• امروز : شنبه, ۲۵ مرداد , ۱۴۰۴
  • برابر با : Saturday - 16 August - 2025
::: 3470 ::: 0
0

: آخرین مطالب

ملک‌المتکلمین روشنفکر مشروطه | ندا مهیار چین در اوکراین به دنبال چیست؟ | دا وی (ترجمه: رضا جلالی) روز خبرنگار، گفت‌وگوی آینده با گذشته | محمدجواد حق‌شناس وقتی دانش در حصر می‌ماند | ندا مهیار جامعه‌شناسی جنبش مشروطه از منظر قواعد فیزیک اجتماع | سعید کافی انارکی (ساربان) تمجید فرانسوی‌ها از توسعه سیاسی در ایران مشروطه | علی مفتح* از هرات تا هشتادان | محسن روحی‌صفت* پیش‌زمینه شکل‌گیری جنبش مشروطیت در ایران | فریدون مجلسی ترور نافرجام محمدعلی‌شاه، پس‌از شهادت ملک‌المتکلمین | شیرین بیانی پس‌ از یک قرن سکوت | مریم مهدوی اصل* در خدمت ایران | شیرین بیانی چگونگی تألیف «تاریخ انقلاب مشروطیت ایران» از نگاه کوچکترین فرد خانواده ملک المتکلّمین و آرمانش | شیرین بیانی* (اسلامی نُدوشن) شیرین بیانی، نتیجه فرهنگ تاریخ‌ساز ملک‌المتکلمین روسیه نفوذ خود را در منطقه خارج نزدیک* از دست می‌دهد. | جفری‌مان کف (ترجمه: رضا جلالی) استرداد؛ روایت یک عقب نشینی یا تولد یک فضیلت؟ | روزبه کردونی شماره جدید نشریه نیم روز منتشر شد رضاشاه، مهاجری در زمین خود | ندا مهیار راه‌های جلب اعتماد مردم | محمدجواد حق شناس شکست تکرار ۲۸ مرداد مراقب بلندگوهایی باشیم که اجزای جامعه‌ را رو در روی هم قرار می‌دهند نقد طرح دو فوریتی الزام دولت به شکایت از آمریکا و اسرائیل | دکتر سید محمود کاشانی* درنگی بر موضوع بازگشت اتباع افغان به کشورشان | ندا مهیار جنگ اسرائیل با ایران در کانون بحران | ندا مهیار اقامتگاه های بوم گردی؛ از گذشته تا فردا | پورنگ پورحسینی ظرفیت‌های بوم‌گردی در احیای اکوسیستم‌های آسیب‌دیده طبیعی با مشارکت جامعه محلی | علی قمی اویلی* گردشگری جامعه محور هدیه ایران به گردشگری جهانی | سید مصطفا فاطمی* بوم‌گردی و احیای پیوندهای روایی در ایران | روزبه کردونی روستاگردی، تجربه اصالت در طبیعت | ندا مهیار در باب کورتکس آسیایی و اروپایی | علی مفتح بحران واقعی اقتصاد چین | ژانگ یوآن ژو لی یو (ترجمه: رضا جلالی) به وقت گره‌گشایی ازمذاکرات شماره جدید نشریه نیم روز منتشر شد دلیل در اوج ماندن دلار برغم اقدامات مخرب ترامپ | اسوار پراساد (ترجمه: رضا جلالی) لنج‌های چوبی، نماد هویت فرهنگی | محمدجواد حق‌شناس جهنم در فومن؛ یک پروژه و چند نکته | علی مفتح جزیره آزاد هسته ای | حشمت‌الله جعفری* خردادگان، بیداری طبیعت و انسان | ندا مهیار جنبش بوم گردی | نعمت الله فاضلی تصمیم برای تغییر نام خلیج فارس خود تاییدی بر اصالت نام آن است | علی مفتح ایران را بهتر بشناسیم | محمدجواد حق‌شناس ظهور استعمار «جهش یافته» در هم آغوشی تاج و تاراج | ابوالفضل فاتح سخنان ترامپ‌ در عربستان | سید محمود صدری پکن چگونه تغییر خواهد کرد؟ | رانا میتر (ترجمه: رضا جلالی) گفتگوهای ایران و آمریکا | سید محمود صدری* شماره جدید نشریه نیم روز منتشر شد فرزند خلیج فارس | محمدجواد حق‌شناس در باب پاسداشت زبان فارسی در میان سیاست‌مداران | محمدجواد حق‌شناس در فضای منافع ملی پیامی که باید از ایران مخابره شود | محمدجواد حق شناس

11

کتیبه‌های عاشورایی در قفقاز و آفریقا | مرتضی رضوانفر

  • کد خبر : 13981
  • 31 تیر 1402 - 17:54
کتیبه‌های عاشورایی در قفقاز و آفریقا | مرتضی رضوانفر
کشورهای ساحل شرقی آفریقا شامل سومالی، کنیا و تانزانیا نیز از جمله کشورهایی هستند که از کتیبه‌های فارسی شعر محتشم در نقاط مختلف خصوصا امام باره‌ها یا محفل‌ها (حسینیه‌ها) و مساجد مرتبط با شیعیان استفاده می‌کنند.

شاید بتوان گفت ترجیع بند محتشم کاشانی در وصف عاشورا پر استفاده‌ترین متن فارسی در جهان است. زیرا این شعر به صورت کتیبۀ سنگی، گچی و کاشی در مساجد و یا حسینیه‌های مربوط به ایرانیان در برخی از کشورها و بعدها به صورت کتیبه‌های پارچه‌ای در بسیاری از نقاط که گروه‌های شیعی حضور داشته‌اند، استفاده شده است. از عهد صفوی در بسیاری از کشورها هرجا که شاهد حضور ایرانیان بوده‌ایم، می‌توان دو نماد را پر بسامد و پرتکرار یافت، یکی شعر محتشم در وصف عاشورا به عنوان نمادی از شیعه بودن، مانند کتیبه محراب مسجد شاه عباس در شهر دربند روسیه و دیگری آرم شیر و خورشید به عنوان نمادی از ایرانی بودن، مانند سنگ مزار ایرانیان در شهر ماخاچ قلعه پایتخت جمهوری داغستان روسیه است. گفته شده است آرم شیر و خورشید که سابقه‌ای بلند در تاریخ ایران دارد، در عهد قاجار تغییر پیدا کرده و شکلی شیعی ـ ایرانی به خود گرفته است. بر اساس منابع مکتوب از دوره قاجار، به دستور فتحعلی شاه قاجار دست شیر بالا آمده و شمشیر ذوالفقار را به دست می‌گیرد. شیری که شمشیر در دست دارد نماد حضرت علی (ع) به عنوان شیرخدا و برداشتی از عنوان «اسدالله غالب» یا «حیدر کرار» است. نظیر این طرح را می‌توان در سر در مسجد امام مهدی (ع) در شهر دربند روسیه مشاهده نمود.

البته طبق کتیبه و شمایلی که اینجانب در ارمنستان شناسایی کرده و در رسانه‌ها به عنوان کشف شیر شمشیر به دست در ارمنستان منعکس گردید، می‌تواند تاریخ این شیر را از عهد فتحعلی شاه به ششصد سال به عقب برگرداند، زیرا در مسجدی نصب شده که تاریخ ۶۶۱ هجری را بر یکی از کتیبه‌ها دارد

ترجیع بند محتشم کاشانی در برخی نقاط به صورت کتیبه بر روی بناهای مذهبی استفاده شده است. مانند مسجد ایرانیان در شهر میانمار، مسجد شاه عباس در شهر دربند روسیه و یا مسجد کبود در شهر ایروان ارمنستان. بیشترین گستره شعر محتشم به صورت کتیبه‌های پارچه‌ای است، به مرور این کتیبه‌های پارچه‌ای فراتر از گروه‌های ایرانی رفته و اکنون در قفقاز شمالی و کشورهای حوزه قفقاز جنوبی، کشورهای شبه قاره هند، برخی کشورهای عربی مانند کشورهای حاشیه خلیج فارس، عراق، لبنان و سوریه نیز استفاده می‌شود.

کشورهای ساحل شرقی آفریقا شامل سومالی، کنیا و تانزانیا نیز از جمله کشورهایی هستند که از کتیبه‌های فارسی شعر محتشم در نقاط مختلف خصوصا امام باره‌ها یا محفل‌ها (حسینیه‌ها) و مساجد مرتبط با شیعیان استفاده می‌کنند. نظیر این استفاده را می‌توان در پرچم هیات محفل بی‌بی زینب در جزیره زنگبار(تانزانیا) مشاهده نمود.

به نظر می‌رسد از دلایل گستره شعر محتشم در کشورهای مختلف جهان، ابتدا قدرت و استحکام ساختاری این شعر است. چون شاعران نام‌آور بسیاری مرثیه‌سرایی کرده‌اند، اما آثارشان تا این میزان تاثیرگذار نبوده است. دیگر این‌که به قول مرحوم جابر عناصری حضور جنبه‌های نمایشی و صحنه‌پردازی قدرتمند در این شعر باعث اثربخشی و ماندگاری آن شده است. این مرثیه از ابتدا با مصرع «باز این چه شورش است که در خلق عالم است» با یک عظمت و حماسه آغاز می‌شود. نوع نگاه محتشم نوعی رستاخیز و قیامت در کل جهان عالم است و در کنار این عظمت از مظلومیت امام حسین (ع) و همراهان وی می‌گوید. باید گفت ترجیع‌بند محتشم، پرچم و بیانیه تشیع در مناطق مختلف جهان است. حتی می‌توان گفت موضوعی ایدئولوژیک برای حکومت صفویه بوده که ابتدا به عنوان نماد دولت صفوی و سپس نماد تشیع در کشورهای مختلف مطرح شده است.

لینک کوتاه : https://nimroozmag.com/?p=13981
  • نویسنده : مرتضی رضوانفر
  • منبع : هفته‌نامه نیم‌روز
  • 437 بازدید

نوشته ‎های مشابه

ثبت دیدگاه

قوانین ارسال دیدگاه
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.