ماجرای فساد در شرکت فولاد مبارکه بار دیگر موضوع فساد را در بین افکار عمومی و محافل سیاسی و رسانه‌ای برجسته کرد. فارغ از چند و چون و ماهیت فسادی که خواسته یا ناخواسته، اجباری یا غیراجباری در فولاد مبارکه اتفاق افتاده است، آفت بزرگ افشای این فسادها در عین حال که خود اقدامی مثبت به شمار می‌آید، به نوعی ترویج و تشویق فرهنگ فساد و فسادزایی و فساد خواری در جامعه است. به طور قطع روح مردم و شهروندان در این شرایط سخت از شنیدن چنین فسادهای کلانی آزرده می‌شود اما شاید بعضا خوانندگان در مواجهه‌های حضوری و زمانیکه نسبت به کمیت یا کیفیت یا قیمت کالا و خدماتی اعتراض دارند، این جملات را بشنوند که «مسئولین بهتر است جلوی فسادهای لانه کرده در سیستم اداری و مدیریتی کشور را بگیرند» و یا اینکه «هزار هزار میلیارد تومان به راحتی بالا می‌کشند و یک لیوان آب هم رویش» و یا اینکه «خود دولت بزرگترین عامل فساد است» و از این دست جملات.
فساد وقتی در جامعه‌ای عادی شد مانند سیلی است که به راحتی نمی‌توان جلوی آن را گرفت و چنین سیلی همه ارکان جامعه را از رفاه، تولید، اشتغال و توسعه گرفته تا اخلاق، رفتارهای مدنی و فرهنگ به گونه‌ای که به دین و شعائر دینی هم رحم نمی‌کند.
کافی است نگاهی به خرید و فروش نان در نانوایی‌ها انداخته شود. مدتی است با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، دولت طرحی را در نانوایی‌های سطح کشور به اجرا گذاشته که هیچ نانوایی چون آرد را به قیمت یارانه‌ای دریافت می‌کند حق ندارد قیمت نان را افزایش دهد. برای اجرای این طرح هم سیستم کارتخوان را فعال کرده که مشتریان نان خود را پس از انتخاب تعداد و قیمت، به وسیله کارت خرید نان دریافت کنند. اما در عمل این اتفاق رخ نداده و در بسیاری موارد نه تنها قیمت نان افزایش یافت بلکه نانوایان با توسل به شیوه‌های مختلف، نان را به قیمتی که خود صلاح می‌دانند به مشتریان عرضه می‌کنند! اینجا برای مدتی فقط بحث و دعوا بین نانوا و برخی مشتریان که به حقوق خود آگاهی دارند رخ می‌دهد! نظارتی هم وجود ندارد و متخلفین با اعتماد به نفس بالا هر گونه و اعتراض و تهدید به شکایت را پاسخ داده و وقعی به آن نمی‌نهند.
تاریخ و تجربه نشان داده جوامعی به سوی سقوط و تباهی حرکت می‌کنند که فساد و دروغگویی که همزاد یکدیگر هستند در آن جوامع رونق پیدا کند. عامل اصلی بروز و شروع فساد در هر جامعه‌ای، شرایط ناگوار و سخت اقتصادی است. بحران و چالش‌های اقتصادی در هر جامعه و کشوری رخ می‌دهد اما جوامع و کشورها به نسبت ظرفیت‌های اقتصادی و توسعه‌ای، در برابر چالش‌های ایجاد شده مقاومت می‌کنند و تلاش دارند با کمک و همبستگی کشور و جامعه را از شرایط سخت خارج کنند. به طور طبیعی هرگذاری از شرایط نامطلوب اقتصادی، هزینه و آفت‌هایی دارد اما واقعیت این است که طولانی شدن شرایط سخت اقتصادی و بالارفتن هزینه‌ها، منجر به کاهش قدرت تاب آوری جامعه در برابر مشکلات و از دست دادن تدریجی روحیه امید، همکاری و همبستگی می‌گردد. این شرایط اگر تداوم یابد باید منتظر بروز آفت‌های بزرگی مانند فساد، کلاهبرداری، رانت‌خواری و ناهنجاری‌های اجتماعی بود. شرایطی که محصول پدیده‌ای جز گسترش فقر نیست. فقر به فساد منجر می‌شود و فساد هم جامعه را به تباهی می‌کشاند. در چین وضعیتی نهاد دولت و نهادهای نظارتی هم نه تنها توان و قدرت رویارویی با شرایط ایجاد شده را ندارند بلکه چه بسا نهادها و دستگاه‌های دولتی و افراد دولتی چه با نیت خیر و چه با نیت سودجویی، گام در مسیر فساد می‌گذارند و راه فساد را باز می‌کنند. راهی که به راحتی قابل بند آوردن نیست. فساد اقتصادی صورت گرفته در فولاد مبارکه، شاید یکی از فسادهایی است که بخش قابل توجه آن آگاهانه و احتمالا با نیت خیر برای مواجهه با فشار تحریم‌های اقتصادی و کاهش مخاطرات بر مردم و مصرف کنندگان ایرانی صورت گرفت و چه بسا هر دولتی یا مدیری در چنین شرایطی قرار می‌گرفت مجبور به اتخاذ تصمیماتی بود که منجر به‌عدم النفع چند ده‌هزارمیلیاردی شرکتی مانند فولاد مبارکه گردید! این شرایط به احتمال زیاد در بسیاری دیگر از شرکت‌ها و حوزه‌های اقتصادی، تولیدی و خدماتی هم صورت گرفته است! اما واقعیت این است که دولت آنقدر درگیر جنگ اقتصادی و فشار تحریمی در سال‌های اخیر قرار داشته که عملا عنان مدیریتی کشور را از دست داده و دیگر توان و قدرتی برای مدیریت منابع و هزینه‌ها ندارد و ناچار است به جای تدبیر در جهت توسعه و آبادانی کشور، به امور روزمره مرغ، تخم مرغ و نان و گوجه و خیار بپردازد.
در چنین شرایط آیا کشور رشد و توسعه پیدا می‌کند؟ جامعه‌ای که دغدغه اصلی دولت و مردم آن، امور معیشتی روزمره است آیا به فکر توسعه و رفاه از یک سو و رعایت شعائر اخلاق اجتماعی و اقتصادی و معیشتی از سوی دیگر می‌باشد؟ طبیعتا جواب منفی است. پس راهی جز بهبود شرایط اقتصادی برای مردم و جامعه نیست. رسیدن به چنین شرایطی اگرچه برای کشوری مانند ایران سخت و پرهزینه است اما دیر نیست. نگذاریم فساد در جامعه و رفتار مردم نهادینه شود. فقط دولتی کارا، توسعه گرا، اخلاق مدار و مردمدار می‌خواهد تا به این مهم جامه عمل بپوشاند.
