تجاوز نظامی همه‌جانبه روسیه به اوکراین که در روز ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ (۵ اسفند ۱۴۰۰) آغاز شد، نقض جدی حقوق بین‌الملل، ازجمله منشور ملل متحد است. این حمله تمامیت ارضی، حاکمیت و استقلال اوکراین را شدیدا نقض می‌کند. روسیه با بمباران مدارس، بیمارستان‌ها و مناطق مسکونی، مرتکب موارد متعددی از نقض حقوق بشر شده است. شمار مصدومان و قربانیان، ازجمله زنان و کودکان، به هزاران تن رسیده و مرتبا درحال افزایش است.
جنگ روسیه پیامدهای انسانی اسفباری را موجب شده است. حدود ۶ میلیون انسان وادار به ترک خانه و کاشانه خود شده‌اند. ۳.۸ میلیون اوکراینی مجبور به فرار از جنگ شده‌اند و کشورهای عضو اتحادیه اروپا و همسایگان اوکراین، ازجمله جمهوری مولداوی، با آغوش باز پذیرای آن‌ها در کشورها و خانه‌های‌شان شده‌اند. لهستان به تنهایی بیش از ۲.۱ میلیون اوکراینی، رومانی نزدیک به ۷۰۰ هزار نفر، مجارستان ۳۶۵ هزار نفر و اسلواکی ۲۸۱ هزار اوکراینی را پذیرفته‌اند. بسیاری از اتباع کشورهای ثالث، شامل خاورمیانه و جمهوری اسلامی ایران، با کمک فوری کشورهای اروپایی همسایه اوکراین از این کشور خارج شدند. اروپا متعهد به حمایت از مردم اوکراین است. روسیه همچنین یک کارزار اطلاع‌رسانی نادرست (disinformation) به راه انداخته است. روشن بگوییم: هیچ «نسل‌کشی» در دُنباس در جریان نیست؛ اوکراین نه سلاح اتمی دارد و نه سلاح شیمیایی یا بیولوژیکی؛ تلفات انسانی در بخش شرقی اوکراین پیامد منازعه‌ای است که جدایی‌طلبان تحت پشتیبانی روسیه در سال ۲۰۱۴ آغاز کردند. برخلاف برخی اظهارات، نه اروپا و نه ناتو تهدیدی متوجه روسیه نمی‌کنند. این جنگ را روسیه به اوکراین تحمیل کرده است و هیچ دلیلی برای آن وجود ندارد. نه اروپا و نه ناتو، هیچ یک با روسیه در جنگ نیستند. به‌طور کلی اگر کشوری با همسایگانش مشکلی داشته باشد، مسیر درست و معقول آن است که گفت‌وگوی سیاسی را آغاز کند نه اینکه دست به جنگ بزند.
این جنگ عواقب فراوانی دارد و از آن میان، خطر بحران جهانی غذایی. بسیاری از کشورهای آفریقا و خاورمیانه بیش از ۵۰ درصد گندم خود را از اوکراین و روسیه تامین می‌کنند. کشورهایی که هنوز در حال تلاش برای احیای اقتصادشان در پی تاثیرات همه‌گیری کووید ۱۹ هستند، از جنگ روسیه نیز متاثر خواهند شد: تورم، هزینه‌های فزاینده غذا، انرژی و تولید کشاورزی. به منظور کاهش اثرات بحران غذایی، اتحادیه اروپا با هماهنگی اتحادیه آفریقا دست به ایجاد سازوکار «همبستگی جهانی برای امنیت غذایی کشورهای آسیب‌پذیر» (Food and Agriculture Resilience Mission) زده که هدفش هماهنگی بهتر برای تولید و توزیع غذاست و به تمامی کشورهای نیازمند اختصاص داده شده است.
در حالی که ایران با موج جدیدی از پناهجویان افغان مواجه است و بحق از جامعه بین‌الملل انتظار مساعدت دارد و مساعدت هم دریافت می‌کند، روسیه یک بحران انسانی بزرگ و تازه در اوکراین پدید آورده که به ناگزیر وضعیت پناهجویان را در جهان وخیم‌تر خواهد کرد و فشار مضاعفی بر منابع موجود وارد خواهد آورد.
اتحادیه اروپا عمیقا متعهد به کاهش آلام مردمی است که در سراسر دنیا با جنگ و بی‌عدالتی مواجهند. رویکرد ما در این خصوص به هیچ روی دوگانه نیست. اتحادیه اروپا صدها هزار سوری و افغان را در خاک خود پذیرفته و بزرگترین اهداکننده کمک‌های بشردوستانه به سوریه در جهان است (۲۵ میلیارد دلار طی دهه اخیر). در خصوص منازعه فلسطین و اسراییل، اتحادیه اروپا همواره طرفدار راهکار تشکیل دو دولت بوده، کماکان اولین اهداکننده کمک‌های بین‌المللی است و بیش از هر کس خواستار رعایت حقوق بین‌الملل شده است.
در حالی که شعله‌های جنگ زبانه می‌کشد، اعضای اتحادیه اروپا درخواست خود را برای پایان فوری تهاجم و برقراری آتش‌بس کامل و بی‌قید و شرط تکرار می‌کنند. این امر به سود پایداری و امنیت منطقه خلیج فارس نیز خواهد بود. به همین خاطر ما از تمامی اعضای جامعه بین‌الملل می‌خواهیم که تجاوز روسیه را محکوم کنند.
در روز ۲ مارس در مجمع عمومی سازمان ملل، ۱۴۱ کشور، ازجمله تمام اعضای اتحادیه اروپا، جنگ روسیه علیه اوکراین را به شدیدترین وجه محکوم کردند. این کشورها همچنین تعهدشان نسبت به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت سرزمینی اوکراین در قالب مرزهای شناخته شده بین‌المللی این کشور را خاطرنشان کردند. فقط پنج کشور در دنیا به این قطعنامه رای مخالف دادند. در روز ۲۴ مارس، ۱۴۰ کشور، ازجمله تمام اعضای اتحادیه اروپا، از قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل که خواستار احترام کامل و حمایت از کلیه پرسنل پزشکی و بشردوستانه و نیز بیمارستان‌ها و تجهیزات درمانی شده بود، پشتیبانی کردند. همچنین خواستار آن شدند که تمام طرف‌های درگیر، از گریز غیرنظامیان ازجمله اتباع خارجی و به خصوص دانشجویان از خشونت‌ها، بدون هیچ تبعیضی حمایت کنند تا عبور داوطلبانه، امن و بدون تعلل آنان از مرزها میسر شود. ما از روسیه می‌خواهیم که فورا از این اصول پیروی کند.
گذشته از تلاش‌های فشرده سیاسی که همواره گزینه نخست برای حل منازعات است، اتحادیه اروپا اقدامات چشمگیری علیه دولت روسیه و مقامات رسمی آن انجام داده که واکنشی به موارد تخطی روسیه از حقوق بین‌الملل است و هدفش بالا بردن بهای جنگ برای این کشور است.
اتحادیه اروپا هرگز به این اندازه برای خاتمه بخشیدن به جنگ و کمک به اوکراینی‌ها برای دفاع از خودشان متحد نبوده است و نه فقط دفاع از خودشان؛ ما اعتقاد راسخ داریم که اوکراین از ارزش‌های مورد احترام تمام مردم جهان که دوستدار صلح و آزادی هستند دفاع می‌کند، ازجمله حق کشورها برای تعیین آزادانه سرنوشت خود که جمهوری اسلامی ایران هم بارها آن را جزیی اساسی از نظام امروز روابط بین‌الملل دانسته است.
