صلح تنها به معنی نبودن جنگ بین دولت‌ها نیست، صلح از درون انسان‌ها سرچشمه می‌گیرد و به روابط صلح‌آمیز بین اعضای خانواده، افراد اجتماع و در نهایت ملت‌ها منجرها شود. پس باید جنبش صلح طلبی را از درون خود آغاز کنیم.
موزه صلح چیست؟
وقتی برای اولین بار نام موزه صلح را می‌شنوید ممکن است متعجب یا کمی متحیر شوید. تصور این که در یک موزه جنگ چه می‌گذرد، دشوار نیست اما در یک موزه صلح چه چیزهایی می‌تواند وجود داشته باشد؟ و اگر قرار باشد صلح در یک موزه نمایش داده شود آیا باید به وقایع گذشته بپردازد و معنی آن این است که صلح موضوعی است متعلق به گذشته؟
موزه صلح در واقع محلی است برای برنامه‌های آموزشی و پژوهشی که مخاطب آن عموم مردم هستند. این موزه‌ها از طریق نمایشگاه‌ها و فعالیت‌های آموزشی می‌کوشند «فرهنگ صلح» را در چنین مکانی به وجود آورند. یکی از نقاط قوت موزه صلح این است که می‌توانند از طریق نمایشگاه ها، کارگاه‌های آموزشی، بزرگداشت‌ها و دیگر مراسم با عموم مردم ارتباط برقرار و آن‌ها را در برنامه‌های آگاه‌سازی دخیل نمایند در ضمن این موزه‌ها می‌کوشند پلی ارتباطی بین ملت‌ها برای شناخت بهتر آنان از یکدیگر ایجاد کنند.
پیدایش موزه صلح در ایران
اندیشه این موزه در ملاقات اعضای انجمن حمایت از قربانیان سلاح‌های شیمیایی در تهران با مسئول هماهنگی شبکه جهانی موزه‌های صلح در سال۱۳۸۴ شکل گرفت. این گفتگو و همچنین دیدار از هیروشیما در همان سال تمایل به شکل گیری یک موزه صلح در تهران را تقویت کرد. در شهر هیروشیما رنج‌های حاصل از کاربرد سلاح‌های اتمی علیه ژاپن به انگیزه‌ای برای تلاش در مسیر صلح تبدیل شد که در موزه صلح هیروشیما به خوبی متجلی شده است. بنیان گزاران موزه صلح تهران نیز از این تجربیات جهانی الهام گرفتند و به این فکر افتادند که رنج‌های مشابهی که ایران در اثر قربانی شدن توسط سلاح‌های شیمیایی متحمل شد ه است به همین ترتیب می‌تواند انگیزه‌ای شود برای نشان دادن پیامدهای ناگوار حاصل از جنگ و خشونت و ترویج فرهنگ صلح و دوستی بین افراد جامعه ونیز بین ملت ها. علاوه بر این، فرهنگ غنی ایرانی و دینی نیز منبع بیکرانی از اندیشه‌ها و تعالیم مربوط به پرهیز از جنگ و خشونت و ترویج صلح و دوستی میباشد.
تاکید بر مشارکت قربانیان جنگ در موزه صلح
«چشمان سوخته و سرفه‌های آنان رساتر از هر سخنی، گویای رنجشان میباشد».
تجربیات سایر موزه‌های صلح در دنیا بویژه موزه صلح هیروشیما نشان دهنده اهمیت مشارکت قربانیان جنگ در تاثیرگذاری پیام موزه میباشد چرا که قربانیان جنگ شایسته‌ترین کسانی هستند که می‌توانند راویان قابل اطمینان واقعیت‌های خشن جنگ و سفیران صلح باشند.
بنیان گذاران موزه صلح تهران
دریافتند که تاثیرگذارترین، مشتاق‌ترین و مرتبط‌ترین این بازماندگان، جانبازان و قربانیان حملات شیمیایی صدام هستند که بسیاری از آن‌ها پیش از آن نیز به عنوان اعضای داوطلب انجمن حمایت از قرابنیان سلاح‌های شیمیایی فعالیت میکردند. این گروه از قربانیان بسیار مشتاقند سرگذشت خود را مطرح کنند و به عنوان نمادهای زنده خشونت‌های جنگ، داوطلبانه تجارب خود را در موزه برای بازدید کنندگان و نسل جوان باز گو کنند. اکنون آنان به عنوان گنجینه گران بها و نمادهای زنده موزه صلح تهران در کنار سایر داوطلبان جوان، این وظیفه مهم را بر دوش دارند.
موزه صلح تهران
موزه صلح تهران که هم اکنون در ساختمان اهدایی شهرداری تهران در پارک شهر قرار دارد، دارای یک سالن اصلی برای نشان دادن پیامدهای جنگ‌ها دردنیا و نیز عواقب کاربرد سلاح‌های شیمیایی و اتمی میباشد. در این بخش اسناد و اشیای منحصر به فردی از جنگ شیمیایی علیه مردم ایران به نمایش درآمده. در بخش دیگر موزه، صلح در فرهنگ دینی وملی ایرانیان و راه‌های مشارکت هر فرد در جهت ترویج صلح و دوستی مورد تاکید قرار گرفته. در این موزه تلاش گردیده تا بازدید کنندگان با جنبش جهانی صلح بویژه شخصیت‌ها و سازمان‌های مربوطه آشنا شوند. بخشی از موزه به برنامه‌های آموزشی اختصاص دارد که برگزاری کارگاه‌های آموزشی و کنفرانس‌هایی با موضوع فرهنگ، صلح، آشتی و حقوق بشر دوستانه بین المللی ، خلع صلاح و پیامدهای جنگ می‌پردازد. علاوه بر این، دارای استودیو مستندی میباشد که در آن می‌توان سرگذشت قربانیان جنگ را به عنوان اسناد تاریخی ثبت و ضبط نمود. کتابخانه صلح در موزه دارای منابع گوناگونی از آثار مرتبط از حقوق بین الملل تا برقراری صلح و تاریخ شفاهی قربانیان جنگ است. نمایشگاه‌های هنری دائمی و موقت با موضوع صلح که درموزه صلح برگزار می‌گردد آثار هنرمندان ایرانی و خارجی را به نمایش می‌گذارند. همچنین دبیرخانه شهرداران ایرانی عضو «سازمان بین المللی شهرداران صلح» در موزه صلح تهران واقع شده است.
ویژگی‌های موزه صلح تهران
-عضو شبکه بین الملی موزه‌های صلح میباشد که مقر آن در موزه لاهه هلند است.
-اعضای فعال آن قربانیان جنگ و سلاح‌های شیمیایی، به عنوان نمادهای زنده و پیام آوران صلح می‌باشند.
-با سایر تشکل‌های مردمی و موزه‌های صلح در سراسر دنیا در ارتباط میباشد.
-میکوشد تا فرهنگ صلح را نه در معنای سیاسی آن بلکه در معنای اجتماعی و فرهنگی آن ترویج نماید.
فرهنگ صلح بر اساس سازمان ملل
قطع نامه‌های سازمان ملل متحد: RES/A/5/13: فرهنگ صلح و RES/A/243: بیانیه برنامه عملیاتی برای ترویج فرهنگ صلح: فرهنگ صلح مجموعه‌ای از ارزش ها، نگرش ها، رفتارها و روشهای زندگی است که خشونت را نفی می‌کند و از منازعات پیش گیری می‌کند به این ترتیب که تلاش می‌کند ریشه‌های درگیری را شناسایی و از طریق گفتمان و مذاکره بین افراد، گروه‌ها و ملت‌ها آن‌ها را حل کند.
برای برقراری صلح و جلو گیری از گسترش خشونت ما باید:
- فرهنگ صلح را از طریق آموزش گسترش دهیم
- به توسعه پاسدار اقتصادی و اجتماعی کمک کنیم
- احترام به تمامی حقوق بشر را گسترش دهیم
- به دنبال برابری میان انسان‌ها باشیم
- مشارکت مردم را گسترش دهیم
- به افزایش درک، تحمل و همبستگی کمک کنیم
- از روابط مشارکتی، جریان آزاد اطلاعات و دانش پشتیبانی کنیم
- صلح و امنیت بین المللی را ترویج کنیم
تاریخچه کلی جنبش موزه صلح
موضوع موزه‌های صلح ایده نسبتا نوینی به شمار می‌آیند. در حالی که در طول چند قرن اخیر از طریق یادمان‌ها، ادبیات، هنر و موزه‌های جنگ به طرز باشکوهی به مقوله «جنگ» پرداخته شده است. در مقابل این روایت‌های تقریبا یک طرفه، این ایده مطرح شد که جزئیات جنگ-سبعیت، هزینه‌های انسانی گزاف مربوط به جنگ و تمامیت جنگ که چیزی فراتر از شکوه و شجاعت است- در فضای سازمان یافته یک موزه به طور کامل ثبت شود. انگیزه چنین تلاشی این اعتقاد است که «آگاه کردن مردم از واقعیت جنگ مانند آموزش دادن صلح به آن‌هاست.»
شروع عصر جنگ‌های جدید در پایان قرن نوزدهم انگیزه‌ای به ژان دو بلاش لهستانی- روسی، داد که اولین موزه صلح عصر ما را بنا نهد. در سال ۱۹۰۲ ، موزه بین المللی جنگ وصلح در لوسرن سوئیس به روی عموم گشوده شد. دودهه بعد موزه صلح دیگری ریشه گرفت. به دنبال آثار ویران کننده جنگ جهانی اول بر جامعه اروپا بویژه جمهوری آلمان، ارنست فرد ریش اولین موزه بین اللملی ضد جنگ رادر سال ۱۹۲۵ تاسیس کرد که بعدها در سال۱۹۳۳ با متواری شدن فرد ریش، توسط رژیم نازی بسته شد. موج دوم موزه‌های صلح بعد از سال‌های ویرانگر جنگ جهانی دوم به پا خاست. بسیاری از این موزه‌ها در ژاپن بنا نهاده شد؛ جایی که درک عمیقی از عواقب مرگبار کاربرد جنگ افرازهای هسته‌ای به وجود آمده بود. شهرهای هیروشیما و ناکازاکی پیشروان مبارزه سرسختانه به سلاح‌های هسته‌ای شدند و این مبارزه در سراسر دنیا گسترش یافت. علاوه بر آن در آلمان بعد از جنگ نیز چندین موزه صلح بنا شد.
امروزه موزه‌های صلح در تمام قاره‌های زمین گسترده شده اند. گر چه در دنیا جنگ همچنان وجود دارد، با رشد موزه‌های صلح می‌توان به پایان جنگ‌ها امیدوارشد. تلاش‌هایی که برای پیشبرد صلح صورت می‌گیرد در حال گسترش هستند. هر چه حضور موزه‌ای صلح بیشتر میشود، پیام صلح برای مردم قوی‌تر میشود تا به آن روی بیاورند، تحسینش کنند و به عنوان بخشی از عقاید خود بپذیرند.
هر چند در برخی از کشورهای دارای پیشینه تجاوز به سایر کشورها و مبتلا به اندیشه نظامی‌گری مفرط، موزه‌های صلح به عنوان مرکزی برای مبارزه با این اندیشه شکل گرفته‌اند اما در ایران که دارای فرهنگی مبتنی بر صلح و دوستی است و نه تنها به کشورهای همسایه گزندی نرسانده بلکه گاه و بیگاه از سوی آنان مورد تهاجم و تجاوز قرار گرفته، موزه صلح معنایی دو چندان دارد.
موزه صلح تهران مفتخر است که عضوی از این جنبش میباشد.
