در ایام منتهی به برگزاری ششمین دوره انتخابات شوراها، نگارنده بیش از ۲۰۰ یادداشت تخصصی و کاربردی در موضوع شوراها در کانال تلگرام rahobirahe و صفحه اینستاگرام خود منتشر کرد و از همه موضوعات شوراها کالبد شکافی کاملی انجام شد که اگر حوصله مخاطبین ارجمند اجازه دهد شاید مرورمجدد آنها خالی از فایده نباشد.
اکنون به مناسبت نهم اردیبهشت ماه، سالروز تشکیل نهاد شورا مایلم فارغ از نگاه های کلیشه ای و تعارفات مرسوم، بدون روتوش به برخی از واقعیت های پیرامون شوراها اشاره کنم، اعتقاد جدی دارم که با حلوا، حلوا گفتن، نه دهان شوراها شیرین می شود نه دهان مردم!
✔️ بین آنچه در قوانین عادی مرتبط با شوراها بعنوان ملاک‌عمل وجود دارد با آنچه در قانون اساسی ومذاکرات آن در بحث شوراها وجود دارد فاصله معنی داری دارد.
✔️ بدون تعارف مدل فعلی تشکیل، استقرار و فعالیت شوراهای اسلامی شهر و روستا،عایدی چندانی برای مدیریت شهری و روستایی، برای مردم و برای شهرها و روستاها ندارد.
✔️ در برخی شهرها بخصوص شهرهای بزرگ، شوراها از خصلت نهادی ومردمی به خصلت سازمانی و بروکراتیک شیفت پیدا کرده اند (بنا به مصادیق مختلف )
✔️شوراها نه تنها هنور “شورای شهر” نشده اند بلکه حتی نسیم شورایی به جسم شهرداری ها در خیلی جاها وزیده نشده.
✔️ در عوض متاسفانه در پاره ای از اوقات، شوراها از این سوی بام افتاده اند وصرفا به ماشین امضای شهرداری ها تبدیل شده اند.
✔️درست یا غلط عده ای(بخصوص برخی شهردارچی ها) کارکرد فعلی شوراها را جز ایجاد زحمت برای مردم و شهرداری ها نمی دانند؟!
✔️ بدلایل مختلف‌از جمله ناقص اجرا شدن تشکیل شوراها از سطوح پایین محله ای، منطقه ای بویژه در شهرهای بزرگ، دستور جلسات شوراها کمتر تابع اولویت های واقعی و فراگیر شهروندان است وبیشتر حول وحوش رتق و فتق امورجاری شهرداری ها می چرخد.
✔️ به دهها دلیل وبا توجه به تجارب جهانی، تعداد اعضای شوراها بخصوص در شهرهای بزرگ به هیچ وجه کافی نیست و نمی توان اطلاق پارلمان موثر محلی بر آنها داشت.
✔️ برخی از مظاهر فساد مالی واداری،باند بازی، رانت خواری و رفیق بازی، دخالت در امور اجرایی و جناح گرایی و سهم خواهی از شهرداری ها و دهیاری ها، دامن برخی شوراها را گرفته، باعث کاهش اعتماد عمومی شده ومی شود.
✔️ از ناکامی های بزرگ شورا بخصوص در شهر تهران ،عدم حفظ نهاد ارزشمند ۲۰ ساله شورایاری ها و عدم توجه به ساختارودستاوردهای مدیریت محله می باشد.
✔️ در برخی موارد کوتاهی و نقص در انجام مهمترین وظیفه شوراها یعنی انتخاب شهرداران ودهیاران و تقدم دادن ملاک های سیاسی و جناحی بر ملاک های تخصصی وتجربی و همچنین عدم ثبات مدیریتی شهرداری ها از پاشنه آشیل های برخی شوراهاست.
✔️علیرغم تکرار مکرر دو شعار شفافیت وپاسخگویی،برخی شوراها کدرتر از گذشته عمل کرده والتزامی به پاسخگویی بخصوص به مردم ندارند.
✔️ تفسیر موسع وسلیقه ای‌از بند قانونی ” عدم دخالت شوراها در عزل و نصب ها” وترجمه آن به بی خاصیت و خنثی دانستن شوراها و عمل دلبخواهی برخی از شهرداران از نمونه های تضییع حقوق شوراهاست.
✔️ از حکومتی ها،دولتی ها و مجلسی ها هستند کسانی که می‌خواهند سر به تن شوراها نباشد.
✔️در نظارت شوراها بر شهرداری ها بخصوص نظارت بر مناسبات مالی و بودجه شهرداری ها بخصوص نظارت حین اجرا،بین وضع موجود و وضع مطلوب، فرسنگها فاصله است.
✔️ توفیق شوراها بخصوص در شهرهای بزرگ برای طراحی و پیاده سازی نظام جامع و کارآمد مشارکت های مردمی بسیار بسیار ناچیز بوده است.
✔️عدم مدیریت یکپارچه شهری سال‌های سال است که شوراها و شهرداریها را می رنجاند،دریغ از حتی یک قدم روبه جلو!
✔️ عمده وظایف ۳۴ گانه شوراهای شهر در ماده ۸۰ قانون شوراها لبریز است از ابهام، کلی گویی،،عدم ضمانت اجرایی و بی تناسب با واقعیت های امروز شهرها و شهرداری ها.
✔️ شاکله قانون شوراها متعلق به سال ۱۳۷۵ یعنی سالهایی که نسبت جمعیت شهری و روستایی درست عکس وضعیت الان بوده می‌باشد، تبلورمعیوب آن در مواردی چون تعداد کم اعضای شورای شهرها و کلانشهر ها در مقایسه با اعضای شوراهای روستاها و همچنین مدل انتخاب اعضای شوراها فرادست می باشد،اقتضای امروز شهرها اصلاح اساسی قانون شوراهاست،نه اصلاحات وصله، پینه ای آن.
✔️ بدلایل مختلف ساختاری، قانونی و اجرایی متاسفانه تاکنون بود ونبود شوراهای فرادست از دید خیلی از شهروندان حتی جامعه مدیریت شهری فرقی با هم نداشته است
✔️ اگر چه به نسبت جوامع توسعه یافته، عمر شوراها کمتر است اما این موضوع نباید بهانه باشد برای عدم رفع اشکالات ساختاری و کارکردی شوراها.
✔️ علیرغم همه اشکالات شوراها، دستاوردهای ارزشمندی نیز حاصل شده است وباید قدردان بود.
