با لشکرکشی الهام علیف برای تصرف استان سیونیک ارمنستان زنگ‌های خطر بیش از پیش برای ایران به صدا درآمده است.
آذربایجان با کمک ترکیه و اسرائیل در پی آنست تا راه ایران با ارمنستان و اروپا را قطع کند و ایران را در تنگنای ژئوپلیتک جدیدی قرار دهد. طبیعی است که برنده اقدامات نظامی علیف ترکیه است که در دوره رضاشاه نیز به ایران یک ضربه ژئوپلیتیک اساسی وارد کرده بود.
رضاشاه در سال ۱۳۱۰ خورشیدی سفری به ترکیه داشت و با آتاتورک رئیس جمهور ترکیه دیدار کرد. در آن زمان رژیم آتاتورک در حال جنگ با کُردهای ترکیه به فرماندهی ژنرال احسان نوری پاشا بود. کُردها برای در امان ماندن از حملات نیروی هوایی ترکیه به پناهگاه‌های موجود در نقاط مرتفع کوه آرارات پناهنده شده بودند. ارتش ترکیه برای محاصره کامل کوه آرارات نیازمند ورود به خاک ایران بود. اما آتاتورک به جای درخواست اجازه ورود ارتش ترکیه به خاک ایران، اصرار بر تملک منطقه قره‌سوی ایران داشت. متأسفانه رضاشاه به دلیل سطحی نگری و روابط حسنه‌ای که با آتاتورک داشت به درخواست وی تن داد.
به این ترتیب، ایران از حقوق راهبردی و حق مالکیت و تملک و حضور خود در آرارات کوچک (آغری) و قره سو صرف نظر کرد. با واگذاری قره سو به ترکیه که به وسعت یک روستا بود، راه ایران به ارمنستان از این ناحیه قطع شد و مرز ترکیه به ارمنستان وصل شد.
کوه‌های آرارات با ۴۰۰۰ متر ارتفاع اهمیت به سزای ژئو استراتژیکی برای ایران داشت، ولی در سایه ضعف رضاشاه و نداشتن راهبرد درست، این ترکیه بود که عملاً فشار را بر ایران تا جایی پیش برد که رضا شاه آرارات را به ترکیه واگذار کرد.
ترکیه در ازای دادن زمین‌هایی که هیچگونه ارزشی برای ایران نداشت، عملاً منطقه حساس و ژئو استراتژیک آرارات و باریکه شمال چشمه بورالان را در مرز ارمنستان از آن خود کرد. باریکه‌ای انگشت مانند که از خاک ترکیه به صورت یک دنبالچه ارمنستان را از ایران جدا می‌سازد. پهنای این باریکه بین ۵/۳ تا ۱۱ کیلومتر است. این باریکه از شمال با ارمنستان، از باختر به ترکیه، از جنوب به ایران و از خاور به نخجوان ختم می‌شود و «قره سو» نام دارد.
با همین انفعال تاریخی و تصویب موافقتنامه مرزی توسط کمیسیون مظفر اعلم در فاصله ۱۳۱۱ تا ۱۳۱۳ زمینه برای تجزیه نزدیک به ۸۰۰ کیلومترمربع از خاک ایران فراهم شد. سرانجام رضاشاه پهلوی، سرشاخه اصلی رودخانه ارس را به ترکیه بخشید و ایران را در پایین‌دست قرار داد. به این ترتیب مسیر دسترسی نیم‌ساعته ایران به ایروان پایتخت ارمنستان تبدیل به مسیری ۷ ساعت و نیمه شد. همچنین پای ترکیه برای همیشه به قفقاز، باز شد.
این خط‌کشی‌های مرزی در دوره پهلوی اول با دهانه سه و نیم کیلومتری و زائده غیرمعمول در امتداد رودخانه ارس عملاً سبب شد که ترکیه به جمهوری نخجوان راه پیدا کند و برای نفوذ در قفقاز با مانع زمینی مواجه نشود. البته ایران فرصت فروپاشی شوروی را برای بازگرداندن سرزمین‌های خود در قفقاز را نیز از دست داد. به این ترتیب ترکیه به دنبال برقراری پیوند جدی‌تری با آذربایجان افتاد.
حالا هم ترکیه و آذربایجان و اسرائیل به دنبال قطع کامل ارتباط زمینی ایران با ارمنستان هستند. از سال ۱۳۹۹ هجری خورشیدی ترکیه با دخالت نظامی در جنگ قره باغ به دنبال کسب فرصت مناسب جهت جداسازی بخش شمالی اردبیل و آذربایجان شرقی و غربی و در اختیار گرفتن جنوب رودخانه ارس است.
متأسفانه ایران هم در جریان جنگ قره باغ بدون گرفتن ضمانت‌های لازم از بازگرداندن قره باغ به آذربایجان حمایت کرد و حالا خود دچار مشکل و دردسر شده است.
در حال حاضر آذربایجان و ترکیه به دنبال اشغال استان سیونیک ارمنستان و بهره گیری از گذرگاه زنگه زور برای تغییر ژئوپلتیک منطقه و تحت فشار قرار دادن ایران هستند تا برای همیشه امکان بازگشت سرزمین‌های شمالی ایران به وطن اصلی از بین برود.
فاعتبروا یا اولی الابصار
