لباس و پوشش همواره در طول تاریخ هر کشوری نشانی مستقیم از فرهنگ ملی و بومی مردمانی است که از آن استفاده نموده و به آن پایبندند، از این منظر لباس را باید نمودی روشن از فرهنگ قومی اقوام مختلف ساکن در هر سرزمینی دانست که مطالعه و بررسی آن می‌تواند به درون‌مایه‌های فرهنگی آن سرزمین ما را رهنمون سازد.
ایران نیز با توجه به قدمت فرهنگی و تاریخی‌اش، از مجموعه‌ای سترگ از فرهنگ‌های مختلف پوشش در طول تاریخ بهره‌مند بوده است که در این مجال به مطالعه و معرفی مختصر لباس و پوشش زنان در جزیره کیش می‌پردازیم.
زنان جزیره کیش به‌مانند بقیه مناطق جنوبی کشور از پوششی منحصربه‌فرد برخوردارند که به‌آسانی آنان را از سایر مناطق جدا می‌سازد و این خاصیت در تن‌پوش، سرپوش و زیورآلات آنان به‌وضوح قابل‌مشاهده است. از سوی دیگر نزدیکی این جزیره به کشورهای عرب‌نشین حاشیه خلیج‌فارس در کنار هم‌جواری آنان با فرهنگ‌های بومی و ملی ایرانی، فرهنگی چندملیتی به آن داده است و حضور زنان بلوچ در میان ساکنان جزیره دایره این تأثیرپذیری را تا هندوستان نیز کشانده به‌گونه‌ای که در لباس زنان بومی جزیره، نشانه‌هایی از زری‌دوزی و شباهت‌های آن با لباس زنان هندی و پاکستانی نیز می‌توان یافت، از سوی دیگر این لباس به‌شدت تحت تأثیر لباس‌های مرسوم اعراب در مناطق جنوبی خلیج به‌مانند امارات و عربستان است.
نقش و نگار و تنوع رنگی در لباس زنان جزیره نمود زیبایی دارد، اندازه پیراهن زنان جزیره معمولاً به دو گونه است، نخست دسته‌ای از آنها که تا مچ پا کشیده می‌شوند و گروه دوم، پیراهن‌هایی که تا زیر زانو هستند. جنس پارچه در این لباس‌ها اغلب سبک و نازک است تا در گرمای طاقت‌فرسای تابستان، جریان هوا به‌راحتی از میان آنها عبور پیدا کند.
رنگ لباس‌ها نیز تحت تأثیر فرهنگ هندی – پاکستانی اغلب یکی از انواع آبی، بنفش، صورتی و سبز است. اگرچه رنگ‌های دیگر نیز در لباس آنها به چشم می‌آید. رنگ‌بندی چادرهای این زنان نیز معمولاً به رنگ‌های قهوه‌ای خردلی، آبی روشن و خاکستری است که طرح و نقش‌های بسیار زیبا و جذابی دارند. علاوه بر نوع چادر، نحوه بر سر گذاشتن آن نیز جالب‌توجه است، زنان جنوب معمولاً به یکی از دو روش زیر چادر می‌گذارند، یا یک‌گوشه از آن را درحالی‌که طرف دیگر آزاد است، با دست بر روی دوش می‌اندازند و یا یک‌طرف چادر را دور سر می‌پیچند و گوشه آن را در ناحیه گوش رها می‌کنند.
نوعروسان معمولاً از چادر ویل گل‌ابریشمی سبزرنگی استفاده می‌کنند که در حاشیه و پشت با نوعی از زری‌دوزی به نام آشرمه تزیین می‌شود. تزئینات چادر علاوه بر آشرمه، در مواردی می‌تواند انواعی از پولک‌دوزی نیز باشد که معمولاً در چادری به کار می‌رود که عروس آن را در شب حنابندان بر سر می‌گذارد.
شلوار زنان بومی دم پای تنگی دارد که از زانو به پایین به‌صورت چسبان است و به‌وسیله زیپ یا دکمه بسته می‌شود و تزئینات آن تنوع فراوانی دارد که از آن جمله می‌توان به «بادله تمام»، «ودویی دستی»، «ودویی اطلسی»، «ودویی نخی»، «ودویی چرخی»، «پولکی»، «حاشیه‌ای»، «سر پارچه‌ای»، «گلابتونی» و «خوس لنگه‌ای» اشاره داشت. علیرغم این تنوع تزئینی، شلوار در بقیه نواحی ساده است و در ناحیه کمر و پایین گشاد می‌شود که از این منظر بسیار شبیه شلوار زنان کرد و ترکمن است.
«کندوره» یا «کندورا» پیراهن ساده با آستین‌های بلندی است که زنان جزیره در هر سنی که باشند از آن در بیرون خانه استفاده می‌کنند، جنس پارچه این پیراهن معمولاً از ابریشم یا پنبه است. زنان در منزل اما از لباس ساده دیگری به نام «جلابیه» استفاده می‌کنند که یقه‌ای گرد دارد و گشادی آن به حدی است که بدن فرد به آن نمی‌چسبد، «جلابیه» تا بالای ناف چاکی دارد که به‌وسیله دگمه درز آن بسته می‌شود و بلندی آن تا زیر زانو است، از این لباس خاص مردان نیز در منزل استفاده می‌کنند.
سرپوش‌هایی که در جزیره کیش مورداستفاده زنان بومی قرار می‌گیرد، عناوینی چون «مخنگ»، «مشمار»، «شله»، «ملفا» و… دارد که هر یک از آنها تفاوت‌هایی در نحوه استفاده، نوع و رنگ پارچه و نیز شرایط سنی استفاده‌کننده دارد، به‌طور مثال «مخنگ» معمولاً مورداستفاده دختران نوجوان قرارگرفته و شامل مستطیل بزرگی است که لبه‌های آن دور دوزی یا سوزن‌دوزی شده و برای تزئین از منجوق یا پولک نیز بر روی آن استفاده‌شده است. «ملفا» نیز به‌مانند «مخنگ» مستطیلی شکل است با این تفاوت که مورداستفاده زنان جوان و میان‌سال قرارگرفته و در تزئینات آن دقت و وسواس بیشتری اعمال می‌شود.
«پوشیه» یا «روبند» از دیگر اجزای پوشاک زنان جزیره کیش است که به‌صورت معمول پارچه‌ای نازک و مستطیل شکل به رنگ مشکی است که از طریق نواری از ناحیه پشت سر بر روی صورت بسته می‌شود. «برقع» یا «بطوله» پوشش دیگری است که از نوعی چرم نرم و نازک تهیه می‌شود و معمولاً رنگ‌های غالب آن سیاه، قهوه‌ای یا قرمز است و از طریق چهار بند که از پشت به هم بسته می‌شود بروی صورت به‌گونه‌ای قرار می‌گیرد که چشم در آن به‌صورت کامل به نمایش دربیاید.
«فستان» گونه‌ای دیگر از پوشش زنان جزیره است که بیشتر در مراسم‌های عروسی از آن استفاده می‌شود و دارای تزئینات بسیار زیادی است و برای دوخت آن از پارچه‌هایی نظیر حریر یا ساتن در رنگ‌های زرشکی، صورتی، نارنجی و بنفش استفاده می‌شود.
زنان جزیره همچنین از پاپوش‌های روبازی استفاده می‌کنند که در انواع «جوتی»، «نعال»، «مداس»، «گرحاف»، «ملکی» و… دسته‌بندی می‌شوند و تنها تفاوتشان را باید در نوع مواد استفاده‌شده، رنگ یا شکل آنها دانست، به‌طور مثال «گرحاف» پاپوشی است که کفه آن از چوب مستطیل شکلی ساخته‌شده که چوبی کوتاه به طول ۲ تا ۴ سانتیمتر بر روی آن قرارگرفته و دو نوار چرمی از دو سمت برآمدگی پا به آن متصل می‌شود تا این چوب کوچک را در میان انگشت بزرگ و انگشت دوم ثابت نگاه دارد. «ملکی» نیز از دوخته شدن چندین لایه پارچه چیت بر روی‌هم تهیه می‌شود و به‌نوعی باید آن را گونه‌ای از جوراب‌های بدون پاشنه دانست. «مداس» نیز از پوست گاو یا بز تهیه‌شده و بدین گونه است که کفه کفش را با این پوست‌ها به‌صورت کفه پا برش داده و قسمت جلوی آن را به‌وسیله پوسته‌ای دیگر به همدیگر متصل می‌سازند. این پوسته برای آنکه شکلی زیبا نیز پیدا کند، معمولاً در رنگ‌های تهیه می‌شد.
