ری کهن‌شهر ایرانی | شاهین آریامنش

ری اگرچه امروزه فقط به عنوان یکی از شهرستان‌های استان تهران شناخته می‌شود، زمانی نه چندان دور به عنوان شهری بزرگ، رونق و شکوفایی چشم‌گیری داشته است و مرکز تجارت و گذرگاه بازرگانان و کاروان‌های بسیاری بوده است چنانکه در چهار سوی این شهر، دروازه‌هایی وجود داشته است و برج و باروهای سترگی آن را محافظت می‌کرده و چشم جهانگردان گوناگون را به خود جلب می‌کرده است و در نوشته‌های این جهانگردان بازتاب‌های در خور توجهی داشته است. با این‌حال با گسترش تهران و برگزیده شدن آن به عنوان پایتختِ ایران از توجّه به ری کاسته شد و همۀ چشم‌ها به پهنه‌های دیگر تهران دوخته شد، این در حالی است که این کهن‌شهر ایرانی آثار بی‌شماری از فرهنگ و تمدن ایران را در دل خود جای داده است چنانکه تپه میل و چشمه علی و دژ رشکان و محوطۀ چال‌ترخان و برج طغرل و چیزهایی از این دست نمونه‌هایی از محوطه‌های ارزندۀ باستانی و تاریخی ری است که همچنان زبانزد ایرانیان و ناایرانیان است. با وجود این فرهنگ و تمدن دیرپا در این پهنه از ایران، شوربختانه پژوهش‌ها و بررسی‌ها و کاوش‌های باستان‌شناسی دامنه‌داری در این خطه انجام نگرفته است و جز مواردی چند، بیشینۀ کاوش‌های باستان‌شناسی انجام شده در این پهنه به سال‌های دور باز می‌گردد که آثار ارزنده و چشم‌نوازی از این محوطه‌ها یافت شده که هم‌اکنون آذین‌کنندۀ موزۀ ملی ایران و دیگر موزه‌های جهان است و گهگاه نیز پژوهشگران ناایرانی همچون روکو رنته باستان‌شناس فرانسوی دربارۀ آن قلم‌فرسایی می‌کنند و آن را به جهانیان معرفی می‌کنند.
با توجه به پشینۀ بلندبالای شهر ری و جایگاه ری در تاریخ و فرهنگ ایران، توجه به این منطقه بیش از پیش احساس می‌شود، از همین رو بایسته است که مسئولان شهری و نیز میراث فرهنگی شهر تهران، به این منطقه توجه ویژه‌ای داشته باشند تا بتوان با کاوش‌ها و پژوهش‌های باستان‌شناسی و تاریخی گوشه‌های کمتر شناخته شدۀ آن را به ایرانیان و ناایرانیان شناساند.