در مراسم رسمی سازمان جهانی گردشگری (UN Tourism) که روز گذشته در پکن برگزار شد، سه روستای ایرانی — سهیلی در هرمزگان، کندلوس در مازندران و شفیع‌آباد در کرمان — به‌طور هم‌زمان در فهرست روستاهای جهانی گردشگری ثبت شدند.
این رویداد، افزون بر آن‌که بزرگ‌ترین موفقیت ایران در حوزه گردشگری روستایی است، معنایی فراتر از افتخار ملی دارد: بازگشت نگاه جهانی به زیست‌بوم فرهنگی و انسانی ایران.
پیش از این، تنها دو روستای کشورمان، کندوان در آذربایجان شرقی و اصفهک در خراسان جنوبی، موفق به ثبت در این فهرست شده بودند. اکنون با پیوستن سه روستای جدید، نقشه‌ای پنج‌گانه از تنوع فرهنگی و اقلیمی ایران در برابر جهان گشوده شده است؛ نقشه‌ای که از شمالی‌ترین نقطه تا جنوبی‌ترین کرانه، و از شرق کویری تا مرکز و قلب ایران امتداد دارد.
سه روستای تازه‌ثبت‌شده در فهرست جهانی (پکن ۲۰۲۵)
- سهیلی – ستاره خلیج فارس
در جنوبی‌ترین نقطه جغرافیایی ایران، روستای سهیلی در جزیره قشم با جنگل‌های حرا، تالاب‌های آرام و مردمانی که زندگی‌شان در هم‌نوازی با دریاست، نماد گردشگری پایدار و مردمی شده است.
در این روستا، زنان و جوانان بومی پیشگام حفاظت از محیط‌زیست‌اند؛ از قایق‌های بی‌صدا و خانه‌های چوبی دوستدار طبیعت تا کارگاه‌های صنایع‌دستی دریایی و آموزش گردشگری سبز.
سهیلی، نه‌فقط مقصدی برای دیدن شگفتی‌های خلیج فارس، بلکه آیینه‌ای از فرهنگ جنوب و زیست‌مسئولانه ایرانیان است.
- کندلوس – جلوه طبیعت و فرهنگ شمال
در دامنه‌های البرز و میان جنگل‌های هیرکانی، روستای کندلوس در مازندران از دیرباز به فرهنگ، موسیقی و معماری سنتی‌اش شهره بوده است.
کندلوس امروز الگویی از همزیستی مردم با محیط‌زیست است؛ باغ‌های پلکانی، موزه مردم‌شناسی و خانه‌هایی که با مصالح بومی ساخته شده‌اند، روح پایداری را در این روستا زنده نگاه داشته‌اند.
ثبت جهانی کندلوس، در کنار زیبایی طبیعی‌اش، تأییدی است بر این حقیقت که فرهنگ بومی شمال ایران هنوز زنده و پویاست.
- شفیع‌آباد – نگین کویر در قلب ایران
در حاشیه دشت لوت و در نزدیکی شهداد کرمان، روستای شفیع‌آباد با خانه‌های خشتی، قنات‌های تاریخی و کویرنوردی‌های گردشگران داخلی و خارجی می‌درخشد.
این روستا نمونه‌ای کم‌نظیر از سازگاری انسان با شرایط سخت طبیعت است. زنان شفیع‌آباد با احیای صنایع‌دستی و تولید محصولات محلی، اقتصاد پایدار روستا را به حرکت درآورده‌اند.
ثبت جهانی این روستا، نمادی از توان انسان ایرانی در آشتی دادن تمدن و طبیعت در میانه سرزمین است.
دو روستای پیش‌تر ثبت‌شده
- کندوان – خانه‌های تراش‌خورده در دل صخره
روستای کندوان در آذربایجان شرقی، یکی از شگفت‌انگیزترین نمونه‌های معماری صخره‌ای در جهان است. خانه‌هایی که در دل کوه سهند تراشیده شده‌اند، قرن‌هاست زیستگاه مردمانی‌اند که میان سنگ و برف و چشمه، زندگی را معنا کرده‌اند.
کندوان نخستین روستای ایرانی بود که توجه جامعه جهانی را به خلاقیت بومی در سازگاری با طبیعت جلب کرد و همچنان از زیباترین نمادهای گردشگری ایران به شمار می‌آید.
- اصفهک – گل کویر شرق ایران
در دل خراسان جنوبی، اصفهک از خاک زاده شد و دوباره از خاک برخاست. پس از زلزله، مردم روستا خانه‌های گِلی خود را با همان معماری بومی بازسازی کردند و با ایجاد اقامتگاه‌های محلی و گردشگری فرهنگی، جان تازه‌ای به منطقه دادند.
اصفهک، با زنان پیشرو و جوانان خلاقش، امروز نمونه‌ای موفق از توسعه مشارکتی در مناطق کویری است و نشان می‌دهد که حتی در دل بیابان، امید و زیبایی می‌تواند ریشه بدواند.
ایرانِ پنج‌گانه؛ از قله تا خلیج
اگر نقشه‌ای از این پنج روستا پیش روی خود بگذاریم، به تصویری شگفت می‌رسیم:
از کندوان در شمال‌غربی تا کندلوس در شمال، از شفیع‌آباد در قلب کشور تا اصفهک در شرق و سرانجام سهیلی در جنوب — این پنج روستا همچون پنج نگین بر تارک ایران می‌درخشند.
پراکندگی جغرافیایی آن‌ها نه‌فقط تصادفی نیست، بلکه گویای تنوع اقلیمی و فرهنگی کم‌نظیر ایران است؛ سرزمینی که در هر اقلیم، در هر فرهنگ و در هر گویش، جلوه‌ای از زندگی، مهر و خلاقیت دارد.
ثبت جهانی این روستاها، ایران را بار دیگر بر نقشه گردشگری جهان درخشان کرده است.
اما اهمیت آن تنها در افتخار نیست؛ در مسئولیتی است که به‌دنبال دارد: حفظ بافت تاریخی، آموزش جامعه محلی، و جلوگیری از فرسایش فرهنگی در مسیر توسعه.
اگر این مسیر با برنامه‌ریزی درست، احترام به محیط‌زیست و مشارکت مردم ادامه یابد، می‌توان از دل این پنج روستا الگویی ملی برای توسعه پایدار و گردشگری مسئولانه استخراج کرد.
ایران دوباره بر نقشه جهان ایستاده است؛ نه با برج‌ها و سازه‌ها، که با روستاهایش — با مردمانی که هنوز میان خاک و آفتاب، زندگی را معنا می‌کنن
