در روزهای اخیر رفتار نافرهیخته و به دور از نزاکت علیرضا منادی سفیدان، رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در مواجهه با جمعی از معلمان مطالبه گر خوزستانی موجی از واکنش ها را در شبکه های اجتماعی به دنبال داشته است. پیش از این هم سیلی زدن علی اصغر عنابستانی به سرباز پلیس راهور در سال ۱۳۹۹ سروصدای زیادی در کشور ایجاد کرد. اگر چه استاندارد فرهیختگی در میان مسئولان به ویژه از دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد همواره رو به افول بوده است ولی واقعه اخیر می تواند فتح بابی برای طرح این پرسش باشد که چرا در دوره مسئولیت انقلابی ها با افزایش چنین برخوردهایی مواجه شده ایم؟
کاهش اتکا به آرای مردم: جمهوری اسلامی با گذار از استراتژی افزایش مشارکت- نتیجه نا مطمئن طی چهاردهه گذشته اکنون چند سالی است که استراتژی کاهش مشارکت- نتیجه مطمئن را در انتخابات مختلف برگزیده است. راهبرد جدیدی که با حضور انتخاباتی پرشور مردم وداع گفته و خلوص را جایگزین توانمندی نیروهای سیاسی راه یافته به مراکز اجرایی و تقنینی کرده است. پرواضح است که با کاهش سیستماتیک اتکای سیاسیون به آرای مردمی در سایه نظارت استصوابی تلاش نمایندگان برای جلب رضایت شهروندان هم دچار افول شده است.
افول جایگاه سیاست مداران: از فروغی و غنی، تا منادی و رسایی تاریخ ایران مسیر بلندی از حرکت به سوی انحطاط را پیموده است. دورانی که در آن سیاست مداران به حاشیه رفته و غوغا سالاران بر اریکه ها تکیه زده اند. این در حالی است که در جمهوری اسلامی هم هر چه جلو تر آمده ایم شاهد تقلیل سیاست به حکومت و تلخیص سیاست مداری به پرده داری قدرت بوده ایم. به بیان دیگر هر چه بر وسعت مداخله گری حکومت افزوده شده دامنه سیاست ورزی محدودتر شده است.
ترجیح وفاداری بر تخصص: با تسریع روند خالص سازی در دوسال اخیر تخصص به حاشیه رانده شده و وفاداری به تدریج جایگزین آن شده است. در چنین وضعیتی نظام سیاسی بقاء را برارتقاء ترجیح داده و می کوشد تا برای مقابله با بحران های داخلی و خارجی بر شمار وفاداران خود بیفزاید. افرادی که الزاما مقید به رعایت قانون نبوده و عمدتا آتش به اختیار عمل می کنند. حالا دیگر روشن است که خروج از چارچوب تخصص و غرقه شدن در دریای هواداری می تواند به افزایش نافرهیختگی در میان نیروهای وفادار به نظام سیاسی موجود منجر شود.
نگاه ارباب صفتانه به مردم: در جامعه ای که به نحوی دیرپا از استبداد رنج برده و توازن میان حکومت و جامعه همواره به سود اولی بوده است مردم هیچ گاه از نقشی موثر در سیاست گذاری ها برخوردار نبوده اند. در چنین وضعیتی است که تداوم رابطه ارباب – رعیتی میان اقلیتی فرمانده و اکثریتی فرمانبر اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. همان موقعیتی که منادی سفیدان را وا می دارد تا نافرهیختگی خود را در قبال معلمانی که از راه دور خود را به دفتر او رسانده و حتی شب قبل را در خیابان به صبح رسانده اند به نمایش بگذارد.
