نشست گفت و گوی آزاد سیاسی، از مجموعه نشست‌های مشترک هفته‌نامه نیم‌روز و موزه تصاویر معاصر که به موضوع «جزایر ایرانی خلیج فارس» و تحولات سیاسی اخیر که پیرامونِ آن شکل گرفته، اختصاص داشت عصر شنبه در محل موزه تصاویر معاصر برگزار شد. در ابتدای این نشست، بهزاد شاهنده، استاد دانشکده حقوق دانشگاه تهران سخنان خود را با اشاره به ضرورت واقع گرایی و هوشیاری ایران در این پرونده آغاز کرده و گفت:
من معتقدم که فشاری که در چند وقت اخیر از سوی روسیه و چین در همنوایی با امارات متحده عربی در تشکیک در مالکیت ایران بر جزایر سه‌گانه ایرانی در خلیج فارس وارد می‌شود، ادامه پیدا خواهد کرد و اینگونه نیست که این کشورها از این موضع به زودی عقب نشینی کنند. واقعیت این است که ما قدرت کافی برای عقب راندن روسیه و چین از این موضع را هم در اختیار نداریم. نکته‌ای که باید توجه داشت این است که بوی پول کلانی به مشام روسیه و چین رسیده است. چین در حال حاضر در اجرای برنامه یک کمربند – یک جاده به مشکل اساسی برخورد کرده، چنانچه ایتالیا از این طرح خارج شده و رئیس جمهور جدید آرژانتین هم انتقادهای بسیار تندی را متوجه چین کرده و اعلام کرده که از پیوستن به بریکس عقب نشینی می‌کند.
وضعیت در منطقه خلیج فارس به گونه‌ای است که عربستان و امارات با پول‌های هنگفتی که در اختیار دارند به دنبال پررنگ‌تر شدن نقش خود در این منطقه هستند و یکی از راه‌هایی که برای رسیدن به این مسیر دارند استفاده از عضویت در بریکس است. البته این فرصت برای ما هم فراهم شده و باید از آن نهایت استفاده را بکنیم. در حال حاضر چند کشور دیگر از جمله ایران، عربستان، امارات و اتیوپی به عنوان اعضای جدید به بدنه اصلی بریکس پیوسته اند.
۴۱ درصد نفت و گاز جهان در بین ده کشور عضو بریکس تولید می‌شود و بنابراین این سازمان نقش عمده‌ای در تولید انرژی مورد نیاز جهانی دارد. روسیه از جمله کشورهایی است که مشتاق بهره برداری از این امکانات در آینده نزدیک است.
روابط امارات با روسیه در چند سال اخیر گسترش پیدا کرده است. ما شاهد حضور یک میلیون توریست روسی در دبی و ابوظبی هستیم. روس‌ها سرمایه‌گذاری هنگفتی در امارات داشته‌اند و پس از جنگ اوکراین نیز پول‌های خود را از اروپا خارج کرده و در امارات نگهداری می‌کنند که برای آن‌ها مانند یک واسطه عمل می‌کند.
نقش آمریکا نیز در این زمینه بسیار مهم است. تا چندی پیش امارات با چین مذاکراتی برای احداث یک پایگاه نظامی چینی در این کشور انجام داده بود. با اعتراض آمریکا به این طرح مشترک چین و امارات، هر دو کشور از اجرایی کردن این پروژه مشترک صرف نظر کردند. در حال حاضر در یک روند بسیار آرام آمریکا چراغ سبز را برای همکاری با چین به عربستان و امارات داده است.
من معتقد هستم که برنامه مدون برای پیگیری نظر امارات درباره جزایر سه‌گانه ایرانی در خلیج فارس، وجود دارد و دامنه آن از چیزی که در چند ماه اخیر شاهد آن بودیم، فراتر خواهد رفت و حتی تشدید خواهد شد. دلیل آن را هم باید در افزایش قدرت مالی و به تبع آن سیاسی امارات در منطقه دانست. در حال حاضر امارات ۴۵ پروژه بزرگ در دست اجرا دارد و رقمی بالغ بر ۵۰۰ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی این کشور است. امارات دومین اقتصاد بزرگ منطقه خلیج فارس است. برهمین اساس من معتقدم که اگر در یک سال گذشته روسیه یا چین دوبار در بیانیه‌های مشترک با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نسبت به مالکیت ایران بر جزایر ابراز تشکیک کردند، در سال پیش رو تعداد این بیانیه‌ها بیشتر خواهد شد.
ایران باید این رفتارها را با دقت رصد کند و متوجه باشد که اگر امارات در سی سال گذشته این ادعا را با سرعت اندک پیگیری کرده اکنون به پیگیری این پرونده سرعت بخشیده و از قدرت مالی و لابی‌گری خود در این مسئله کمال استفاده را خواهد کرد.
در حال حاضر بحثی که در میان برخی از نخبگان مطرح است و من به شدت با آن مخالف هستم مذاکره با امارات متحده عربی درباره این جزایر سه‌گانه ایرانی است. باید توجه داشت که اگر شما اختلاف را بپذیرید به این معنا خواهد بود که طرف مقابل شما هم حق و حقوقی دارد و ما به هیچ وجه نباید این رویه را توصیه کنیم. مگر انگلیسی‌ها درباره جبل الطارق با کسی مذاکره می‌کنند یا روس‌ها درباره جزایر کوریل وارد گفت و گو شده اند؟
ایران باید خود را برای یک نبرد دیپلماتیک طولانی با امارات آماده کرده و کاملا مجهز باشد تا بتواند در مقابل فشارهای وارده مقاومت کند. ایران باید در این زمین، بازی روسیه، چین، آمریکا و کشورهای منطقه را به خوبی رصد کرده و بشناسد.
