تعیین یکی از سه روز ۹ آذر (استیلای حاکمیت ایران بر جزایر ایرانی تنب کوچک، تنب بزرگ و ابوموسی)، ۲۹ اسفند (سالروز ملی شدن صنعت نفت) و ۱۰ اردیبهشت (تاریخ اخراج پرتغالی‌ها توسط ارتش ایران از خلیج‌فارس) به‌عنوان روز خلیج‌فارس در دستور کار قرار گرفت که گزینه سوم با استقبال بیشتری مواجه و در نتیجه شورای فرهنگ عمومی با همکاری دانشگاه تهران در تیرماه ۱۳۸۴ صحت تاریخی دهم اردیبهشت را به‌عنوان روز شکست نهایی و خروج پرتغال تأیید و متعاقب آن شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست رئیس‌جمهور وقت و تمامی اعضاء در جلسه ۲۲ تیرماه ۱۳۸۴، این روز را به‌عنوان «روز بزرگداشت خلیج‌فارس» تعیین و برای اجرا به مراجع ذی‌ربط ابلاغ نمود.
جزیره هرمز یکی از مهم‌ترین جزایر ایرانی است که ناوگان دریایی امپراتوری پرتغال به سرپرستی ناخدا «آلبوکرک» موفق شد در سال ۱۵۰۷ میلادی آن را به همراه جزیره قشم و بندر گمبرون (بندرعباس) اشغال نموده و حاکمیت ایران را در طی بیش از یک قرن بر این مناطق نقض نماید.
امپراتوری پرتغال بر اساس گزارش‌های «پرودی کوویلها» به اهمیت حیاتی خلیج‌فارس برای استیلای خود بر هندوستان واقف شده بود و از این رو به اشغال نظامی این منطقه مبادرت ورزید و موفق شد تا نام خود را به عنوان نخستین استعمارگرانی که بر این پهنه مهم آبی مسلط شده‌اند، در صفحات سیاه تاریخ حک کند.
آنها با ساخت استحکامات و تجهیزات نظامی، دایره قدرت خود را به‌تدریج افزایش داده و به قدرت اقتصادی و نظامی برتر منطقه تبدیل شدند. افزایش قدرت نظامی این کشور استعماری منجر به تضییع حقوق ایران و سرزمین‌های حاشیه‌ای خلیج‌فارس شد و کار تا آنجا پیش رفت که پرتغالی‌ها در یک اقدام نژادپرستانه مذهبی، مسلمانان را از دریانوردی محروم نموده و این حق را به‌تمامی در اختیار کشتی‌ها و ملوانان مسیحی قراردادند.
حکومت حاکم بر ایران به سبب درگیری‌های فراوان در جبهه‌های مختلف مدت‌ها از حق خود بر این خطه آبی چشم‌پوشی کرده و در سایه این بی‌توجهی، پرتغالی‌ها ضمن افزایش اقتدار خود، دامنه تصرفات خود را نیز افزایش داده و به مناطقی چون بحرین نیز دست‌اندازی نمودند. این وضعیت ادامه یافت تا اینکه در نهایت «شاه‌عباس اول» با اعزام یکی از فرماندهان خود به نام «امام قلیخان» تلاش خود را برای استیلای ایران بر خلیج فارس آغاز کرد.
سردار ایرانی سپاه صفویه در گام نخست موفق شد تا از رقابت میان دو امپراتوری بریتانیا و پرتغال استفاده کرده و با در اختیار گرفتن کشتی‌های بریتانیایی، قوای نظامی و لجستیک این کشور را برای حمله به متصرفات پرتغال در خدمت بگیرد. جنگ و نزاع میان امپراتوری صفویه و اشغالگران پرتغالی در نهایت در ۲۰ فوریه ۱۶۲۲ میلادی به فرجام خود رسید و ارتش ایران موفق شد با بازپس‌گیری بندر گمبرون، جاسک و قشم، بخش مهمی از مناطق تصرفی خلیج فارس را آزاد کرده و پس از حدود ۱۱۶ سال، حاکمیت ایران را بر این مناطق اعمال نماید.
تصرف جزیره هرمز به سبب استحکامات فراوان امری سخت و ناممکن به نظر می‌آمد، «امام قلی خان» با استفاده از کشتی‌های بریتانیا و توپخانه آنها در ابتدا قلعه و تجهیزات نظامی ارتش پرتغال را مورد هدف قرار داده و با همکاری نیروی دریایی بریتانیا در دریا و خشکی به نبرد با آنها پرداخت. ۷۲ روز نبرد بدون وقفه نتیجه بخش بود و ارتش ایران با انهدام کشتی‌های پرتغالی توانست قلعه نظامی پرتغالی‌ها را اشغال و باقی‌مانده سربازان حاضر در جزیره را به اسارت خود درآورده و بزرگ‌ترین امپراتوری جهان را با شکستی سخت مواجه و به عقب‌نشینی از پهنه آبی خلیج‌فارس وادار نماید.
