تاسیس طالبان افغانستان توسط چند تن از سران قوم پشتون به رهبری ملا عمر در دهۀ ۹۰ میلادی، تک‌قومی بودن این گروه را ثابت می‌سازد. طالبان پس از سقوط کابل در سال ۱۹۹۶، تمام دار و ندار اقوام غیرپشتون را چپاول کردند؛ تاکستان‌های شمالی را به آتش کشیدند، اماکن و آبدات تاریخی را تخریب کرده و همه هست و بودشان را به پاکستان انتقال دادند. این گروه پس از اشغال کابل به تاریخ ۱۵ اوت سال ۲۰۲۱ جهت فشارآوردن بالای اقوام غیر پشتون به ویژه تاجیکان و تقویت گروه‌های قومی خود، از شیوه‌های مختلف کار گرفته‌اند. طالبان قدرت را در انحصار قوم خویش درآورده، سرمایه‌های مردم را غصب، تجارت را خانوادگی و به حیف و میل کمک‌های بین‌المللی در مناطق اقوام غیر پشتون پرداختند.
در این نوشته به وضعیت اقتصادی اقوام غیرپشتون طی دو سال حاکمیت ظالمانۀ طالبان پرداخته شده است.
طالبان پس از اشغال کابل در برج اوت ۲۰۲۱ در استان‌های پنجشیر، بغلان، تخار، بدخشان، بلخ، سمنگان سرِ پُل، بادغیس، غور، هرات، کابل، پروان، دایکندی و بامیان، خانه و زمین‌های شخصی مردم را با زور غصب نموده، کمک‌های بشردوستانه را به افراد خود توزیع می‌نمایند و در برخی مناطق یادشده، ۱۵ تا ۲۰ درصد از کمک‌های بشری به مسئولین طالب داده می‌شود تا اجازۀ توزیع این کمک‌ها از طرف آن‌ها صادر گردد.
- وضعیت اقتصادی مردم افغانستان
پس از اشغال کابل توسط طالبان، مردم افغانستان در وضعیت بد اقتصادی قرار گرفته‌اند. با فرار اشرف غنی و فروپاشی نظام، کمک‌های بین‌المللی و پروژه‌های توسعه‌ای به روی مردم افغانستان بسته شد، بیشتر از ۶۵۰ هزار نفر شغل‌شان را از دست دانده‌اند؛ حدود ۷۰۰ هزار کارگر روزمُزد بیکار شده‌اند؛ آن‌ها زنان را از کار محروم نموده، حدود ۶۰۰ شرکت تجارتی که توسط زنان مدیریت می‌گردید از طرف طالبان مسدود شده‌اند. اخیراً، زنان شاغل در موسسات غیردولتی و دفاتر سازمان ملل در افغانستان نیز با فرمان طالبان از رفتن به کار جلوگیری شده‌اند. بر اساس آمار صندوق حمایت از کودکان، یونیسف (UNICEF) مردم افغانستان در وضعیت بد اقتصادی قرا دارند؛ حدود ۲۹ ملیون از جمله ۵ ملیون کودک در سال ۲۰۲۳ در فقر شدید به سر می‌برند و روزانه یک وعدۀ غذایی را به مشکل دریافت می‌کنند.
- سوء استفادۀ طالبان از کمک‌رسانی موسسات
طبق آمار رسمی وزارت اقتصاد طالبان، بیشتر از ۹۰۰ موسسۀ غیردولتی فعال توزیع‌کنندۀ مواد غذایی در ۳۴ استان افغانستان که قبل و بعد از سقوط جمهوریت تاسیس شده‌اند، مسئولین و ناظران این موسسات از اعضای خانواده و اقارب سران طالبان می‌باشند. موسسات غیر دولتی در صورتی که از افراد نزدیک طالبان را در ساختار تشکیلاتی خود نداشته باشند، باید ۳۰ تا ۴۰ درصد از درآمد پروژه‌های تطبیق‌شده خود را به مسئولین طالبان بدهند. در غیر آن اجازۀ فعالیت برای آن‌ها داده نخواهد شد.
- دستبُرد در کمک‌های بشری
در جریان دو سال گذشته کمک‌های بشری زیادی جهت جلوگیری از فروپاشی اقتصادی و نجات مردم از فقر و گرسنگی توسط کشورهای مختلف سرازیر شده است. اما این کمک‌ها به مستحقین آن نرسیده و توسط طالبان مورد دستبرد قرار گرفته‌اند. طبق گزارش از محلات، حین توزیع کمک‌ها، لیست مستفیدشوندگان در ولایات مرکزی، شمال و شمال شرق توسط طالبان ترتیب می‌گردد و کمک‌های بشری را به نزدیکان و جنگجویان خویش توزیع می‌نمایند. بنا بر معلومات مردم در ولایات بدخشان، بغلان و پنجشیر کمک‌های بشری توسط مسئولین محلی طالبان نصف می‌گردد. طالبان در برخی موارد، جنگجویان و خانواده‌های آن‌ها را شامل لیست مستفید شوندگان کمک‌های بشری نموده، حین توزیع کمک‌ها به این ولایات اعزام می‌نمایند.
- غصب زمین و کوچ اجباری اقوام غیرپشتون
طالبان در ولایات غیرپشتون‌نشین، ملکیت‌های شخصی مردم را غصب نموده، خانه‌های آن‌ها را قرارگاه نظامی ساخته و دارای‌های‌شان را بنام غنیمت به ولایات خود انتقال داده‌اند. طی دو سال حاکمیت طالبان، تعداد زیادی از کوچی‌ها به ولایات تخار، جوزجان، سرِ پُل و دیگر مناطق شمال جا بجا شده، خانه و زمین‌های شخصی مردم را با زور اسلحه غصب نموده و مردم بومی را مجبور به کوچ اجباری کرده‌اند. طبق آمار غیر رسمی، بیشتر از ۱۵۰ هزار خانواده توسط طالبان کوچ اجباری داده شده‌اند. اخیراً طالبان تعدادی از خانواده‌ها را در مرکز ولایت هرات مجبور به ترک خانه‌هایشان نموده‌اند.
با این حال، به عنوان جمع‌بندی می‌توان گفت که با سپردن افغانستان به طالبان توسط غرب و در راس آن آمریکا، این کشور در پرتگاه سقوط قرار گرفته است. موجودیت طالبان در جریان دو سال گذشته باعث گسترش فقر اقتصادی در کشور شده و سرمایۀ ملی به یغما برده شده است. گروه طالبان که از مدارس پاکستانی به افغانستان آورده شده و جاگزین افراد مسلکی در ادارات دولتی شده‌اند، سواد اداری نداشته و هیچگونه آشنایی با سیستم‌های مدرن حکومت‌داری ندارند، که این امر باعث از بین رفتن نظم اداری گردیده است. طالبان با برکناری بیشتر از ۲۰۰ هزار کارمند خدمات ملکی و بیشتر از ۲۵۰ هزار نظامی که بیشترین آن‌ها اقوام غیر پشتون می‌باشند، به مشکلات اقتصادی آن‌ها افزوده است.
حضور طالبان در افغانستان بیشتر از همه به روح و روان زنان این کشور تاثیر منفی گذاشته است؛ هزاران دختر از مکتب و دانشگاه باز مانده، زنان شاغل از وطایف‌شان برکنار و تجارت آن‌ها ورشکست شده است. جامعه جهانی در این مدت صرف به تقبیح اعمال طالبان با صدور اعلامیه اکتفا کرده و هیچگونه اقدام موثر جهت آوردن نظم جدید در افغانستان ننموده‌اند که در صورت تداوم حضور طالبان، وضعیت مردم بدتر شده و مردم این کشور را آینده تاریک در پیش است.
بنابراین، بر مردم به ویژه جوانان افغانستان است تا برای نجات خویش در کنار همدیگر ایستاده و به سلطه طالبان پایان دهند. در ضمن، جامعه جهانی نیز نباید مردم افغانستان را در این شرایط رقت‌بار تنها گذاشته و بایست کمک‌های بشردوستانه را ادامه داده و به صورت شفاف توسط یک میکانیزم مشخص بدور از دسترس طالبان به نیازمندان توزیع نماید.
