۲۰۲۲ سال ۱۹۸۹ نیست، اما تظاهرات ممکن است هنوز به روش‌های غیرقابل پیش بینی توسعه یابد.
قدرت کاغذ‌های خالی چینفرارو- ملیندا لیو خبرنگار خارجی برنده جایزه که از نوامبر ۱۹۹۸ به عنوان رئیس دفتر نیوزویک در پکن کار کرده است. او یکی از مجرب‌ترین خبرنگاران خارجی مستقر در پکن بوده است. لیو به طور مستقیم از مدرنیزاسیون چین پس از مائو، خونریزی در میدان تیان آن من، اشغال افغانستان توسط شوروی، سقوط طالبان، پایان اشغال کویت توسط عراق در سال ۱۹۹۱ و مداخله نظامی ایالات متحده در سومالی و هائیتی گزارش تهیه کرده است. در سال ۲۰۰۶ میلادی لیو جایزه روزنامه‌نگاری شورنشتاین را به دلیل گزارشگری خود در حوزه مسائل آسیا کسب کرد. لیو برای پوشش آخرین روز‌های صدام در ژانویه ۲۰۰۳ میلادی وارد عراق شد و یکی از معدود روزنامه نگاران آمریکایی در بغداد در جریان بمباران پایتخت عراق توسط نیروهای امریکایی بود. گزارش او به نام «شاهد عینی بغداد» در شماره ویژه جنگ در نشریه «نیوزویک» در آن سال جایزه معتبر مجله ملی را دریافت کرد. او از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۷ رئیس باشگاه خبرنگاران خارجی چین بود.
، پس از آغاز ناآرامی‌ها در بخش‌هایی از چین در اواخر هفته گذشته بسیاری می‌پرسیدند: “آیا این اعتراضات درست مانند اعتراضات تیان آنمن در سال ۱۹۸۹ میلادی به خونریزی ختم خواهد شد”؟ طغیان اخیر مخالفت‌های عمومی در حمله به سیاست کووید صفر دولت چین شدیدترین و گسترده‌ترین اعتراضی بود که بسیاری از چینی‌ها تاکنون دیده بودند. روز چهارشنبه شباهت وحشتناک دیگری با سال ۱۹۸۹ به همراه داشت: مرگ “جیانگ زمین” رئیس جمهور سابق، بازتاب دهنده مرگ “هو یائوبانگ” رئیس سابق حزب کمونیست چین در تاریخ ۱۵ آوریل ۱۹۸۹ میلادی بود که محبوبیت‌اش حدود ۱۰۰ هزار تظاهرکننده را درست پیش از برگزاری مراسم تشییع جنازه‌اش به میدان تیان آنمن کشاند. آیا مرگ جیانگ باعث تحریک معترضان امروزی در چین می‌شود؟
عزاداران از قبل گذاشتن تاج گل و گل در محل اقامت سابق جیانگ در استان جیانگ سو را آغاز کرده بودند. با این وجود، سال ۲۰۲۲ سال ۱۹۸۹ نیست. به نظر نمی‌رسد تاریخ تکرار شود و شاهد خونریزی‌ای مشابه کشتار تیان آنمن در سال ۱۹۸۹ میلادی باشیم. اعتراضات اخیر چین به خودی خود مهم هستند با این وجود، اهمیت دراز مدت آن ممکن است آن گونه که برخی می‌اندیشند واضح نباشد. مطمئنا این امری بسیار نادر و غیر قابل باور قلمداد می‌شد اگر کسی پیش از اعتراضات اخیر می‌گفت روزی تظاهر کنندگان آشکارا از شی جین پینگ خواهند خواست تا از مقام ریاست جمهوری استعفا دهد و یا اعلام کنند که “امپراتوری مادام العمر” نمی‌خواهند.
با این وجود، بیایید واضح بگوییم: به نظر می‌رسید که اکثر تظاهر کنندگان خواستار پایان دادن به محدودیت‌های ناشی از سیاست کووید صفر هستند و به طرز متناقضی زمانی که معترضان درگیری با پلیس را آغاز کردند مقام‌های حکومتی از پیش برای آزادسازی بخش‌هایی از کتاب بازی “کووید صفر” در مبارزه علیه شیوع کووید آماده شده بودند. مسئولان محلی ناظر بر اجرای سیاست کووید صفر در هفته‌های اخیر تلاش کردند تا در پروتکل‌های سخت گیرانه که به عنوان وسواس شخصی شی قلمداد می‌شود تغییراتی ایجاد کنند. در همان زمان، کمیته‌های خشمگین مستاجران اعلامیه‌های شان را می‌نوشتند. یکی از آنان نوشته بود: “اگر آلوده شده باشم در خانه خود را قرنطینه می‌کنم و نخواهم پذیرفت که برخلاف میل‌ام به مکان‌های دیگر برای انزوای متمرکز انتقال یابم”.
پیش از این، تمام افرادی که مبتلا به کووید مثبت تشخیص داده شده بودند برای قرنطینه متمرکز به مراکز مربوطه انتقال داده می‌شدند و گاهی در سلول‌های کهنه یا حتی چادر‌هایی که با شرایط منزجر کننده احاطه شده بودند قرار می‌گرفتند. با این وجود، زمانی که مالکان سرسخت اخیرا با کمیته‌های کاملا داوطلبانه محله‌ای که وظیفه اجرای مقررات کووید -۱۹ را برعهده داشتند مواجه شدند اکثرا عقب‌نشینی کرده و به خواسته‌های مستاجران تن دادند. در یک منطقه نیمه روستایی در جنوب شرقی پکن یکی از ساکنان می‌گوید که آزمایش چند کارگر مهاجری که او برای‌شان اتاق اجاره کرده بود اخیرا اعلام مثبت شده، اما آنان به اجبار به قرنطینه متمرکز فرستاده نشدند. او گزارش داد: “آنان در خانه‌های خود می‌مانند. به آنان گفته می‌شود که آب زیادی بنوشند. به نظر می‌رسد همه چیز در حال تغییر است”.
در روز‌های اخیر قوی‌ترین نشانه تغییر قریب‌الوقوع مشاهده شد. روز سه‌شنبه شورای دولتی چین از کارزاری برای اولین دوز واکسینه کردن چینی‌های مسن‌تر بالای ۸۰ سال به بیش از ۹۰ درصد با هدف افزایش میزان تا پایان ژانویه را رونمایی کرد. روز چهارشنبه “سان چونلان” معاون نخست وزیر چین به نقل از رسانه‌های دولتی در نشستی با مقام‌های بهداشتی گفته بود که نبرد علیه کووید در چین به “وضعیت و وظایفی جدید” رسیده است. او پس از شی بلند پایه‌ترین مقامی است که در مورد اجرای سیاست‌های کووید صفر در چین شناخته می‌شود.
هم چنین، در آن جلسه “سان” اولین مقام بلندپایه‌ای بود که به طور علنی اذعان کرد سویه اومیکرون نسبت به سویه‌های پیشین بدخیم‌تر است. در دومین کنفرانس سطح بالا در روز پنجشنبه دقیقا سه سال پس از به صفر رسیدن نرخ ابتلا به بیماری در ووهان سان حتی یک بار نیز به واژه “کووید صفر” اشاره نکرد شعاری که به عنوان پروژه امضا شده شی تلقی می‌شود. بر اساس این تحولات شرکت مشاوره تریویوم چین مستقر در پکن به این نتیجه رسید که “سیاست کووید صفر چین که در سه سال گذشته از طریق قرنطینه‌های ضربتی حفظ شد سرانجام در حال تغییر است”.
تا روز پنجشنبه بسیاری از تحلیلگران و اندیشکده‌ها تاکید داشتند که سیاست کووید صفر علیرغم تغییرات گاه و بیگاه به این زودی‌ها از بین نخواهد رفت. با این وجود، این بار وضعیت متفاوت است. رسانه‌های دولتی گزارش دادند که آن دسته از مقام‌هایی که به طور خودسرانه تعدادی از مناطق را نواحی با “خطر بالا” قلمداد کرده‌اند مجازات خواهند شد. این در حالیست که در گذشته مجازات تنها در قبال مسئولان و مقام‌هایی اعمال می‌شد که به سهل گیری در اجرای سیاست‌های سخت گیرانه کووید صفر متهم شده بودند. مقام‌های چینی که نخواسته‌اند نام شان فاش شود می‌گویند در مناطقی از پکن به افراد مبتلا به کووید -۱۹ اجازه داده می‌شود تا به مدت یک هفته در خانه خود بدون انتقال به مراکز قرنطینه متمرکز بمانند. گفته می‌شود منطقه‌ای که این تغییر عمده در آن اجرایی شده منطقه مسکونی چائویانگ با ۳.۵ میلیون ساکن است که بسیاری از سفارتخانه‌های خارجی نیز در آن ناحیه واقع شده‌اند.
برخی از چینی‌ها رفع نسبی محدودیت‌های مرتبط با سیاست کووید صفر را از اثرات جام جهانی قلمداد می‌کنند. اکثر شهروندان چینی چندان به سیاست نخبگان اهمیت نمی‌دهند. با این وجود، برای آنان تاثیرات سه سال محدودیت‌های ناشی از سیاست کووید صفر، محدودیت در آزادی سفر، کسب درآمد و خوردن آن چه که می‌خواهند و اعمال محدودیت بر زمان و مکان لذت بردن از ورزش‌ها و سرگرمی عمومی بر زندگی شان چشمگیر بوده است. علاوه بر این، آنان دوست ندارند دروغ بشنوند.
سانسورچیان حکومت چین برای پخش مسابقات جام جهانی راهی برای عدم تماشای استادیوم‌های مملو از تماشاگران بدون ماسک پیدا کردند. شبکه دولتی CCTV چین از زوایای دور تماشاگران را نشان داد تا از نمایش بدون ماسک آنان اجتناب ورزد. روز سه‌شنبه “مارک درایر” روزنامه نگار ورزشی مستقر در پکن درباره تماشای جام جهانی در توئیتی نوشته بود: “چهل و دو بار در دو ساعت گذاشته دوربین‌های چینی از نمایش جمعیت تماشاگران در جریان بازی برزیل و سوئیس جلوگیری کردند”.
همان روز یکی از کاربران در رسانه اجتماعی “ویبو” چین نوشته بود: “برخی از افراد بدون ماسک به صورت حضوری مسابقات جام جهانی را تماشا می‌کنند. برخی افراد، اما یک ماه در خانه حبس شده بودند. برخی افراد دو ماه در محوطه دانشگاه در قرنطینه بودند بدون آن که بتوانند از آن فضا خارج شوند. چه کسی زندگی مرا دزدیده است”؟ یک کاربر چینی دیگر نوشته بود: “آیا چین بر روی همان سیاره واقع شده که قطر نیز در آنجا وجود دارد”؟ سانسورچیان چین به سرعت این پست‌ها را حذف کردند.
درست است که وضعیت چین “اورولی” (شبیه رمان‌های جورج اورول) به نظر می‌رسد، اما داستان به همین جا ختم نمی‌شود. اگر شعار کووید صفر چین را نه به عنوان یک کارزار بهداشت عمومی بلکه بیش‌تر به عنوان یک شعار ایدئولوژیک در نظر بگیرید تمم این موارد قدری منطقی‌تر به نظر می‌رسند. به نظر می‌رسد جناحی در حزب کمونیست چین که موافق محدودیت‌های اعمال شده و اجباری کردن پوشش ماسک و قرنطینه بوده در حال از دست دادن جایگاه پیشین اش در برابر جمعیتی است که خواستار زندگی با کووید می‌باشد. حال که جعبه پاندورای اعتراضات باز شده آیا شی و متحدان‌اش در تقلای خود برای جلوگیری از مخالفت‌های عمومی بیش‌تر به اندازه کافی به سرعت از سیاست‌های پیشین دور خواهند شد تا منتقدان شان را راضی کنند یا آن که ممکن است وضعیتی مشابه با سرنوشت اعتراضات ۱۹۸۹ میلادی دوباره شعله‌ور شود؟ یک بحث طولانی بر روی این موضوع متمرکز شده که آیا باید اعتراضات اخیر چین را “انقلاب کاغذ سفید” نامید که به این دلیل نامگذاری شده که تظاهرکنندگان در اعتراض به سانسور برگه‌های سفید کاغذ A۴ را تکان می‌دهند.
واژه “انقلاب” برای مقام‌های آشفته چین واژه‌ای حساس است و اشاره به طول عمر و تاثیر بسیار بیش‌تر اعراضات در مقایسه با صرفا چند روز مملو از تظاهرات دارد. با این وجود، آن چه بسیاری از تحلیلگران تاکنون نادیده گرفته‌اند بستر تاریخی چین است. این “مائوتسه تونگ” سکاندار بزرگ چین بود که گفت: “برجسته‌ترین موضوع درباره ۶۰۰ میلیون چینی این است که آنان فقیر هستند و ذهنی خالی دارند.
بر صفحه خالی کاغذ که علامتی روی آن نیست تازه‌ترین و زیباترین علائم را می‌توان نوشت”. تظاهرات آخر هفته گذشته ممکن است تنها شروع یک روایت طولانی و پر پیچ و خم باشد روایتی که در آن هیچ کس نمی‌تواند پیش بینی کند که چگونه و به نفع چه کسی ممکن است پایان یابد.
