تاریخ ۹ نوامبر ۱۹۶۱ میلادی برابر با (پنجشنبه ۱۸ آبان) روی دو برگ سند که خلاصه گزارشی از چندین صفحه گزارش فرهنگی برای دربار شاهنشاهی است؛ به ثبت تاریخ درآمده است.
خلاصه‌ای کوتاه اما پرمحتوی از گزارشی چند صفحه‌ای که به قلم محمود افشار، نویسنده، شاعر و روزنامه‌نگار نامدار ایرانی به نگارش درآمده است.
اکنون این‌گزارش پس از ۶۲ سال، ازمیان هزاران برگ اسناد اداره فرهنگ وزارت امور خارجه استخراج شده است. در این خلاصه گزارش به دو موضوع مهم اشاره شده است: ۱-دقت درانتخاب سفیری مناسب برای افغانستان، ۲- قصیده‌ای مفصل در ۳۴۰ بیت در مورد سفر به افغانستان محمود افشار.
اکنون متن و عکس این سند برای عموم علاقه‌مندان به تاریخ فرهنگ و ادب ایران زمین برای نخستین‌بار در هفته‌نامه «نیم‌روز» منتشر می‌شود:
دربار شاهنشاهی
خلاصه نامه مورخ ۹ نوامبر ۱۹۶۱ آقای دکتر محمود افشار از ژنو
آقای دکتر افشار اظهار می‌دارند که بهار گذشته یک‌ماه در افغانستان بوده و اوضاع را برای اطلاع خود و کتابی که می‌نویسند از نزدیک و بدقت مطالعه کرده‌اند. آنچه مربوط به روابط کلی ایران و افغانستان است به این نتیجه رسیده‌اند که بدی وضع کنونی تاحدی زائیده گفتار و رفتار نامناسب خود ایرانیان است که چه بعنوان تجارت یا سیاحت و چه به ماموریت و یا سفارت به آنجا رفته‌اند باید دانست که امروز وضع طوری می‌باشد که دولت افغان تا ممکن شود مایل نیست که ملت او کتب و جرائد ایرانی بخواند یا ایرانیان در افغانستان رفت‌وآمد کنند و با افغانان آمیزش داشته باشند. زبان فارسی را که زبان اهل کابل و بعضی شهرهای دیگر است در کار اخراج کردن میباشند. روزنامه‌های فارسی زبان کابل (انیس و اصلاح) صورت روزنامه پشتو دارد. پس‌از استقلال افغانستان برای مستشار معلم و کمک فکری افغانها بما رجوع کردند ولی رفتار و گفتار ایرانیان که آنجا رفتند و یا جرائد ایرانی و بعضی نویسندگان ما نسبت به افغانستان طوری بود که آنها را نسبت به ما ناخرسند و بدبین نمود. حتی بطوریکه شنیده‌اند یکی از سفرای سابق پس‌از مراجعت به ایران کتابی برعلیه افغانها نوشت که از طرف وزارت امورخارجه جمع‌آوری شد. امروز خوشبختانه وزیرخارجه ما مرد وطن‌پرست و دانائی میباشند اما موضوع افغانستان خاص است و مطالعه مخصوص می‌خواهد بعد از اینکه افغانها از ما سرخوردند و از مستشاران ترک خود راضی بودند که اینها برعلیه ما نیز تحریکات میکردند بدانها چسبیدند. مصلحت همه همسایه‌های ما همیشه این بوده که ما و افغانها ازهم جدا و باهم بد باشیم هم اکنون روسها آتش را دامن میزنند. این وضع بد گذشته از ضررهای ملی که بسیار مهم و اساسی است ممکن است زیانهای سیاسی هم داشته باشد. باید در انتخاب اعضاء سفارت و شخص سفیر دقت زیاد شود در افغانستان از افغانها شنیده‌اند که از بیشتر سفرای ایران ناراضی بوده‌اند. درست است که گاهی هم ممکن است دولتی از سفیر دولت دیگر بعلت وطن پرست بودن او ناراضی باشد اما اینجا مطالب از این قرار نبوده است. سفیر فعلی و یکی دونفر دیگر از جمله «آنجا شنیدند آقای بهمن» توانسته‌اند جلب محبت افغانها را بنمایند. سفیر فعلی در اثر توقف یکی دوسال بوضع محل آشنا شده و اکنون موقع رسیده که شاید دولت بتواند از تجربیات و اطلاعات محلی او در محل استفاده کند.
چون افواها شنیدند که احتمال دارد سفیر فعلی تغییر کند این تغییر را فعلا بضرر خودمان می‌دانند. لازم دانستند مطلب را بعرض جناب آقای وزیر دربار برسانند تا اگر مقتضی دانستند به پیشگاه همایونی عرضه دارند. آقای دکتر افشار اضافه می‌نمایند که می‌دانند قانون ۵ساله هست ولی قانون برای مصلحت کشور نوشته می‌شود و کسی مصلحت کشور را فدای قانون نمی‌کند البته قوانین اساسی و عادی باهم فرق دارد و منظور ایشان قوانین عادی است.
ضمنا نامبرده قصیده مفصلی در «۳۴۰» بیت راجع بسفر افغانستان خود سروده‌اند که اگر صلاح و مقتضی باشد بشرف‌عرض مبارک ملوکانه برسانند.
