غذاهای آیینی از جلوه‌های میراث معنوی مردم یک سرزمین به شمار می‌آیند. پیوند غذا با انجام مراسم مذهبی و آیینی بسیار تنگاتنگ است و به دوران بسیار کهن باز می‌گردد و این امر با تهیه و مصرف خوراکی خاص و یا قربانی کردن گره می‌خورد.
در آیین‌های دینی، غذا به قصد قربت و بهره‌گیری از جنبه معنوی آن تهیه می‌شود. صورت اجرایی این نوع از خوراک را که نذر نام دارد می‌توان در آیین‌های ماه محرم مشاهده کرد. یکی از کارکردهای خوراک در ماه محرم و نذر کردن آن، ایجاد محبت و صمیمیت و رفع کدورت بود و همه سعی داشتند در نذری دادن سهیم شوند. حتی کسانی که توانایی اطعام نداشتن، با ریختن مشتی برنج در پلوی نذری یا تکه گوشتی در خورش، در نذر شریک می‌شدند.
برخی از خوراک‌های نذری محرم از دوره قاجار رواج داشته است از جمله شله زرد که به عنوان یکی از خوراک‌های نذری ویژه ایام محرم پخته می‌شده و حتی امروزه قدیمی‌ترین مسجد محله نظام آباد تهران، مسجد امام رضا (ع) به شله زرد پر بادام شام غریبانش معروف است. از دیگر نذری‌های روز تاسوعا و عاشورا عصر قاجار، پلوی ساده و گوشت پخته‌شده با ادویه بود. شربت دادن، آش امام زین‌العابدین نیز از این جمله به شمار می‌آیند.
بیشترین خوراک‌های نذری در تهران در ایام محرم و صفر شامل انواع چلو و پلوها مثل عدس‌پلو، رشته‌پلو، لوبیاپلو، ماش‌پلو، چلوخورش بادمجان، کدو، قیمه، قورمه‌سبزی، فسنجان، آبگوشت آجیل، آبگوشت نخود ساده، شله زرد، حلوا، آش شله قلمکار، شربت، خرما، شکر پنیر، نان روغنی، پنیر، خرما، انجیر، انواع میوه و… بود که در محله‌های تهران پخته می‌شد و با این خوراکی‌ها از عزاداران پذیرایی می‌کردند.
نکته قابل تامل در خصوص خوراک‌های نذری این است که نوع خوراک در شرایط آب و هوایی متفاوت بود؛ به نحوی که تهرانی‌ها در فصول سرد سال، از قاووت که طبع گرم و مقوی دارد استفاده می‌کردند و یا در تابستان از عزاداران با شربت قند و بیدمشک پذیرایی می‌کردند.
