عنوان بحثی که تقدیم شما میکنم «اقتصاد سیاسیِ مخدوش سازیِ حسِ ملی» است. کسانی که دستی در تاریخ دارند می‌دانند از تقطه عطف نخستین موج انقلاب صنعتی در ربع پایانی قرن هجدهم تا امروز فراز و فرودها در جامعه ما تابع وضعیت حس ملی بود. حس ملی یعنی شرایط ذهنی و آن بستر نهادی که بازیگران، منافع شخصی خود را در بستر حداکثرسازی نفع جمعی دنبال میکنند. ایران در شرایط کنونی پشت به این مناسبات دارد و چه در سطح ساختار قدرت و بویژه در آن سطح و چه در سطح عمومی، گرایش غالب، ترجیح منافع شخصی به منافع ملی است. این یک نکته حیاتی است و شما وقتی که مثلا تجربه انقلاب مشروطیت را زیر ذره بین می‌گذارید که چطور در عرض کمتر از دو دهه به ضد خودش تبدیل شد، ارزیابی کنندگان عالِم، مهمترین مساله را در این زمینه متزلزل شدن حس ملی دانستند. ما الان علایم بسیار نگران کننده‌ای را در این زمینه مشاهده میکنیم. دلیل این که انگیزه داریم و درباره این مسایل صحبت میکنیم هم این است که اینها همگی در تسخیر علم قرار دارند. گرفتاری جامعه ما این است که زور رانت و زور ربا و زور فساد از زور علم بیشتر است و سازمانهای سیاسی و اقتصادی و اجتماعی ما اگر می‌خواهند درباره بقا و اعتلای نظام ملی نقش آفرینی کنند، هم باید خودمان پایبندی به علم و موازین علمی‌داشته باشیم و هم حکومت را فرا بخوانیم به این که حتی اگر مساله مردم و منافع ملی در نزد بخشهایی از آن‌ها در حاشیه قرار دارد برای بقای خودشان باید این کار را انجام دهند و اگر می‌بینید که آشفتگی و سرگردانی در نظام قاعده گذاری‌های اساسی و نظام اجرایی کشور بیداد میکند به خاطر این است که اینها قادر یا مایل یا هر دو، به تکمین علم به مثابه فصل الخطاب نیستند. ما کاری که می‌توانیم بکنیم این است که بگوییم اگر حس ملی بیش از این آسیب ببیند در درجه اول حکومت متزلزل خواهد شد و مساله کیفیت زندگی مردم و آینده این کشور مسایل بعدی است. با کمال تاسف به دلیل سلطه مناسبات رانتی، اساس در آرایش قوا چه در ساحت اقتصاد و چه در سیاست، ستیز و حذف است به جای همکاری و اعتماد و اعتلابخشی. در چارچوب مناسباتی که ستیز و حذف حرف اول را می‌زند هر گروهی را حذف می‌کردند باقیمانده‌ها دوباره به گروههایی تقسیم می‌شوند و دوباره شروع میکنند به همدیگر را حذف کردن. برای اینکه حکومتگران گرامی‌بفهمند که اوضاع و احوال کشور از دریچه حس ملی چه وضعیتی دارد کافیست به کارنامه نظام ملی در دهه ۱۳۹۰ نگاه کنند. در دهه ۱۳۹۰ ما عایدات ارزی کشورمان از دهه قبل از آن کمتر نبود. بنابراین اگر شرافت و غیرت و حساسیتی وجود دارد باید صرف پاسخگویی عالمانه به این پرسش شود که چرا ما چند صد میلیارد دلار و هزاران میلیارد تومان را در این دهه صرف کردیم که برآیندش رشد نزدیک به صفر – یعنی یک کارنامه عملکرد اقتصادی نزدیک به صفر – است و توزیع همین رشد صفر به بیسابقه‌ترین سطوح ناعادلانه بودن رسیده و ابعاد وابستگی‌های ذلت‌آور به دنیای خارج به طرز بیسابقه‌ای افزایش پیدا کرده است؟ حس ملی و ضعف شدید امور در اسناد و گزارشهای رسمی‌حکومتی هم انعکاس دارد. ما که بیشتر درباره اقتصاد و عدد و رقم آن صحبت میکنیم به خاطر این است که اساس این محاسبات، مناسبات رانتی بر پنهان کاری است و این پنهان کاری در حیطه‌های اجتماعی و سیاسی و فرهنگی خیلی بیشتر از حیطه‌های اقتصادی امکانپذیر است. بنابراین وقتی ما به شواهد اقتصادی استناد میکنیم منظور نادیده گرفتن آن ابعاد نیست و اگر واقعا امکان و مجال داشت که در همین حد ناکافی شفافیت نسبی در حیطه اقتصاد، شفافیت در حیطه‌های اجتماعی و فرهنگی هم ظاهر می‌شد شما می‌دیدید اوضاع و احوال در آن حیطه‌ها اگر بدتر از اوضاع اقتصادی نباشد به هیچ وجه بهتر از آن نیست.
شما اگر می‌خواهید ببینید حس ملی از جنبه اجتماعی چه وضعیتی دارد لازم نیست بیانیه‌های احزاب رادیکال را مطالعه کنید. گزارش وضعیت اجتماعی کشور که در سال ۱۳۹۵ وزارت کشور منتشر کرده را ببینید. در آنجا می‌گوید سقوط اعتماد اجتماعی به بیسابقه‌ترین حد خودش در ۵۰ سال گذشته رسیده. سقوط اعتماد اجتماعی یعنی نهادها نامعتبر شدند و افراد به قوم و قبیله و خانواده پناه می‌برند و به هیچ کس دیگر اعتماد نمی‌کنند و چون اینجوری است تعامل و انباشت و اعتلابخشی ناممکن می‌شود.
پس یک گزارش رسمی‌می‌گوید اوضاع و احوال در حیطه اجتماعی اینگونه است. حس ملی به پایینترین سطح اجتماعی تاریخی خودش در ۵۰ سال اخیر رسیده. اهمیت این مساله در این است که منطقه ما به اعتبار شیوه خاص پیشبرد منازعه‌های هژمونیک حداقل تا ده سال آینده همچنان یکی از نامن‌ترین و ناپایدار‌ترین مناطق دنیا باقی خواهد ماند. بنابراین بقای ما به حس ملی و اعتماد همگانی گره خورده و آن‌هایی که سهل انگاری میکنند، قصد قربت میکنند و دروغ می‌گویند، قصد قربت میکنند و دزدی میکنند، قصد قربت میکنند و هتک حرمت همدیگر را میکنند، اینها باید بفهمند در شرایط کنونی برای عامه مردم فرقی نمی‌کند که این خاک بر سر ایران از ناحیه مجلس شده یا از ناحیه دولت. تفاوتی وجود ندارد! بنابراین این که دولت و مجلس به هم پاسکاری میکنند و هر کسی تصمیم گیری‌های کلیدی را به زمین دیگری می‌اندازد فاجعه است و نشان می‌دهد وقتی شما یک نظام گزینش ناقص و نارسا دارید و فقط افراد ضعیف و بی‌کیفیت را می‌توانید جذب کنید، در بزنگاههای تاریخی قادر به تصمیم گیری نیستید. فعلا روی آن را هم ندارند که به اهل خرد و دانایی برگردند. عین این مساله را شما در زمینه حس ملی در رفتارهای مالی حکومت می‌توانید ببینید. بسیار غم‌انگیز است که نهادهای نظارتی ما کیفیتشان از قاعده گذاران و مجریان اگر کمتر و پایینتر نباشد بالاتر نیست. بنابراین حتی قادر نیستند مسایل حیاتی و سرنوشت ساز را ببینند تا چه برسد که برای آن چاره جویی کنند. در دهه ۱۳۹۰، نسبت بودجه عمومی‌حکومت به تولید ناخالص داخلی به زیر ۱۵ درصد سقوط کرده. این یعنی حکومت عملا نشان می‌دهد که نسبت به تعهدات حاکمتی خود در زمینه آموزش و سلامت و تغذیه و مسکن مردم و زیرساختهای فیزیکی و عمرانی دیگر اهتمام بایسته ندارد. دغدغه، دغدغه توزیع رانت بین خودی‌هاست. نسبت ۱۵ درصد امور حاکمتی به تولید ناخالص داخلی یعنی سقوط حکومت به دولت پیشا آدام اسمیت؛ آن چیزی که به عنوان سرمایه سالاری وحشی بی‌وطن شما شنیده‌اید از دل چنین مناسباتی می‌آید. وقتی که نسبت هزینه‌های حاکمیتی به تولید ناخالص داخلی سقوط میکند بدین معناست که حکومت حتی آرام آرام مساله نظم و امنیت را هم به نحو بایسته در حیطه مسئولیتهای خود نمی‌بیند مگر آنکه منافع ذینفعان رانتی را در خطر می‌بیند. من الان صمیمانه به شما عرض میکنم که به واسطه این مناسبات نابخردانه رانتی و فسادپرور، ما با پدیده بسیار خطرناک حاکمیت‌زدایی از حکومت به دست حکومتگران روبرو هستیم. الان در بسیاری از عرصه‌های حیاتی، حکومت قادر به اعمال حاکمیت نیست. اگر گوشهایی برای شنیدن و چشمهایی برای دیدن وجود داشت کافی بود در دهه ۱۳۹۰ فقط به اتفاقاتی که در بازار پول، در بازار سرمایه، در بازار نرخ ارز و از این قبیل اتفاق افتاده از این دریچه نگاه کنیم. حکومت تمایلاتی اعلام میکند که قادر به اعمال آن‌ها نیست. یعنی قادر به اعمال حاکمیت نیست و این مساله در ابعاد سیاسی و اجتماعی و فرهنگی، به مراتب شکنندگی آورتر شده که الان مجال نیست درباره آن‌ها هم به گواه گزارشهای رسمی‌صحبت کنیم. شما از نظر سیاسی می‌گویید در چارچوب چنین مناسباتی که حکومت به مساله حس ملی اهمیت نمی‌دهد یکی از نشانه‌هایش این است که حس بی‌اعتباری در رای مردم را ایجاد میکند. حتی اگر داده‌های رسمی‌را هم بپذیریم و بپذیریم که آن میزان مشارکتی که ادعا می‌شود اتفاق افتاده، من می‌گویم شما آن ادعاها را با داده‌های سرشماری از قلمرو اقتضاد کنترل کنید. آیا حکومتگران گرامی‌ما می‌دانند که طی سه دهه گذشته نزدیک به دو سوم کل جمعیت در سنین فعالیت، در ایران هیچ نقشی در تولید ملی ندارند؟ ببینید چقدر تکان دهنده است. این بیانیه یک حزب رادیکال نیست. این داده‌های سرشماری را خود حکومت منتشر کرده. یعنی مشارکت‌زدایی از مردم چه در بازار سیاست و چه در بازار اقتصاد به فاجعه‌آمیز‌ترین سطح تاریخی خود رسیده. آیا نهادهای نظارتی ما می‌توانند این توان و صلاحیت را پیدا کنند قبل از مرگ سهراب این چیزها را متوجه شوند و اهمیت آن را درک کنند و درجستجوی یک اراده همگانی برای حل و فصل آن بر بیایند؟
وقتی که حس ملی تضعیف می‌شود یعنی امنیت ملی و تمامیت ارضی کشور به خطر می‌افتد. در کل دوره ۲۵۰ساله گذشته بدون استثنا هر وقت حکومت مردم را به جایی رساند که احساس سرخوردگی داشته باشند حکومت برای بقای خود راهی جز تحت الحمایگی نخواهد داشت. آیا نهادهای نظارتی ما قادر هستند حساسیت و اهمیت این چشم اندازهای نگران کننده را به موقع در ساختار قدرت منعکس کنند؟ ما نمی‌بینیم. حتی حرفش هم زده نمی‌شود. زمانی می‌گوییم حرفی زده می‌شود و کیفیت بایسته ندارد و از اهل خرد و دانایی دعوت میکنیم تا کیفیت آن را بالا ببرند؛ الان ما حتی حرفش را هم نمی‌شنویم. بنابراین رسالت ملی همه افراد و گروههایی که دل در گرو تمامیت ارضی و آینده کشور دارند این است که باید از دریچه حس ملی و نقاط مقوم و نقاط تضعیف کننده آن به مناسبات نگاه کنند. من با اطمینان البته در نهایت خضوع عرض میکنم که همه ابعاد این مساله در تسخیر علم است. در همه جای دنیا حس ملی وقتی شدیدا تضعیف می‌شود که نابرابری‌های ناموجه از حدود متعارف فراتر می‌رود، فساد از نظر گستره و عمق از حد متعارف بیشتر می‌شود و تقویت تولید جای خودش را به تقویت مافیای واردات چی‌ها و دلال‌ها می‌دهد. حساب و کتابهایش کاملا روشن است و در تسخیر علم قرار دارد و به همین خاطر ما امیدواریم و فکر میکنیم اگر واقعا به گفتگویهای ملی درباره مسایل حیاتی کشور دامن زده شود راه نجات وجود دارد. زور علم را باید بیشتر کنیم و این مسئولیت خطیر ملی است برای این که حکومت گوشی برای شنیدن داشته باشد ابتدا باید برخوردی فعال و پیش گیرانه با فساد و نابرابری انجام دهید. اما شما وقتی مثلا در آیینه سند لایحه بودجه ۱۴۰۱ تمایلات حکومت را نگاه میکنید، در کمال شگفتی می‌بینید تخفیفهای غیرعادی در مالیات بر ثروت پیشبینی شده و فشارهای بسیار غیرعادی و بیسابقه در مالیات بر مصرف. گویی عزیزان هنوز تصور میکنند می‌شود فشارهای معیشتی سنگینتر به مردم وارد کرد. عین این مساله در حیطه سیاسی و اجتماعی هم موضوعیت دارد. وقتی شما اختلال معنی دارید و در فرآیند آگاهی بخشی به مردم طرحی تحت عنوان صیانت اجرا میکنید یعنی شما همچنان می‌خواهید مناسبات پرفساد و غیرشفاف تداوم داشته باشد. در این میان کسانی ممکن است واقعا صادقانه اما جاهلانه به نیت دفاع از ارزش‌ها با این قضیه همدلی کنند. من می‌گویم به میراث اندیشه‌ای مرحوم مطهری نگاه کنید. هنوز حکومت از مطهری تبری نجسته بنابراین با این متر می‌توانیم با حکومت صحبت کنیم. مطهری در گفتاری درباره جمهوری اسلامی‌می‌گوید مطالعات من حکایت از این دارد که در طول تاریخ اسلام هر بار به اسم صیانت از ارزشهای دینی، آزادی‌های مشروع مردم سلب شد، بزرگترین بازنده، دین بود. از آقای جوادی آملی می‌خواهم سپاسگزاری کنم؛ گرچه دیرهنگام و گرچه همچنان در لفافه، اما ایشان هم همان تعبیر مطهری را تکرار کردند که آن کسی که حسابش پاک است چرا از شفافیت باید بترسد و در همین حد هم من به سهم خود از ایشان سپاسگزارم و امیدوارم همه کسانی که می‌خواهند ایران چشم‌انداز امیدبخش‌تری داشته باشد صراحت و شفافیت و کیفیت اعتبار علمی‌مطالب خود را در حیطه‌های تخصصی خود بالا ببرند و در این زمینه صحبت کنند. اختلال در دسترسی مردم به آگاهی یعنی دامن زدن به مناسبات فاسد رانتی و ضد توسعه ای.
این تمامیت ارضی کشور را تهدید میکند. بنابراین ما باید اگاهی و هوشمندی خود را به صورت بین رشته‌ای در این زمینه بسط بدهیم.
شما خوشحالی کردید از این که در دوران احمدی نژاد حکومت را یکدست کنید اما در مهر ۹۲، مرکز پژوهشهای مجلس که جزو خودی‌ها منحسوب می‌شود گفت آن کسی که‌هارت و پورت ضد صهیونیستی و ضد امپریالیستی می‌کرد کارنامه عملی او این است که وابستگی ارزی هر واحد جی دی پی کشور را نسبت به چیزی که در دوره خاتمی‌تحویل گرفته بود ۵ برابر کرد. من نمی‌خواهم شبیه‌سازی کنیم. آن کسانی که خیلی گرد و خاک ضد صهیونیستی و ضد امپریالیستی میکنند باهارت و پورت، کسی را قضاوت نیمکنند و به کارنامه نگاه میکنند. رضا خان هم وقتی می‌خواست قرارداد دارسی را تمدید کند ژست این را نگرفت که من می‌خواهم نوکری انگلیس را بکنم؛ قرارداد قبلی را در آتش انداخت و با آن ژست آن کار را کرد. ما در همین سرزمین زندگی میکنیم و بالاخره یک حساب و کتابهایی وجود دارد و این که من عرض میکنم اگر به دامان علم برگردیم راه نجات وجود دارد، این است که ما حتی می‌توانیم از تاریخ‌شناسان خود هم استمداد کنیم و به آن‌ها بگوییم آن عبرتهای تاریخی را جلوی چشم ما بگذارند. سخن در این زمینه بسیار است اما من در خاتمه عرایضم چند آدرس شفاف می‌دهم و امیدوارم آن کسانی که باید بفهمند و بشنوند و ببینند قادر به این کار باشند. سیاستهای تورم‌زا اسم رمز غارت مردم و متزلزل کردن ارکان نظام ملی است.
پس یک گزارش رسمی‌می‌گوید اوضاع و احوال در حیطه اجتماعی اینگونه است. حس ملی به پایینترین سطح اجتماعی تاریخی خودش در ۵۰ سال اخیر رسیده. اهمیت این مساله در این است که منطقه ما به اعتبار شیوه خاص پیشبرد منازعه‌های هژمونیک حداقل تا ده سال آینده همچنان یکی از نامن‌ترین و ناپایدار‌ترین مناطق دنیا باقی خواهد ماند. بنابراین بقای ما به حس ملی و اعتماد همگانی گره خورده و آن‌هایی که سهل انگاری میکنند، قصد قربت میکنند و دروغ می‌گویند، قصد قربت میکنند و دزدی میکنند، قصد قربت میکنند و هتک حرمت همدیگر را میکنند، اینها باید بفهمند در شرایط کنونی برای عامه مردم فرقی نمی‌کند که این خاک بر سر ایران از ناحیه مجلس شده یا از ناحیه دولت. تفاوتی وجود ندارد! بنابراین این که دولت و مجلس به هم پاسکاری میکنند و هر کسی تصمیم گیری‌های کلیدی را به زمین دیگری می‌اندازد فاجعه است و نشان می‌دهد وقتی شما یک نظام گزینش ناقص و نارسا دارید و فقط افراد ضعیف و بی‌کیفیت را می‌توانید جذب کنید، در بزنگاههای تاریخی قادر به تصمیم گیری نیستید. فعلا روی آن را هم ندارند که به اهل خرد و دانایی برگردند. عین این مساله را شما در زمینه حس ملی در رفتارهای مالی حکومت می‌توانید ببینید. بسیار غم‌انگیز است که نهادهای نظارتی ما کیفیتشان از قاعده گذاران و مجریان اگر کمتر و پایینتر نباشد بالاتر نیست. بنابراین حتی قادر نیستند مسایل حیاتی و سرنوشت ساز را ببینند تا چه برسد که برای آن چاره جویی کنند. در دهه ۱۳۹۰، نسبت بودجه عمومی‌حکومت به تولید ناخالص داخلی به زیر ۱۵ درصد سقوط کرده. این یعنی حکومت عملا نشان می‌دهد که نسبت به تعهدات حاکمتی خود در زمینه آموزش و سلامت و تغذیه و مسکن مردم و زیرساختهای فیزیکی و عمرانی دیگر اهتمام بایسته ندارد. دغدغه، دغدغه توزیع رانت بین خودی‌هاست. نسبت ۱۵ درصد امور حاکمتی به تولید ناخالص داخلی یعنی سقوط حکومت به دولت پیشا آدام اسمیت؛ آن چیزی که به عنوان سرمایه سالاری وحشی بی‌وطن شما شنیده‌اید از دل چنین مناسباتی می‌آید. وقتی که نسبت هزینه‌های حاکمیتی به تولید ناخالص داخلی سقوط میکند بدین معناست که حکومت حتی آرام آرام مساله نظم و امنیت را هم به نحو بایسته در حیطه مسئولیتهای خود نمی‌بیند مگر آنکه منافع ذینفعان رانتی را در خطر می‌بیند. من الان صمیمانه به شما عرض میکنم که به واسطه این مناسبات نابخردانه رانتی و فسادپرور، ما با پدیده بسیار خطرناک حاکمیت‌زدایی از حکومت به دست حکومتگران روبرو هستیم. الان در بسیاری از عرصه‌های حیاتی، حکومت قادر به اعمال حاکمیت نیست. اگر گوشهایی برای شنیدن و چشمهایی برای دیدن وجود داشت کافی بود در دهه ۱۳۹۰ فقط به اتفاقاتی که در بازار پول، در بازار سرمایه، در بازار نرخ ارز و از این قبیل اتفاق افتاده از این دریچه نگاه کنیم. حکومت تمایلاتی اعلام میکند که قادر به اعمال آن‌ها نیست. یعنی قادر به اعمال حاکمیت نیست و این مساله در ابعاد سیاسی و اجتماعی و فرهنگی، به مراتب شکنندگی آورتر شده که الان مجال نیست درباره آن‌ها هم به گواه گزارشهای رسمی‌صحبت کنیم. شما از نظر سیاسی می‌گویید در چارچوب چنین مناسباتی که حکومت به مساله حس ملی اهمیت نمی‌دهد یکی از نشانه‌هایش این است که حس بی‌اعتباری در رای مردم را ایجاد میکند. حتی اگر داده‌های رسمی‌را هم بپذیریم و بپذیریم که آن میزان مشارکتی که ادعا می‌شود اتفاق افتاده، من می‌گویم شما آن ادعاها را با داده‌های سرشماری از قلمرو اقتضاد کنترل کنید. آیا حکومتگران گرامی‌ما می‌دانند که طی سه دهه گذشته نزدیک به دو سوم کل جمعیت در سنین فعالیت، در ایران هیچ نقشی در تولید ملی ندارند؟ ببینید چقدر تکان دهنده است. این بیانیه یک حزب رادیکال نیست. این داده‌های سرشماری را خود حکومت منتشر کرده. یعنی مشارکت‌زدایی از مردم چه در بازار سیاست و چه در بازار اقتصاد به فاجعه‌آمیز‌ترین سطح تاریخی خود رسیده. آیا نهادهای نظارتی ما می‌توانند این توان و صلاحیت را پیدا کنند قبل از مرگ سهراب این چیزها را متوجه شوند و اهمیت آن را درک کنند و درجستجوی یک اراده همگانی برای حل و فصل آن بر بیایند؟
وقتی که حس ملی تضعیف می‌شود یعنی امنیت ملی و تمامیت ارضی کشور به خطر می‌افتد. در کل دوره ۲۵۰ساله گذشته بدون استثنا هر وقت حکومت مردم را به جایی رساند که احساس سرخوردگی داشته باشند حکومت برای بقای خود راهی جز تحت الحمایگی نخواهد داشت. آیا نهادهای نظارتی ما قادر هستند حساسیت و اهمیت این چشم اندازهای نگران کننده را به موقع در ساختار قدرت منعکس کنند؟ ما نمی‌بینیم. حتی حرفش هم زده نمی‌شود. زمانی می‌گوییم حرفی زده می‌شود و کیفیت بایسته ندارد و از اهل خرد و دانایی دعوت میکنیم تا کیفیت آن را بالا ببرند؛ الان ما حتی حرفش را هم نمی‌شنویم. بنابراین رسالت ملی همه افراد و گروههایی که دل در گرو تمامیت ارضی و آینده کشور دارند این است که باید از دریچه حس ملی و نقاط مقوم و نقاط تضعیف کننده آن به مناسبات نگاه کنند. من با اطمینان البته در نهایت خضوع عرض میکنم که همه ابعاد این مساله در تسخیر علم است. در همه جای دنیا حس ملی وقتی شدیدا تضعیف می‌شود که نابرابری‌های ناموجه از حدود متعارف فراتر می‌رود، فساد از نظر گستره و عمق از حد متعارف بیشتر می‌شود و تقویت تولید جای خودش را به تقویت مافیای واردات چی‌ها و دلال‌ها می‌دهد. حساب و کتابهایش کاملا روشن است و در تسخیر علم قرار دارد و به همین خاطر ما امیدواریم و فکر میکنیم اگر واقعا به گفتگویهای ملی درباره مسایل حیاتی کشور دامن زده شود راه نجات وجود دارد. زور علم را باید بیشتر کنیم و این مسئولیت خطیر ملی است برای این که حکومت گوشی برای شنیدن داشته باشد ابتدا باید برخوردی فعال و پیش گیرانه با فساد و نابرابری انجام دهید. اما شما وقتی مثلا در آیینه سند لایحه بودجه ۱۴۰۱ تمایلات حکومت را نگاه میکنید، در کمال شگفتی می‌بینید تخفیفهای غیرعادی در مالیات بر ثروت پیشبینی شده و فشارهای بسیار غیرعادی و بیسابقه در مالیات بر مصرف. گویی عزیزان هنوز تصور میکنند می‌شود فشارهای معیشتی سنگینتر به مردم وارد کرد. عین این مساله در حیطه سیاسی و اجتماعی هم موضوعیت دارد. وقتی شما اختلال معنی دارید و در فرآیند آگاهی بخشی به مردم طرحی تحت عنوان صیانت اجرا میکنید یعنی شما همچنان می‌خواهید مناسبات پرفساد و غیرشفاف تداوم داشته باشد. در این میان کسانی ممکن است واقعا صادقانه اما جاهلانه به نیت دفاع از ارزش‌ها با این قضیه همدلی کنند. من می‌گویم به میراث اندیشه‌ای مرحوم مطهری نگاه کنید. هنوز حکومت از مطهری تبری نجسته بنابراین با این متر می‌توانیم با حکومت صحبت کنیم. مطهری در گفتاری درباره جمهوری اسلامی‌می‌گوید مطالعات من حکایت از این دارد که در طول تاریخ اسلام هر بار به اسم صیانت از ارزشهای دینی، آزادی‌های مشروع مردم سلب شد، بزرگترین بازنده، دین بود. از آقای جوادی آملی می‌خواهم سپاسگزاری کنم؛ گرچه دیرهنگام و گرچه همچنان در لفافه، اما ایشان هم همان تعبیر مطهری را تکرار کردند که آن کسی که حسابش پاک است چرا از شفافیت باید بترسد و در همین حد هم من به سهم خود از ایشان سپاسگزارم و امیدوارم همه کسانی که می‌خواهند ایران چشم‌انداز امیدبخش‌تری داشته باشد صراحت و شفافیت و کیفیت اعتبار علمی‌مطالب خود را در حیطه‌های تخصصی خود بالا ببرند و در این زمینه صحبت کنند. اختلال در دسترسی مردم به آگاهی یعنی دامن زدن به مناسبات فاسد رانتی و ضد توسعه ای.
این تمامیت ارضی کشور را تهدید میکند. بنابراین ما باید اگاهی و هوشمندی خود را به صورت بین رشته‌ای در این زمینه بسط بدهیم.
شما خوشحالی کردید از این که در دوران احمدی نژاد حکومت را یکدست کنید اما در مهر ۹۲، مرکز پژوهشهای مجلس که جزو خودی‌ها منحسوب می‌شود گفت آن کسی که‌هارت و پورت ضد صهیونیستی و ضد امپریالیستی می‌کرد کارنامه عملی او این است که وابستگی ارزی هر واحد جی دی پی کشور را نسبت به چیزی که در دوره خاتمی‌تحویل گرفته بود ۵ برابر کرد. من نمی‌خواهم شبیه‌سازی کنیم. آن کسانی که خیلی گرد و خاک ضد صهیونیستی و ضد امپریالیستی میکنند باهارت و پورت، کسی را قضاوت نیمکنند و به کارنامه نگاه میکنند. رضا خان هم وقتی می‌خواست قرارداد دارسی را تمدید کند ژست این را نگرفت که من می‌خواهم نوکری انگلیس را بکنم؛ قرارداد قبلی را در آتش انداخت و با آن ژست آن کار را کرد. ما در همین سرزمین زندگی میکنیم و بالاخره یک حساب و کتابهایی وجود دارد و این که من عرض میکنم اگر به دامان علم برگردیم راه نجات وجود دارد، این است که ما حتی می‌توانیم از تاریخ‌شناسان خود هم استمداد کنیم و به آن‌ها بگوییم آن عبرتهای تاریخی را جلوی چشم ما بگذارند. سخن در این زمینه بسیار است اما من در خاتمه عرایضم چند آدرس شفاف می‌دهم و امیدوارم آن کسانی که باید بفهمند و بشنوند و ببینند قادر به این کار باشند. سیاستهای تورم‌زا اسم رمز غارت مردم و متزلزل کردن ارکان نظام ملی است.
حکومتگران گرامی‌بویژه نمایندگان مجلس باید هوشیار باشند که مهمترین مشخصه سند لایحه بودجه ۱۴۰۱ این است که از این دریچه می‌خواهد اوضاع را اسفبارتر کند. از نظر عدالت اجتماعی این سند یکی از ضد توسعه‌ای‌ترین و ضد عادلانه‌ترین سندهای سیاستگذاری در سی سال گذشته محسوب می‌شود. شما فقط کافیست روی اصابتهای مالیات ستانی در این سند با دقت نگاه کنید. در حوزه عمومی‌می‌بینید درباره برخی چیزهای دست چندم چقدر حرف زده می‌شود ولی درباره این مسایل حیاتی (سخن گفته نمی‌شود) که کشور از نظر بنیه تولیدی نسبت به سال ۱۳۶۷ که بدترین سال عملکرد اقتصادی ده‌ساله اول انقلاب بوده با شاخص‌های استاندارد موجود در ساحت دانش و توسعه حدود ۷۰ درصد سقوط کرده. باید به عزیزان گفته شود که این میزان بی‌اعتنایی به ارتقای بنیه تولیدی و این میزان دلبستگی به رانت و فساد و نابرابری، شکنندگی‌ها را خیلی خطرناک خواهد کرد. گام نخست چیست؟ به شرحی که اشاره کردم طراحی برنامه پیشگیرانه مبتنی از فساد. در چارچوب این فساد وحشتناکی که از بعضی جهات تا خرخره سیستم را در نوردیده و رسوخ‌های غیرقابل انکار و بسیار خطرناکی را شما می‌بینید که گاه و بیگاه عیان می‌شود، در چارچوب این مناسبات دلخوش کردن به این که ما اینقدر پول برای مناطق محروم گذاشتیم، به نام محرومان و به کام فاسدان خواهد شد. تخصیص‌ها زمانی به هدف اصابت میکند که فساد در کمترین سطح باشد. بنابراین ما دیگر فریب ژست‌ها و ادعاها را نمی‌خوریم. آن‌ها هم نباید بخورند. آخرین نکته به عنوان یک هشدار خاضعانه و ملی این است که دولت حسن روحانی تن به برنامه نداد و شما دیدید که چه بر سر کشور آورد. بویژه چیزی که ما خیلی مطالبه کردیم و با بی‌اعتنایی روبرو شد این بود که پس از گشایشهای برجامی، ما گفتیم شما به اعتبار سست بنیان بودن آن توافق، باید ذخایر ارزی کشور را به عنوان ذخایر استراتژیک ملی اعلام کنید و تخصیص هر یک دلار باید از لایه‌های کارشناسی غیرفاسد و صاحب صلاحیت عبور کند. روحانی تن به این نداد اما برای این که شما بدانید مساله فقط مساله حسن روحانی نیست و این یک توافق جمعی بوده، نگاه کنید که طی سالهای ۱۳۹۶ تا امروز من شخصا از سه رئیس بانک مرکزی دعوت به مناظره کردم درباره این که چرا داده‌های تخصیص ارز در سالهای ۹۴ تا ۹۶ را بانک مرکزی از روی سایت خود برداشته! طنز تلخ این است که آن روسای بانک مرکزی که پس از ۹۶ آمدند هم حاضر نشدند بگویند آن دلارها به نام چه چیزهایی و به کام چه چیزهایی بوده. الان هم در هر سطحی این توافق جلو برود به این معناست که بخشی از پولهای بلوکه شده آزاد می‌شود. آیا دوباره قرار است این پولهای آزادشده صرف خاصه خرجی‌های فاسد شود یا عزیزان شرایط خطیر کشور را درک میکنند و تن به یک برنامه شفاف مبتنی بر مشارکت اهل نظر می‌دهند؟ اگر اینطور شد اعتماد بازسازی خواهد شد، انگیزه برای مشارکت مولد پدیدار خواهد شد و این سیل مهاجرتهای با منشا سرخوردگی هم کاهش چشمگیر پیدا خواهد کرد.
