در یک و نیم سال گذشته، حداقل ۱۶ هواپیمای نظامی روسیه با چندین تن طلا از فرودگاه خارطوم پرواز کرده است. بر روی کاغذ، محمولهها شامل بیسکویت میشدند، اما زمانی که ماموران گمرک در ماه فوریه، بر خلاف میل برخی از ماموران مافوق خود، یکی از هواپیماها را بازرسی کردند جعبههای بیسکویت حاوی صندوقهایی از طلا بودند.
بر اساس اطلاعات به دست آمده از وزارت خزانه داری ایالات متحده و سازمان غیر دولتی دوسیِر سنتر در لندن، مبدا محمولههای طلا، یک کارخانه فرآوری در شهر بیابانی العبیدیه در شمال خارطوم بوده است. این کارخانه فرآوری طلا متعلق به مدیران ارشد گروه جنجالی واگنر است که با ولادیمیر پوتین در ارتباط میباشد. گروه واگنر در ازای دسترسی به مواد خام با در اختیار گذاشتن جنگجویان مزدور از رژیم نظامی سودان حمایت میکند. این گروه همچنین در کشورهایی مانند سوریه، لیبی، مالی و جمهوری آفریقای مرکزی به رژیمهای بحث برانگیز کمک میکند.
در سال ۲۰۱۷ میلادی، توافق نامه سودان میان یوگنی پریگوژین، رئیس واگنر و عمر البشیر، رئیس جمهور سابق امضا شد. اما زمانی که البشیر در آوریل ۲۰۱۹ از قدرت برکنار شد، پریگوژین شروع به برقراری ارتباط نزدیک با ژنرال محمد حمدان داگالو، مرد قدرتمند فعلی در سودان کرد که به خاطر نقش وی در قتل عام منطقه جنگ زده دارفور چهرهای بدنام به شمار میرود.
- مدال «شجاعت»
به گفته محققان سازمان دوسیِر سنتر، پریگوژین برای اداره کارخانه فرآوری طلا، برخی از وفادارترین افراد خود از جمله الکساندر کوزنتسوف را به این کار منصوب کرده است. کوزنتسوف از ابتدای کار با واگنر بوده، در لیبی جنگیده و چهار بار نشان شجاعت روسیه را دریافت کرده است. اتحادیه اروپا سال گذشته کوزنتسوف را در فهرست تحریمهای خود قرار داد.
کارخانه واگنر در صحرای العبیدیه، معروف به «کارخانه روسی»، عمدتا طلای حفاری شده توسط کاوشگران سنتی را عمل آوری میکند. نیما الباقر، روزنامهنگار سیانان، در گزارش اخیر خود به نقل از چندین نفر افشاگر در بانک ملی سودان مینویسد که در اینجا بحث از حداقل ۳۲٫۷ تن طلا به ارزش ۲ میلیارد دلار است. به گفته همین افشاگران، این مقدار تنها تنها بخشی از حجم واقعی طلاست که روسها به خارج میبرند. بر اساس تخمین ها، ۹۰ درصد از طلای حفاری شده هرگز به ثبت نمیرسد و به احتمال فراوان، اکثریت آن یعنی چیزی به ارزش ۱۳٫۴ میلیارد دلار به دست تاجران واگنر میرسد.
این مقدار طلا از خارطوم، پایتخت سودان و بندر بورسودان به شهر لاذقیه سوریه که پایگاه مهم دریایی روسیه در آن قرار دارد، منتقل میشود. مقصد نهایی بیشتر محمولهها امارات متحده عربی است، جایی که بخش بزرگی از تجارت غیر رسمی طلا در آن انجام میشود. محمولههای دیگر طلا از راه زمینی به جمهوری آفریقای مرکزی، جایی که واگنر دست در دست کودتاچیان نظامی حکومت میکند، منتقل میشود.
- پرچم داس و چکش
الباقر، خبرنگار سیانان، در طی سفری به العبیدیه شخصا تصاویری را از تاسیسات عمل آوری متعلق به روسیه که پرچم قدیمی شوروی با داس و چکش بر روی آن به اهتزاز در آمده بوده، به ثبت رسانده است. نگهبان سودانی مجتمع در ابتدا تایید کرده که این کارخانه متعلق به روسهاست، اما پس از تماس تلفنی با مافوق خود، قاطعانه ارتباط روسها با تاسیسات را انکار کرده است. بعد از آن، رئیس امنیت کارخانه سریعا به سوی الباقر آمده و از او خواسته که از مجتمع خارج شود.
دلیل اینکه روسای کارخانه روسی نمیخواهند در رادار شناسایی باشند این است که شرکتهای واگنر در سرتاسر جهان تحت تحریمهای آمریکا قرار گرفتهاند و همین امر هم ورود به معاملات دلاری را برای آنها غیرممکن میسازد. این تحریمها حتی باعث شد که نام اولیه کارخانه در ژوئن ۲۰۲۱ از مرئو گلد به السولاخ تغییر پیدا کند.
از آنجا که فعالیت یک شرکت خارجی در سودان تحت پوشش شرکتی سودانی غیرقانونی است، آژانس مبارزه با فساد این کشور چندی پیش تحقیقاتی را در مورد فعالیتهای السولاخ آغاز کرده بود که نتیجه آن غیرقانونی اعلام کردن این شرکت و اتهام ارتکاب «جرم علیه دولت» بود. این گزارش همچنین متوجه مقامات ارشد نظامی سودان میشد که متهم به همدستی در قاچاق طلا بودند.
واکنش ارتش در دولت انتقالی آن زمان بسیار محکم بود: بازرسان مبارزه با فساد متهم به «لکه دار کردن شهرت نیروهای مسلح» شدند. یک ماه پس از انتشار این گزارش بود که وقوع کودتا در این کشور باعث به قدرت رسیدن نیروهای مسلح، برکناری وزرای غیرنظامی و تعطیلی موسسه مبارزه با فساد شد. از آن زمان تاکنون مشخص گشته که واگنر در کودتا حضوری قدرتمند داشته است.