توافق ایران با عربستان باعث شده برخی کشورهای منطقه که رابطه خود را با ایران قطع کرده بودند ابزار تمایل کنند تا روابط دیپلماتیک با ایران را از سر بگیرند.بحرین،مالدیو،کویت و مصر از جمله کشورهایی هستند که خواهان عادی سازی روابط با ایران شده اند.البته نام یک خیابان در تهران به نام ضارب انور سادات(خالد اسلامبولی) مانع عادی سازی روابط بین تهران-قاهره بوده و هست.در این خصوص هیاتی از ایران به بحرین رفته،هیاتی از کویت به ایران آمده و مذاکرات بین ایران و مصر هم ادامه دارد.در ارتباط با احتمال از سر گیری روابط ایران با کشورهای عرب منطقه ستاره صبح گفتگویی با عبدالرضا فرجی راد دیپلمات پیشین انجام داده که در ادامه می خوانید:
به نظر شما چرا کشورهای عربی برای ارتباط با ایران اعلام آمادگی می کنند؟
برخی از کشورهای عرب منطقه دارای یک استقلال سیاسی هستند و برخی دیگر وابستگی زیادی به مواضع و رویکردهای عربستان دارند.وابستگی کشورهای عرب دولت سعودی برای دریافت کمک های اقتصادی و امنیتی از سوی ریاض است. زمانی که رابطه ایران با عربستان قطع شد کشورهایی مثل کویت،مالدیو،بحرین،مراکش و … رابطه شان را با ایران قطع کردند.امروز که ایران مجدد با عربستان به توافق رسیده و روابط دیپلماتیک را از سر می گیرد این کشورها به تکاپو افتادند تا آنها هم روابطشان را با ایران از سر بگیرند. هیاتی پارلمانی از سوی ایران به بحرین رفته و با رئیس مجلس بحرین دیدار کرده است.این مسئله نشان می دهد بحرین علاقمند است.از کویت هم به ایران آمده اند و مالدیو نیز برای از سر گیری روابط اعلام آمادگی کرده است.بنابراین این روند نشان می دهد که ایران مقصد جدید کشورهای حاشیه خلیج فارس خواهد بود.
آیا ایران در نشست آتی سران کشورهای عرب شرکت می کند؟
به دلیل اینکه چین مبتکر توافق ایران با عربستان بوده است به نظر می رسد که پکن درخواست کرده هم از چین و هم از ایران در جلسه اجلاس سران عرب حضور داشته باشند.
اگر در این جلسه ایران به همراه چین شرکت کند روند عادی سازی روابط ایران با کشورهای عربی سرعت قابل ملاحظه ای خواهد گرفت.زیرا در حاشیه این اجلاس ها مذاکرات و دیدار های دو جانبه خارج از پروتکل های معمول با سرعت و روند مطلوبی جلو می رود و توافقات سریع تر به نتیجه می رسد.بنابراین احتمال این موضوع وجود دارد. این مسئله در دوره احمدی نژاد هم اتفاق افتاد و احمدی نژاد در نشست شورای همکاری خلیج فارس شرکت کرد.
به نظر شما عادی سازی روابط ایران با اعراب به عادی سازی روابط سوریه هم کمک می کند؟
برخی از کشورهای عربی خصوصا امارات خواهان بازگشت سوریه به اتحادیه عرب هستند.مصر هم چنین درخواستی دارد اما عربستان معتقد است که عادی سازی روابط با بشار اسد کمی زود است.اگر ایران در جلسه سران کشورهای عربی شرکت کند به احتمال زیاد بشار است هم شرکت خواهد کرد. قبل از تشکیل جلسه سران ممکن است اعضا عضویت سوریه را تصویب کنند.این موضوع می تواند شاهد حضور روسای جمهور ایران،چین و سوریه در جلسه سران اتحادیه اروپا باشد.
منافع عادی سازی روابط ایران و سوریه با کشورهای عرب ابعاد سیاسی-امنیتی دارد یا منافع اقتصادی؟
عادی سازی روابط در حوزه خلیج فارس برای ایران مهم است.زیرا همانطور که گفته شد ایران در پکن فقط با عربستان توافق کرد اما به تبع آن سایر کشورهایی که با ایران رابطه نداشتند به تکاپو افتادند تا روابط دیپلماتیک خود را با تهران از سر بگیرند. این کشورها در سازمان های بین الملل رای دارند و می توانند به نفع و یا ضرر ایران رای بدهند.کما اینکه مادامی که روابط این کشورها با ایران قطع بود به ضرر ایران در مجامع بین المللی رای می دادند. علاوه بر جنبه های بین المللی به لحاظ جغرافیایی به دلیل نزدیکی این کشورها به ایران صنعت توریسم رونق خواهد گرفت.زیرا فرهنگ ملت های مسلمان به یکدیگر نزدیک است.خصوصا اینکه ۳۰ درصد کشوری مانند کویت شیعه است و یا ۷۰ درصد مردم بحرین شیعه هستند و این مسائل پتانسیل هایی است که می تواند ملت های ایران با سایر ملت ها همسایه را به یکدیگر نزدیک کند. بنده تصور می کنم اگر اعراب رابطه خود را با سوریه بازسازی کنند اروپا هم به سمت بشار اسد خواهد آمد و روابط خود را با دمشق تنظیم می کند.سوریه کشوری ویران شده است و نیاز به کمک های کشورهای عرب دارد تا در آن سرمایه گذاری کنند و کشور را به لحاظ عمرانی بازسازی کنند. بنابراین می تواند نتیجه گرفت عادی سازی روابط تهران و دمشق با کشورهای عربی نه تنها به لحاظ اقتصادی بلکه به لحاظ سیاسی و امنیتی می تواند صلح و ثبات منطقه را به طور قابل توجهی افزایش دهد.
به نظر شما اگر کشورهای عربی روابط تجاری با ایران داشته باشند از سوی کشورهای غربی تحریم نمی شوند؟
این کشورها نگران هستند.اما به دلیل اینکه نفوذ چین در کشورهای حوزه خلیج فارس افزایش پیدا نکند غرب و آمریکا کشورهای عرب را به دلیل ارتباط با ایران تحریم نخواهندکرد. آمریکا نمی خواهد با عرب ها درگیر شود و سعی دارد دوستی خود را با آن کشورها حفظ کند.ایران در شرایط تحریمی با عمان،قطر،عراق و برخی دیگر از کشورهای عربی کار می کند و تبادلات تجاری دارد. امیدوارم که عادی سازی روابط ایران با کشورهای همسایه بتواند گامی در راستای فعال شدن دیپلماسی ایران شود تا در این راه احیای برجام صورت گیرد و مشکلات اقتصادی کشور تا حد قابل توجهی کاهش یابد.
