شامگاه شنبه کلیپ‌هایی در فضای مجازی منتشر شد که نشان از آتش سوزی در زندان اوین را داشت. همراه با دود و آتشی که از داخل زندان بر می‌آمد صدای تیر اندازی و بعضا صدای انفجار نیز از داخل زندان در کلیپ‌ها شنیده می‌شد. رسانه ملی همزمان با اعزام دو خبرنگار به محل حادثه سعی داشت آنچه که اتفاق افتاده را روایت کند و به مخاطبین بگوید که همچیز تحت کنترل است و زندان در آرامش به سر می‌برد. خبرنگار صدا و سیما با حضور در یکی از بندهای زندان که نامش را هم نگفت در تصاویری نشان داد که زندانیان در حال استراحت هستند. البته در گزارش صدا و سیما علت صدای شلیک و انفجار توضیح داده نشد. در ارتباط با این موضوع ستاره صبح گفتگویی با محمد جواد حق‌شناس فعال فرهنگی انجام داده که در ادامه می‌خوانید:
- با توجه به حادثه آتش سوزی زندان اوین چرا بسیاری از مردم به روایت صدا و سیما از این حادثه اطمینان ندارند؟
باید تاسف خورد که امروز در جامعه بی‌اعتمادی عمیقی بین مردم و رسانه‌های داخلی، از جمله رسانه‌های حاکمیتی وجود دارد.
متاسفانه رسانه ملی با حدود ۵۰هزار نفر نیروی حقوق بگیر و داشتن هزاران میلیارد ثروت که شامل تجهیزات، ابنیه، ساختمان و زمین می‌شود، در کنار قدرت غیر قابل وصف سیاسی که پشتوانه این رسانه است، وقتی در مقام یک رسانه حرفه‌ای وارد جامعه می‌شود بعضا از برخی رسانه‌هایی که با نیروی یک نفری یا ۵نفری مدیریت می‌شوند کم می‌آورد.
صدا و سیما با ثروت مردم تحت اختیار افراد کارنابلد قرار گرفته که امانت دار خوبی برای بیت المال نیستند. علی رغم اینکه رسانه ملی بعضا تلاش می‌کند که حرفه‌ای عمل کند اما به خاطر سوابق نادرستی که به لحاظ بی‌توجهی و بی‌احترامی بر جای گذاشته حتی سخنان راست و درستش هم مورد قبول بسیاری از جامعه واقع نمی‌شود.
شبکه‌های تلوزیونی همیشه سعی می‌کنند آنچه را روایت کنند که به مصلحت است به طوری که انگار مردم صغیر، فارغ از فهم و نابالغ به لحاظ تحلیل هستند و باید آنچه را که ساختار رسمی کشور به مصلحت می‌داند را بپذیرند. در نتیجه این رویکرد باعث می‌شود رسانه‌های معاند لندن‌نشین که با حمایت دولت‌های واشنگتن، لندن، تل آویو و ریاض مورد حمایت قرار گرفته‌اند میدان دار افکار عمومی مردم ایران شوند. مدیران شبکه‌های معاند دل در گرو منافع ملی ایران ندارند.
- به نظر شما چرا برخلاف پاکستان که ۱شبکه دولتی و ۷۹شبکه خصوصی دارد در کشور ما شبکه خصوصی اجازه فعالیت نمی‌گیرد؟
بنده تصور می‌کنم همان یک شبکه هم برای دولت پاکستان و یا هر دولتی در دنیا زیاد است. در ایالات متحده دولت به لحاظ قانونی اجازه داشتن رسانه ندارد. به همین دلیل شبکه «صدای آمریکا» به عنوان یک رسانه آمریکایی حق پخش در آمریکا را ندارد. صدای این رسانه آمریکایی در کشورهای مختلف دنیا شنیده می‌شود اما در آمریکا اجازه پخش ندارد.
دولتی که رسانه داشته باشد به نوعی از رانت استفاده می‌کند و ممکن است به انحصار تبدیل شود و این موضوع دسترسی آزاد به اطلاعات را مخدوش می‌کند.
رسانه‌ها مانند پایشگران و دیده بان جامعه عمل می‌کنند و وظیفه انتقال مطالبات مردم را دارند حال اگر دولت خود دارای رسانه باشد مسیر اطلاع‌رسانی دقیق و درست از بین می‌رود و ممکن است به خاطر منافع خودش دست به انتشار خبر نادرست و یا انحصار خبری بزند.
به همین دلیل رسانه‌ها در آمریکا پر قدرت و مورد اعتماد مردم هستند. در آمریکا چیزی به نام رسانه خارجی وجود ندارد زیرا خبرنگاران داخلی آمریکا حتی می‌توانند زوایای تاریک کاخ سفید و خبر راه پله‌های کنگره را هم منتشر کنند.
- به نظر شما بستن اینستاگرام و واتساپ جامعه را به سمت صدا و سیما سوق می‌دهد؟
متاسفانه کسانی که امروز در کشور تصمیم گیر شده‌اند سوراخ دعا را گم کرده اند. بخاطر عدم درک از جامعه و فضای رسانه و نداشتن تحلیل درست از مسائل اجتماعی تصمیم درست نمی‌گیرند. اگر ۱۰ تصمیم پیش پای مدیران باشد دقیقا بدترین تصمیم را انتخاب و اجرایی می‌کنند. دود این تصمیم‌های غلط به چشم مردم و نظام می‌رود.
وقتی دسترسی مردم به منابع داخلی محدود شود مردم به رسانه‌هایی متمایل می‌شوند که تکلیفشان مشخص است و منابع و اهدافشان نیز معلوم است. اینگونه مردم را به دام رسانه‌های خارجی انداختن هنر می‌خواهد!
- با توجه به تاکید برخی خواص و از جمله رئیس جمهور به نظر شما آیا مردم سواد رسانه‌ای لازم را ندارند؟
سواد رسانه‌ای مسئله مهمی است. اما پرسش این است که این سواد چگونه حاصل می‌شود. کسی که می‌خواهد آگاهی کسب کند باید تحت آموزش قرار گیرد.
کسانی که می‌خواهند به مردم سواد رسانه‌ای یاد بدهند باید زمینه انتقال این آموزش را فراهم کنند. وقتی فضای رسانه‌ای کشور دچار انحصار شد اگر یک صدای مخالف نسبت به آن خط خبری بلند شود دچار محدودیت می‌شود یا خبرنگارانی که تلاش می‌کنند اخبار دقیق و درست را منتشر کنند مورد بازخواست قرار می‌گیرند، حال چگونه می‌توان انتظار داشت که مردم سواد رسانه‌ای را یاد بگیرند.
خبرنگاری که خبر ماجرای جورج فلوید را در آمریکا منتشر کرد کاندیدای خبرنگار سال می‌شود و بزرگترین جایزه مطبوعات سال آمریکا را می‌گیرد اما خبرنگاری که با خانواده مهسا امینی گفتگو می‌کند و خبر این موضوع را منتشر می‌کند به جای اینکه مورد تقدیر و تشکر قرار گیرد با او برخورد می‌شود.
تمام شبکه‌های صدا و سیما یک سخن می‌گویند حتی در برخی روزها یک فرد از ۵شبکه صدا و سیما همزمان نشان داده می‌شود چگونه می‌توان توقع داشت که مردم سواد رسانه‌ای پیدا کنند. امروز اعتماد جامعه به رسانه‌های داخلی کم شده است.
نتیجه این رویکرد این شده است که تعداد مخطبان رسانه‌های داخلی ریزش کرده است. به طور مثال تیراژ روزنامه‌ها از یک میلیون به ۱۰ هزار رسیده است.
