موزه در ساده‌ترین شکل خود ساختمانی است که مجموعه‌ای از آثار طبیعی و یا بازمانده‌های انسانی را به منظور بازدید و مطالعه در خود جای داده است. این آثار ممکن است از ژرفای زمین و دریا آمده باشد و یا قطعه‌ای سرستون سنگی یک بنای باستانی و یا فسیل جانوران منقرض هزاره‌های گذشته باشد. اشیای موزه ممکن است به دوران معاصر یا عهد باستانی تعلق داشته باشد، مانند مدل یک هواپیمای شکاری و موشک قاره‌پیما و یا مجموعه‌ای از مفرغ‌های لرستان و قالبهای صفوی، یک قطعه زیرانداز عشایری و یا سفالینه‌ای از سه هزار سال پیش و یا مجموعه‌ای از پروانه‌های رنگارنگ و گیاهان معطر کوهپایه‌های زاگرس باشند. موزه‌ها علاوه بر نگهداری اشیاء هویت آن‌ها را نیز شناسایی می‌کند و این سرآغاز شناخت یک شیء و برقراری ارتباط با آن است. این ارتباط سبب می‌شود که بازدیدکننده از محیط آشنای خود به دور دست سفر کند. موزه‌ها در گذشته، خزانه‌ای از آثار و اشیاء جهت بهره وری خواص بود، اما اکنون موزه پاسخگوی نیازهای عامه مردم است؛ باید آموزش بدهد و در جهت گسترش دانش عمل کند و نقشی آموزشی، فرهنگی، اجتماعی و پژوهشی بر عهده گیرد. امروزه داشتن موزه‌های معتبر با گنجینه و آثار ارزشمند تاریخی و مردم‌شناختی موجب اعتبار هر کشور است و می‌تواند گردشگران بسیاری را به سوی خود بکشاند. تاسیس و فعال ساختن موزه به عنوان نهادی که نقش آموزش جامعه را بر عهده دارد، یکی از مهمترین دستاوردهای فرهنگی و ساده‌ترین و سازنده‌ترین روش نشر فرهنگ در حوزه عمومی است. موزه واقعیتی چند منظوره در جهان ما است؛ به این معنا که شامل فعالیت‌های پیچیده و جند جانبه‌ای می‌شود که مهمترین محورهای آن گردآوری، نمایش، حراست، حفاظت، مرمت، آموزش، پژوهش، و معرفی است. موزه در تلاش برای ایجاد نوعی ارتباط بین بشر امروز و دیروز و خلق نوعی رابطه متقابل بین احساس، اندیشه و خرد و خیال انسانی است که بیننده در محیط و فضای موزه با آثار و نمودهای آن مواجه می‌شود. امروزه در جهان معاصر موزه نظام پیچیده‌ای از انواع تشکیلات، سازمان ها، نهادها، فعالیت ها، تخصص ها، تکنیک ها، راهکارها، دانش‌ها و شاخه‌ها را با انباشت و انبوهی از ادبیات، مفاهیم و فرهنگ اصطلاحات خاص خود و صورت‌های نوینی از موزه‌های تخصصی و مردمی‌تر مانند باغ موزه‌ها، موزه‌های مردم‌شناسی، پارک‌موزه ها، کاخ‌موزه‌ها و زیست‌موزه‌ها در بر دارد.
موزه مردم‌شناسی در خدمت جامعه و توسعه آن است، درهای آن به روی همگان باز است و شواهد ملموس و غیر ملموس انسان و محیط زندگی او را گردآوری و نگهداری و به نمایش می‌گذارد. موزه‌های مردم‌شناسی، از گروه موزه‌هایی هستند که روابط اجتماعی و زیست محیطی انسان‌ها را به تصویر می‌کشند که به طور مثال به دورانی از تاریخ یک کشور یا منطقه تعلق دارند. اهداف و عملکرد فرهنگی یک موزه مردم‌شناسی از یک سو نشان دادن اهمیت و ارزش و قابل احترام بودن میراث ملی جوامع مختلف و از سوی دیگر نمایش وابستگی، مشترکات و توجه به مرکز مشترک تمدن‌ها علیرغم اختلاف تبارها و ملیت‌ها است. موزه‌های مردم‌شناسی بیش از هر نوع دیگر از موزه‌ها با موضوع اصلی خود که دانش مردم‌شناسی در طبقه‌بندی ظواهر و عناصر فرهنگ است، ارتباط تنگاتنگ دارند و در واقع مرکز پژوهش مردم شناختی به شمار می‌آیند، پژوهش‌هایی در زمینه فرهنگ مادی، ساختار اجتماعی، باورها و سنت ها، سیرو سلوک و اخلاق اقوام مختلف و همچنین مطالعه هنرهای پیش صنعتی و فرهنگ جوامعی که در حال صنعتی شدن هستند. موزه‌ها راههایی را برای نجات سنن و صورت‌های گذشته فرهنگ از فراموشی جست و جو می‌کنند. موزه‌های مردم‌شناسی موجب می‌شود تا اقوام مختلف بخشی از محیط زیست انسانی خود را شناخته، به آن احترام گذارند و در پی آن، سنت‌های در معرض نابودی خود را زنده نگاه دارند. موزه‌های مردم‌شناسی و باستان‌شناسی یا موزه منطقه‌ای، که علایق یک جامعه کوچک محلی را معرفی می‌کنند، نمایانگر تواناییهای جوامع مختلف بشری هستند. این موزه‌ها در عین حال که در خدمت یک جامعه است، معرف آن جامعه نیز می‌باشد. موزه مردم‌شناختی حامل با ارزش‌ترین خاطرات جمعی می‌باشد که شهروندان یک جامعه در ذهن خود نسبت به فرهنگ خود دارند. وجود این خصوصیات خاص برای موزه‌های مردم‌شناختی حتی با گذشت سال‌ها هنوز هم در ذهن همه جای دارد. موزه مردم‌شناسی محلی است برای نگهداری آثار فرهنگی، حیاتی یک جامعه مکانی است فرهنگی و ماهیتاً فرهنگ‌ساز، بنابراین جهت استفاده از این مکان در راستای ایجاد فرهنگی غنی در یک کشور می‌بایست محدوده‌ای برای طراحی انتخاب گردد که اقشار مختلف اجتماع با فرهنگهای متفاوت بتوانند در این محدوده گردهم آیند، تا بتوان با یاری جستن از این فضا در راستای هم جهت ساختن فرهنگ‌ها گام برداشت.
