عربستان سعودی در داخل و خارج اصلاحات عمیق و گسترده‌ای را آغاز کرده است، این پویش ها در داخل متناظر به حدگذاری بر سنتهای مذهبی و رهاسازی تحولات شهروند محور و سازگار با لیبرالیسم طراحی و اجرایی میشوند.
اقتصاد عربستان در ابعاد انرژیهای تجدید پذیر ، آب ، کشاورزی، محیط زیست و…. طرحهای بزرگی را آغاز کرده است که پشتیبانی از آنها روابط بین‌الملل را در سطحی وسیع مطالبه میکند.
در عرصه سیاست خارجی اما نشانه‌های متعددی دیده میشود که عربستان به درستی تناسب نقش قدرتها و مناطق جهان را ملاحظه و در جایگاه خود قرار داده است و تلاش میکند برنامه بزرگ خود را عملیاتی کند.
دامنه گسترده‌ای که عربستان برای توسعه همه جانبه در پیش گرفته است نیازمند امنیت پایدار و اطمینان آور برای شرکای داخلی و خارجی آن دولت است، برای تامین این منظور دولت سعودی ضمن ورود به تعامل همزمان با شرق و غرب در مهار بازیگران منطقه‌ای و از جمله ایران بکارگیری نفوذ قدرتها در کنترل رفتار بازیگران محلی را نیز در برنامه خود دارد (استفاده از نفوذ چین بر ایران).
در این میان انزوای جهانی و درگیری منطقه‌ای ایران و غیبت کشور ما در بازار انرژی ، درگیر شدن روسیه در جنگ اوکراین در کنار نیاز چین به حضور در اقتصاد منطقه پیش نیازهای تحرک بزرگ عربستان را فراهم ساختند و حصول درآمدهای عمده از فروش نفت ساپورت این برنامه‌ها را به خوبی تامین میکنند.
اکنون سعودی‌ها پای تعهدات امنیتی و سیاسی خود را با تضمین‌های غرب و اسراییل و جذب سرمایه را با وابسته کردن چین به اقتصاد منطقه محکم کرده‌اند.
اظهار تمایل دولت عربستان مبنی بر آمادگی سرمایه‌گذاری در ایران نشان از ارایه مشوقی برای ترغیب ایران به تمکین در امنیت منطقه دارد
برنامه عمده عربستان علیرغم شرایط مساعد چالشهایی بالقوه‌ای را نیز پیش روی خود دارد:
۱- ثبات سیاسی در داخل ، تهدید فرقه گرایی، رقابت قدرت میان خاندان سلطنتی
۲- نقش ایران و عراق، عراق کنونی با دولت ضعیف و وفاق شکننده میتواند خمیر مایه یک بحران منطقه‌ای را فراهم نماید.
از جانب ایران نیز برنامه حساسیت زای هسته‌ای و حضور اسراییل در منطقه میتواند آرامش مورد نیاز عربستان را تهدید کند.
۳- تنش تایوان و اثر احتمالی آن بر رفتار چین و غرب، اگر چه چینی‌ها نشان دادند که عاقلانه بحران را کنترل میکنند اما جدیت تقابل در مسئله تایوان میتواند بر تعاملات منطقه ما نیز اثرگذار باشد.
۴- احیای ایران در نظام بین‌الملل، هر گونه گشایش بنیادین برای ایران در روابط بین‌الملل و تقویت دولت ملت در قلمرو پارس به سرعت میتواند جذابیت شمال دریای پارس را منشأ تحولات منطقه‌ای و موجب کسادی جزیره‌العرب گردد.
رستم شجاعی مقدم
۱۴۰۱/۱۲/۲۶
