میرزا علی ثقه الاسلام تبریزی معروف به ثقه الاسلام، درسال ۱۲۷۷ه. ق. در شهر تبریز به دنیا آمد. وی پس از تحصیل مقدماتی در تبریز، راهی عتبات شد و در تحصیل علوم دینی به درجه اجتهاد رسید. وی از پیروان شاخه شیخیه بوده است.
ثقه الاسلام در ایران و عتبات، فقه، اصول، حکمت، کلام، تاریخ، جغرافیا، نجوم، ادب، علم رجال و کتاب‌شناسی آموخت. وی علاوه بر زبان فارسی و ترکی، به زبان عربی و فرانسه هم تسلط داشت.
این روحانی نوگرا و نواندیش موافق تاسیس مدارس جدید در ایران بود. معروف است که فرزندان خود و اقوام را برای تحصیل در اروپا تشویق می کرد.
میرزا علی ثقه الاسلام تبریزی بخاطر طرفداری از مشروطه و مخالفت با دخالت های سیاسی و نظامی روسیه درایران، درروز عاشورای ۱۳۳۰ قمری مصادف با ۱۰ دی ماه ۱۲۹۰ شمسی درسن ۵۳ سالگی توسط نظامیان متجاوز روسی، در شهر تبریز، اعدام و به شهادت رسید.
به عبارتی روزی که اکثریت مردم ایران و از جمله مردم تبریز در سوگ امام حسین بر سر و سینه می زدند و از ظلم روزگار برفرزند علی و فاطمه می گریستند، در گوشه دیگری از شهر تبریز یک روحانی حامی مشروطه و مخالف دخالت های روسیه به دار آویخته می شود. این مردمان به ظاهر شیفته امام حسین هیچ تلاشی برای نجات ثقه الاسلام و رهایی وی از اعدام نکردند.
نقل است که گروهی از هواداران ثقه الاسلام به نزد قمه زنان تبریزی می روند و به ایشان می گویند شما که می خواهید بر فرق خود قمه بزنید و با تیغ آهنین سر خود را بشکافید، خوب این قمه‌ها و خون‌ها را در راه دفاع و نجات این روحانی وطن دوست به کار بگیرید تا هم امام حسین از شما راضی باشد وهم سر یک انسان آزادی خواه بر سر دار نرود. اما رئیس قمه زن ها به زبان ترکی می گوید: ” اولرده قشون وار، تفنگ وار، بیزی اولدورللر!”[اون ها ارتش دارند، تفنگ دارند، مارا خواهند کشت.] ( نقل از کتاب “راپورت ها” نوشته محمود عنایت).
بدین سان در عصر غم انگیز عاشورای حسینی سال ۱۲۹۰ شمسی، همزمان با
مردم ایران و از جمله مردم تبریز که بر عزای شهدای کربلا عزادارند، اعدام مظلومانه یک روحانی آزادی خواه توسط نظامیان متجاوز روسی رخ می دهد و وی به شهادت می رسد. بدین ترتیب روس‌ها یکی دیگر از جنایت‌ها و خیانت‌های چندین و چند باره خود را نسبت به مردم ایران مرتکب می شوند.
و…
ما همچنان از تاریخ عبرت نمی‌گیریم.
