ده روز پس از مرحله نخست انتخابات ترکیه و پیش از مرحله دوم این انتخابات ، بر اساس تحلیل آخرین داده ها و روندهای این انتخابات می توان موارد ذیل را مطرح کرد:
تاکتیک های اردوغان و حمایت سنان اوغان از اردوغان:
پس از مرحله ی نخست انتخابات، بلافاصله آقای اردوغان فعال تر در عرصه تبلیغات داخلی ظاهر شد و روزانه هشت جلسه مذاکره یا تبلیغات انتخاباتی برگزار کرد و تلاش کرد با شعارهای ملی گرایانه و هیجانی گرفته تا قرائت قرآن کریم و حتی استخدام «لا فتی الا علی لا سیف الا ذوالفقار» در یک سخنرانی که مشخصاً برای جذب بخشی از آراء علوی ها به کار گرفته شد آرا اپوزیسیون را جذب کند. یکی از مذاکرات نیز، به گفت و گو های او با آقای سنان اوغان در استانبول و پشت درهای بسته اختصاص داشت که حمایت آقای اوغان از آقای اردوغان موفقیت مذاکرات را آشکار ساخت. اپوزیسیون تنها در شرایطی می توانست شانس پیروزی داشته باشد که یا رای جدیدی به میدان آورد (که دشوار است) و یا بالای نود درصد رای آقای سنان را جذب کند، حال نه تنها اپوزیسیون نتوانست آقای اوغان را به سوی خود جلب کند، بلکه او را در ائتلاف اقای اردوغان می بیند.
دلایل راهبردی تداوم سیطره اردوغان: سه گانه (تثلیث) اسلام گرایی، ملی گرایی و توسعه گرایی
اردوغان که از سال ۱۹۹۹ شهردار استانبول شد و از سال ۲۰۰۳ در بالاترین سطح قدرت ترکیه سربرافراشت، تاکنون سه دوره نخست وزیری و دو دوره ر یاست جهوری را پشت سر گذاشته و اینک در آستانه آغاز دور سوم ریاست جمهوری خود است.
اردوغان توانسته است در ترکیه تا حدی سه گفتمان اسلام خواهی، توسعه طلبی و ملی گرایی را به هم آمیزد. از جمله مشکلات بسیاری از جریانات اسلامی خواهی یا ملی گرایانه که بزودی کم فروغ می شوند در ستیز قرار دادن اسلام خواهی و ملی گرایی با یکدیگر است. اردوغان چنان این دو را ممزوج کرده است که توانسته حتی احزاب دست راستی نظیر حزب «حرکت ملی» که به راست گرایی افراطی شهرت دارد با حزب «عدالت و توسعه» همراه کند. ستیز عمیق او با «پ ک ک» نیز در چارچوب همین ملی گرایی او تعریف می شود.
او جامعه ترکیه را درگیر منازعات سبک زندگی مذهبی مطلوب خود نمی کند و با سپر دین و مذهب، حاکمیت را به ستیز کسی نمی برد . او سیاست خارجی منعطفی دارد و تابو سازی در سیاست خارجی او راه ندارد. او توانسته است ترکیه را در دیپلماسی جهانی ارتقا دهد وهم با همه وابستگی های گذشته به غرب و عضویت در ناتو، در بسیاری از تحولات منطقه ای از جمله جنگ اوکراین راهبرد مستقلی را دنبال نماید و در نقش میانجی ظاهر شود. قابل درک است که تا چه اندازه عضویت در ناتو و بلوک غرب بودن با نقش مستقل در بحران اوکراین نیازمند تردستی است.
راهبردهای منفی آقای اردوغان
گرچه منصفانه باید گفت آزادی در ترکیه از بسیاری از کشورهای مدعی منطقه قوی تر است. با این همه، به آقای اردوغان در تضمین و توسعه ی آزادی و آزادیخواهی به دلیل تمرکزگرایی (سنترالیسم) که بر ساخت قدرت ترکیه حاکم کرده، باید نمره منفی داد. آقای اردوغان به عنوان شخصیتی اقتدار گرا شناخته می شود و اگر اجازه میداد غیر خودش کاندیدا شود آن گاه هم ارزیابی دقیق تری از جایگاه حزب خود و اندیشه اش دست می یافت. شاید به همین دلیل است که در برخی کشورها نظیر آمریکا به هیچ کس اجازه بیش از دو بار حضور در راس قدرت داده نمی شود تا قدرت بر محور یک فرد دچار تصلب نشود.
انتخابات به مثابه مولد (ژنراتور) قدرت و مشروعیت
انتخابات فعلی ترکیه قطعا یک انتخابات صد در صد منصفانه نیست، با این حال باید پذیرفت در همین انتخابات استانداردهای فراوانی رعایت شده و از دید ناظران، با مشارکت استثنایی مردم از مشروعیت بالایی برخوردار بوده و لذا اردوغان تا حد زیادی کاستی های حضور مادام العمرش را کمرنگ نموده است. آری، ترکیه یکی از ۲۳ کشوری در جهان است که انتخابات اجباری دارد وبرای آن جریمه در نظر گرفته شده، اما در واقع این جریمه ناچیز (۲۲ لیر ترکیه) معمولا اعمال نمی شود و شرکت نکردن پیامد خاصی ندارد .
در انتخابات اخیر اگر به رغم برخی زمزمه های اولیه، اعتراض چندانی برانگیخته نشد به این دلیل بود که اولا ترکیه از سنت اخذ وشمارش آراء نسبتا مورد وفاقی برخوردار است و ثانیا حتی اگر همه آراء باطله را نیز به کاندیدای رقیب واگذار می کردند باز، آقای اردوغان سه درصد از رقیب خود پیش می افتاد.با توجه به داده های انتخاباتی، پیروزی آقای اردوغان را با آرا ۵۳ درصد باید ممکن ترین احتمال انتخابات پیش روی ترکیه فرض کرد مگر آن که با زلزله ای انتخاباتی مواجه شویم که فعلا دور از ذهن است.
