نوشته الیوت. آ. کوهن ۱ ، ۲۲ فوریه ۲۰۲۳ – فارین افریز
مشکل پاسخ غرب به تجاوز روسیه در اکراین، کمتر راهبردی و بیشتر تاکتیکی و اجرایی بوده است. بعد از یکسال از شروع جنگ، ایده اصلی یعنی حمایت از اکراین و شکست روسیه به خوبی طراحی اما در پیاده سازی موفق نبوده است و این موضوع بویزه در خصوص امریکا صادق است.
کشور داری موفق با مفهوم نبرد هوایی که توسط جان بوید متفکر نظامی و خلبان نیروی هوایی امریکا در قرن بیستم تدوین شده است.اشتراکات زیادی دارد. بوید با تجارب جنگ کره و مطالعات بعدی خود نتیجه گرفت که خلبا نا ن جنگی در یک چرخه چهار مرحله ای درگیر جنگ می شوند.مشاهده آنچه جریان دارد ، خود را به سمت محیط می کشاند، تصمیم می گیرد چه انجام دهد و بر آن اساس اقدام می کند. هرچه این حلقه تنگتر باشد( یعنی هر مرحله سریعتر و موثرتر انجام شود) شانس موفقیت و در نتیجه زنده ماندن بیشتر است.
در طول جنگ اکراین، غرب در مرحله اول از چرخه چهار مرحله ای بوید برتری داشته است. غرب از نزدیک تجمع نیروهای روسی در اطراف اکراین را ردیابی و دنبال کرده است و علاوه بر مرحله ی اول ،غرب عموماً کار و اقدام درست( حمایت از اکراین و تحریم روسیه ) را انجام داده است. اما بارها و بارها انجام همین اقدام درست هم بدون درک فوریت و لزوم چابکی در پیشبردآن، با تاخیر زیاد اجرایی شده است. پیمودن فاصله درک و نظارت تا تصمیم گیری و اقدام بسار کند بوده است و در این مسیر ، فرصت های زیادی برای تضعیف جدی روسیه و قادر ساختن اکراین به بردن جنگ از دست رفته است. بنابراین در این یکسال محدودیت های دولتمردان غربی در موا جهه با بزرگترین چالش نظامی که ا روپا و در بعضی از موارد کل جهان آزاد از دوره جنگ سرد با انها مواجه بوده اند، عیان شده است.
اشتباهات غرب
موقعیکه در ژانویه و فوریه ۲۰۲۲، نیروهای روسی مهیای چنگ می شدند و سازمانهای اطلاعاتی و تحلیل گران خصوصی بسیج نیروهای روسی در اطراف اکراین و آماده شدن روسها برای جنگ را مشاهده می کردند. انجام مرحله اول چرخه بوید یعنی رصد نیروهای روسی توسط غرب دشوار نبود. اما برای بعضی از تحلیلگران همراهی با ایده تجاوز همه جانبه و درک دلایل روسیه برای جنگ سخت تر بود.در آن موقع، رهبران غرب با روسیه به عنوان کشوری دارای نگرانی های امنیتی عادی رفتار کردند. قسمتی از این رفتار به دلیل نفوذ نویسندگان دفاعی روسیه بود که موضع کرملین مبنی بر اینکه با روسیه تا حدی غیر منصفانه برخورد شده بود، پذیرفته بودند زیرا رهبران روسیه و نه امریکائیان و اروپائیان ، باعث شدند اتحاد جماهیر شوروی مضمحل و اپراتوری آن نابود شود. جیمز بیکر وزیر امورخارجه امریکا در سال ۱۹۹۰ با بی دقتی به گورباجف گفته بود که ناتو یک اینچ هم به سمت شرق نخواهد رفت. روسها این گفته وزیر خارجه امریکا را که سیاست یا سند رسمی هم نبود و ناکامی امریکا در اجرای این تعهد تلقی می کردند، به شکایتی مشروع تبدیل نمودند. در حالیکه چنین نبود.
بعلاوه معدودی از رهبران غربی به مقاله ولا د یم ی ر پوتین تحت عنوان « وحدت تاریخی روسیه و اکراین » که در جولای ۲۰۲۱ یعنی بیش از شش ماه قبل از تجاوز روسیه نوشته شده بود، توجهی نمودند. هنوز هم تعداد معدود تر ی هستند که متوجه شده اند، اراده ولادیمیر پوتین برای جلوگیری از سرایت ارزشهای غربی به کشور و رژیم خودش چقدر جدی است. در دسامبر ۲۰۲۱ ، پوتین از کشورهای غربی خواست تا دستور امنیتی خود را اجرا یی کند . معهذا ، بسیا ری از رهبران غرب نپذیرفتند ، با فردی طرف هستند که هدفی جز احیای ا م پراتوری روسیه بر اساس وطن پرستی افراطی ،خود کامگی و زور ندارد. برخی از آن رهبران ، هنوز هم با این موضوع مشکل دارند.
لذا ، موقعیکه وقوع جنگ به طور فزاینده ای قطعی شد. مقامات غرب از ارزیابی دقیق روند احتمالی جنگ قریب الوقوع ناتوان بودند. غربی ها خود را با نظریات کارشناس انی قانع نمودند( کارشناسانی که هنوز تفاسیرشان آنگونه که شایسته است مورد نقد قرار نگرفته اند) که معتقد بودند نیروهای روسی بسرعت حداقل نیمه شرقی اکراین ( اگر نخواهیم بگوییم کل اکراین) را تصرف خواهند کرد.برخی حتی در احتمال مقاومت چریکی نیز تردید داشتند. غربی ها این نظر را که زلنس کی رئیس جمهور اکراین تسلیم یا فرار خواهد کرد و اکثریت مردم اکراین هرچند با نارضایتی پیوستن مجدد کشوشان به روسیه را خواهند پذیرفت ، قبول کرده بودند. بر طبق گزارش آسوشیتدپرس، امریکا پیشنهاد کمک به فرار را به زلنسکی داده بود سحر خیز برنده است .
اما امریکائیها قبل از شروع جنگ با افشای تجمع نیروهای روسی در امتداد مرزهای اکراین و هشدار به اکراین و متحدان غربی خود در خصوص مقاصد و نیات روسیه ، نمونه مثال زدنی از کشورداری خود به نمایش گداشتند.اینکه این اقدام توسط ویلیام برنز، رئیس سازمان سیا و یکی از بهترین دیپلمات های نسل خودش ، هدایت شد امری تصادفی نیست.امریکا با اشتراک گذاری علنی اطلاعات و هشدار به جهان در خصوص تهاجم روسیه ، ضمن ارسال پاسخ واحد کشورهای غربی به روسیه، اعتبار اطلاعاتی خود را که پس از شکست در جنگ عراق افول ک رده بود، مجدداً احیا کرد و اساسی محکم برای تسلیح مجدد نیروهای نظامی اکراین ایجاد کرد. نیروهایی که هرچند بساری از آنها متعجب اما راضی به جنگیدن تا سرحد مرگ بودند.در طول دوازده ماه بعد از تهاجم روسیه، بطور کلی غرب روندی صحیح اما بسیار کند را پیش گرفته است.
این نکته که نیروهای اکراینی به سرعت و به طرزی موثر می توان ن د از سلاح هایی که به آنها داده شده است استفاده نمایند، از سوی حامیان اکراین درک شده است. حامیان اکراین این درس را نخستین بار با ارسال تعداد کمی سلاح های ضد تانک و ضد هوایی غیر اتوماتیک ( دستی ) در ژانویه ۲۰۲۲ آموختند و سپس توپخانه سنگین آمریکا در آوریل ۲۰۲۲ و سیستم موشکی میانبرد اولین بار در ژوئن ۲۰۲۲ و سرانجام تانکهای جنگی اصلی برای اکراین ارسال شدند.اما سلاحهای ارسال ی با نیازهای واقعی اکراین همخوانی نداشت و در عوض غرب توجه خود را بر ارسال ابزار و آموزش های لازم متمرکز نمود . مثلاً امریکا و آلمان تا ژانویه ۲۰۲۳ با ارسال تانک به اکراین موافقت ننمودند و این بدان معنی است که این تانکها تا پایان بهار ۲۰۲۳ برای استفاده اکراین آماده نخواهد بود.( احتمالاً برای ایجاد یک تغییر برنامه در تهاجمات روسیه در پایان زمستان و اوایل بهار بسیار دیر است).
در زمان جنگ تعلل در تصمیم گیری ، کشنده است. در هر جنگی ، مکان و سرعت تیک و تاک ساعتها متفاوت است و تنظیم این ساعتها به آب و هوا و فصول گل و لای ،صبوری مردمانی که در محاصره قرار گرفته اند، انتخابات ، چرخه آموزش و بسیج نیروها، تضعیف یا تقویت روحیه عمومی و نظامی و تامین سلاح و مهمات بستگی دارد. در حوزه تصمیم گیری و اقدام، غرب مدام در حال بحث و جدال بوده است و این رفتار نه تنها انگیزه اکراین ، بلکه انگیزه خودش (غرب) را هم تضعیف کرده است.
بطور مثال بریتانیا در جولای ۲۰۲۲ برنامه ای را برای آموزش نیروهای اکراینی آغاز کرد و سپس کشورهای آلمان و لهستان نیز کار آموزش سربازان اکراینی را آغاز کردند. اما این اقدام می توانست خیلی زودتر همانند اقدام بریتانیا شروع گردد. امریکا می توانست سیستم توپخانه موشکی با قابلیت تحرک بالای خود را به محض آغاز جنگ در اختیار اکراین بگذارد و اکراینی ها که سریع الانتقال هستند می توانستند آموزش دیده و برای استفاده از آن سلاحها قبل از انتقال جبهه جنگ به شرق در تابستان گذشته، آماده باشند. یک هیات کمک نظامی با فرماندهی امیرکا، برای استقرار در شرق اروپا می توانست در بهار گذشته ایجاد شود. تانکهای جنگی غرب می توانست در پاییز ۲۰۲۲ یعنی موقعیکه اکراین در حال نقل و انتقال نیروهای خود بود و روسیه هنوز نیروهای زیادی را گردآوری نکرده بود به اکراین منتقل شود . موشکهای دوربردی که اکراین برای حمله و تخریب لجستیک روسیه نیاز داشت نیز می توانست زودتر ارسال شود.
برعکس غرب، اکراینی ها بسیار سریع و انعطاف پذیر بوده اند و در حالیکه آموزش نحوه استفاده از سیستم های نظامی در زمان صلح نیازمند ماهها آموزش است، آنها در طی چند هفته آموخته اند. از این نظر و سایر جنبه ها ارتش اکراین نظیر اسرائیل است، مبتکر، سازگار و گرچه همیشه ماهرترین و مجهزترین نیستند اما خلاقند. اکراین با تجهیز به سلاح های مناسب، می توانست از فروپاشی واحدهای نظامی روسیه در نزدیک خارکیف در سپتامبر ۲۰۲۲ بهره برداری نموده و موقعیت روسیه را بطور کامل در جنوب اکراین متزلزل سازد. امر و ز، اکراین مجهز به سیستم موشکی دوربرد می تواند زیرساخت های لجستیکی را که نیروهای روسی وابسته بدان هستند،نابود سازد.اما عقب بودن اکراین نتیجه اعمال حامیانی است که متاسفانه از زیرکی دورند .
تعلل، سستی عامل ترس
بخشی از تعلل دولتمردان غربی (در تصمیم گیری) نتیجه ترس آنها از افزایش تنش با روسیه و بدتر از آن اشاعه این ترس است. از ماهای اول جنگ ، مقامات امریکا و اروپای غربی مکرر خطرات احتمالی افزایش تنش هسته ای با مسکو را متذکر شده اند. این نگرانی ها اغراق آمیز هستند، زیرا استفاده از سلاح های هسته ای از نقطه نظرروسیه غیر منطقی و بی حاصل است و نق ض منافع تنها متحد واقعی روسیه یعنی چین است. ایمانوئل ماکرون و جو بایدن با ابرازنگرانی های خود در حقیقت از پوتین خواست ه اند که آنها را مدیریت نمایند.
استراتژیست های غربی نیز در ارزیابی صحیح آینده روسیه ناکام بوده اند. حتی کسینجر وزیر خارجه اسبق امریکا، در سال ۲۰۲۲ اظهار داشته بود که هر چند روسیه « متمایل به خشونت » است اما کشوری است که به موازنه جهانی و توازن قدرت برای بیش از پانصد سال کمک کرده است. بر عکس از نظر تاریخی ، روسیه نه تنها به گسترش امپراتوری خود اصرار داشته است، بلکه همواره به فتوحات خود مفتخر بوده است. این احساس ( روسیه ) امروز ، قوی تر از همیشه است.
شاید حق با دیمتری ترنین، افسر سابق اطلاعات نظامی روسیه که یک موسسه امریکایی مستقر در مسکو را مدیریت می کند، باشد که می گوید امروز گسست رابطه روسیه با غرب تا حدودی با شکاف ایجاد شده توسط انقلاب بلشویکی ۱۹۱۷ در روابط این دو قابل مقایسه است. برای مدت کوتاهی پس از ۱۹۸۹، اینگونه تصور می شد که روسیه ممکن است به نظم جهانی صلح آمیزتر و بازتر بپیوندند. اما آزمان گذشت و در آینده قابل پیش بینی، غرب باید با یک روسیه متخاصم ، نظامی، بدخواه و انتقام جو مقابله نماید. این واقعیتی است هر چند برای افرادی در غرب که نظم جهانی متفاوت یا نقش محوری آسیا در سیاست جهان را ترجیح می دهند ناخوشایند باشد.
بخشی از مملکت داری، استفاده از فرصتهاست. تا اوایل پاییز ۲۰۲۲ ، کارایی و انعطاف عجیب اکراین در میدانهای نبرد افقی را گشود که انسان می توانست، آزادسازی بخش بزرگی از سرزمین اکراین اگر چه نه همه آن را شاهد باشد.به عنوان مثال، اگر اکراین می توانست کریدور زمینی بین روسیه و کریمه را قطع کند، نیروهای روسی مجبور بودنند برای حفظ تسلط خود بر آن قسمت هایی از خاک اکراین که در این جنگ گرفته بودند و نیز خود کریمه تلاش بیشتری نمایند. . شاید هنوز امکان دستیابی به این نتیجه باشد، اما مستلزم صرف هزینه های گزاف و غیر ضروری است، آنهم در زمانی که روسیه برای بسیج صدها هزار نیروی اضافی و حفر کانالها فرصت داشته است.
این جنگ احتمال ورود اکراین به ناتو در دازمدت و تسلیح آن کشور با پرداخت بیشتر هزینه ها توسط متحدانش را افزایش می دهد. بعضی از سیاستمداران غربی نظیر پ یتر پاول رئیس جمهور جدید جمهوری چک از ادغام اکراین در غرب حمایت می کنند. حداقل اکراین می تواند چنان مسلح و حمایت شود که در این مدت مانع از تجاوز بیشتر روسیه شود. اما این اقدام نیازمند، درک فوریت، تعهد و تمایل به اقدام در سطح مناسب برای تحقق آن می باشد.( تسلیح اکراین) و فهم ضرورت آن مستلزم تغییر در سبک دولتم ر دان آمریکایی در برابر متحدان دمدمی خود چون ترکیه و سوئیس می باشد.(این دو متحد نگاهی هم به روسیه دارند).
در حالیکه کشورهای هژمون بر نده و قاطع هستند، ایالات متحده تا حد زیادی ملایم و خوش خیم بوده و در حقیقت اصلاً تمایلی به شناخته شدن به عنوان یک هژمون ندارد. اما در این مقطع از تاریخ ، که بخش زیادی از رفاه و آزادی مستلزم پیروزی اکراین و ( بخش مهم تر آن) شکست روسیه است، ایجاب می کند که آمریکا نقش پر رنگ تری ایفا نماید.
بویژه امریکا باید با کشورهای اروپایی متمایل به روسیه مثل مجارستان سختگیرانه تر رفتار کند. اغلب فراموش می شود که اسپانیا و ویشی فرانسه بدان دلیل از پیوستن به آلمان هیتلری در جنگ دوم جهانی اجتناب کردند که بریتانیا و امریکا آنها را به قطع جریان حمل و نقل مواد غذایی تهدید کردند.اهرم هایی نظیر روابط تجاری و سرمایه گذاری در اختیار امریکا هستند، موا ق عی هست که با رهبران بی حال ، غیر م س ول و شیطان صفت بعضی از کشورهای کوچک اما دارای موقعیت استراتژیک بصورت بی تفاوت رفتار می کنیم و بعضی اوقات مثل اکنون نباید هیچ اغماضی بکنیم .
امریکا باید بفوریت، تسلیحات متنوع شامل سیستم موشکهای تاکتیکی دوربرد را به اکراین ارسال کند. دولت بایدن همچنین باید از اختیارات قانون تولیدات دفاعی برای بسیج صتایع مهمات سازی داخلی و نیز حذف موانع بروکراتیک و بعلاوه انعقاد قراردادهای دفاعی بلند مدت برای افزایش ظرفیتها استفاده کند. امریکا باید برنامه ریزی دراز مدت برای بازسازی اقتصاد اکراین و مسلح ساختن آن کشور در برابر تهدیدات آتی را آغاز نماید و یک کارزار اطلاع رسانی عمومی را که با سخنرانی رئیس جمهور امریکا برای تشریح مخاطراتی که کشورش در اکراین با آن مواجه است، راه اندازی کند.
دولتمردی که با تلاش و کوشش خود به دنبال موازنه و مصالحه است و بر این اساس مورد ارزیابی قرار می گیرد کسی است که در جایگاه درس ت ی ایستاده است . اما این خصایص برای دوره ی جنگ خطرناکند. غربی ها بویژه رهبران امریکا در دوره ی جنگ سرد عادات بدی داشتند، تغییرات تدریجی، همکاری ص بور انه بلند مدت ویژگی برجست ه یک دولتمرد امنیتی بودند. در دوره ی جنگ سرد، بخش زیادی از راهبرد ها توسط مقامات سایه عملیاتی می شد.
این رویکرد در دل نزاع داغ امروز کمتر موثر است. در جنگ های بعد از یازدهم سپتامبر که در آن جنگ ها امریکا از برتری نظامی متعارفی برخوردار بود، رهبران امریکا برای بازنگری، مطالعه، برنامه ریزی و مذاکره زمان داشتند. اتحادهای پیچیده با ساختار فرماندهی گسسته ،موثر نبودند. مثلاً ناتو در حالیکه بطور اسمی از مقر خود در هلند کنترل می شد، در افغانستان عملیات می کرد و امریکا از این طریق می توانست تمایل به موفقیت را جایگزین پیروزی واقعی نماید. چنین ر وشی در جنگ اکراین که جدی ترین جنگ اروپایی بعد از پایان جنگ دوم جهانی می باشد، خالی از ایراد نیست.
آنچه امریکا و متحدانش در حال حاضر نیاز دارند، دولتی است که رهبرانش ، جهان را درک کنند، با سرعت و دقت آن را ارزیابی کنند، سریعاً تصمیم بگیرند و با درک آنی فوریت ها به اندازه و با تعهد کامل اقدام نمایند. با این رهبران ، اکرای ن آزاد ، کامل و امن می تواند پس ازرفتن متجاوزان، بازسازی شود. بدون چنین رهبرانی، روسیه می تواند در جنگی که سزوار شکستی کامل و همه جانبه است، به موفقیتهایی دست یابد.
