میخواهم با مثالی به نکتهای اشاره کنم. مسئلهام تاریخ گفتن نیست، بلکه قصدم صرفاً همان نکته است.
اول مهر ۱۳۳۲ یک آتشسوزی عمدی در فرودگاه نظامی قلعهمرغی رخ داد. این خرابکاری فقط از افسران نفوذی برمیآمد. با توجه به اهمیت مسئله، دادستانی ارتش باید بهترین افسر خود را برای پیگیری مسئله مأمور میکرد. به همین منظور افسری ممتاز به نام سرهنگ مبشری را به این کار گماشت و چیزی نگذشت که خرابکاران شناسایی و محاکمه شدند.
پس از برگزاری دادگاه روزی سرهنگ مبشری ــ همان افسر ممتاز و کوشا ــ پیش دادستان ارتش رفت و با نهایت عصبانیت به کوتاهی دادگاه نظامی اعتراض کرد. از این ناراحت و خشمگین بود که چرا دادگاه به متهم «حبس ابد» داده است، در حالی که چنین خائنی باید «اعدام» میشد! این افسر ممتاز چنین روحیه و جدیتی در کار داشت. دادستان ارتش هم او را دلداری داد و گفت هنوز دادگاه تجدیدنظر مانده است…
چند ماه بعد، به طور تصادفی در پی بازداشت یک افسر ــ سروان عباسی ــ یک سازمان مخفی از افسران نفوذی حزب توده در ارتش شناسایی شد. این افسران نفوذی بازداشت شدند. در میان سردستهٔ بازداشتشدگان یک نام برای شما آشنا خواهد بود: سرهنگ محمدعلی مبشری؛ همان افسر ممتاز که امنیتیترین پروندهها به او سپرده میشد و سخت عصبانی بود چرا یک عنصر خرابکار اعدام نشده!
در این ماجرا تأمل کنید. آنچه در اینجا دیدیم ما را با «روانشناسی نفوذ» آشنا میکند. به طور کلی عناصر نفوذی ــ در هر جا، در هر سازمان و حزب و جنبش و رژیمی ــ در ظاهر سختگیرترین، متعصبترین و تندروترین عناصرند. عنصر نفوذی جوری عمل میکند که معتقدترین و بیمماشاتترین به نظر رسد. خود را دلسوزترین و کوشاترین عنصر نشان میدهد و در تندروی اول صف است. این خوشخدمتی و غیرتورزی باعث میشود کسی به او شک نکند و از آن مهمتر، مدارج را بهتر بالا بیاید و در جایگاه بهتری قرار بگیرد.
نفوذیها با همین روش خود را به سر صف میرسانند. اگر قرار به دستبوسی باشد، دستبوسترینند؛ اگر قرار به فریاد زدن باشد، بلندتر از دیگران فریاد میزنند، اگر قرار به تندروی باشد، مرزهای تندروی را جابجا میکنند؛ اگر قرار بر رادیکالیسم باشد، از همه رادیکالترند. این قاعده در هر نوع نفوذ در هر جا صدق میکند. هیچ بعید نیست دزد کسی باشد که بلندتر از همه فریاد میزند «دزد را بگیرید».
پینوشت:
در ویدئوی دادگاه هم «مبشری» (افسر نفوذی) و «آزموده» (دادستان ارتش) را میبینید و هم از سرنوشت افسران تودهای مطلع میشوید.
