در آستانه برگزاری انتخابات ترکیه ۱۴ ماه می (۲۴ اردیبهشت) چهار نامزد و در انتخابات پارلمانی، ۲۷ حزب با یکدیگر رقابت خواهند کرد. این انتخابات سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری تاریخ ترکیه و دومین انتخابات ریاست جمهوری از آغاز دوره ریاستی و بیست و هشتمین دوره انتخابات پارلمانی این کشور محسوب می‌شود. دوره ریاست جمهوری و نمایندگی مجلس پنج‌ساله و تعداد منتخبان مردم در پارلمان ۶۰۰ نماینده است. بی‌شک انتخابات آتی مهم‌ترین انتخابات دهه‌های اخیر ترکیه خواهد بود. انتظار می‌رود نزدیک به ۶۰ میلیون نفر در داخل به پای صندوق‌های رای برون.
اردوغان به دلیل بحران‌های متعدد اقتصادی، با دشوارترین شرایط مواجه است. او در دوره حاکمیت ۲۰ساله خود میلیون‌ها ترک را به سطح قشر متوسط ارتقاء داد، اما فاجعه زلزله شرایط اقتصادی را برای وی دشوار کرده است. او تاکتیک «اقتصاد انتخاباتی» را آغاز کرده و با وعده‌هایی نظیر پرداخت وام با بهره پایین، حل مسئله کسانی که بخاطر مشکل سن نمی‌توانستند بازنشسته شوند، افزایش حقوق بازنشستگان، عفو مالیات‌های پرداخت نشده، جریمه‌ها و سایر بدهی‌ها به دولت حاکم، حمایت بخشی از مردم را جلب کرده است. بانک مرکزی ترکیه پیش‌بینی کرد نرخ تورم در پایان سال ۲۰۲۳ به ۲۲.۳ درصد برسد.
بزعم مخالفین اردوغان، سیاست‌های اقتصادی و زمین لرزه مهیب که موجب کشته شدن بیش از ۵۱ هزار نفر شد، اعتماد به دولت اردوغان را به‌شدت تضعیف کرده و رای دهندگان اعتبار حزب عدالت و توسعه را زیر سوال برده‌اند. اما چاووش اوغلو وزیر خارجه در خصوص انتخابات معتقد است: «نتایج انتخابات خیلی روشن است. اردوغان رئیس جمهوری در دور اول با حداقل ۵۲ درصد برنده خواهد شد. آراء حزب عدالت و توسعه هم ۴۲-۴۱ درصد را پشت سر خواهد گذاشت. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که حمایت از حزب ما هر روز رو به افزایش است و تعداد نمایندگان ما در مجلس بیشتر از ۳۰۰ نفر خواهد بود.»
گروهی معتقدند آراء حزب عدالت و توسعه در ۴ ماه اخیر سیر افقی دارد. زلزله و انتقادات بعد از آن، اختلاف فاحشی در رویکرد رای دهندگان به حزب عدالت و توسعه ایجاد نکرده و وعده‌ها و پروژه‌هایی که در روند کمپین‌های انتخاباتی این حزب داده می‌شود نیز کمک مضاعف به افزایش آراء حزب نکرده است.
نظرسنجی های متفاوت
در هفته‌های اخیر نتایج نظرسنجی‌ها در ترکیه نیز بسیار متفاوت بوده است. آراء به‌طور آشکار در دو حزب عدالت و توسعه و جمهوری‌خلق جمع شده است. برخلاف آنچه که گفته می‌شود، آراء حزب حرکت‌ملی‌گرا کمتر نخواهد بود. در ائتلاف ملت نیز آراء حزب جمهوری خلق به دلیل نامزدی کلیچداراوغلو افزایش یافته است. این وضعیت امکان به نتیجه رسیدن انتخابات در دور اول را محتمل می‌داند. برای پیروزی در دور اول ا نتخابات ریاست جمهوری، نامزدها می‌بایستی ۵۰ درصد بعلاوه یک رای را کسب کنند.
حزب حاکم «عدالت و توسعه» و حزب «جمهوری‌خواه خلق» هریک خود را پیروز این انتخابات می‌دانند. جزر و مدّها در میزان آراء احزاب افزایش یافته است. میانگین ۹ نظرسنجی انتخاباتی اختلاف ۴.۵ درصدی در بین آرای کلیچداراوغلو و اردوغان حکایت دارد و انتخابات به دور دوم کشیده خواهد شد. درصورت‌عدم پیروزی هریک از این نامزدها، انتخابات مجدد در ۲۸ ژوئن برگزار می‌شود. در این نظرسنجی‌ها درباره دور دوم انتخابات ریاست جمهوری که ادعا می‌شود در آن اردوغان و کلیچداراوغلو رقابت می‌کنند، ۵۰.۳ درصد از شرکت کنندگان به کلیچداراوغلو و ۴۹.۷ درصد به اردوغان رأی میدهند. نتایج نظرسنجی دیگری آرا کلیچداراوغلو را ۴۹.۴ درصد و آرا اردوغان را ۴۷.۱ درصد، اعلام کرده است.
در سناریوی عبور به دور دوم انتخابات ریاست جمهوری نیز میزان آرای کلیچداراوغلو نامزد ائتلاف ملت ۵۲.۰۳ درصد و میزان آرای اردوغان نامزد ائتلاف جمهور ۴۷.۹۷ درصد محاسبه می‌شود. کلیچداراوغلو ادعا کرده با کسب ۶۰ درصد در انتخابات برنده خواهند شد. گروهی معتقدند اگر انتخابات در دور اول به پایان برسد، به نفع ائتلاف جمهور خواهد بود.
انتخابات ترکیه و قدرت‌های خارجی
اردوغان در سال‌های گذشته با سیاست خارجی خود بیش از پیش جلب توجه می‌کند. در حال حاضر به دلیل وجود موضوعات مهم، سیاست خارجی در کمپین‌های انتخاباتی در اولویت دوم قرار گرفته است. هر چند روابط بین المللی برای یک رای دهنده معمولی ترک، سرفصل فرعی است، ولی انتخابات ترکیه برای قدرت های خارجی، بسیار مهم است. مسکو نتایج انتخابات ترکیه را به دقت پیگیری می‌کند و امیدوار است اردوغان در انتخابات برنده شود. اگرچه دو طرف در سوریه، لیبی و قره باغ در مقابل یکدیگر قرار دارند، ولی روابط خود را گسترش میدهند.
در بخش سیاست خارجی، اردوغان نقش میانجی را در جنگ روسیه-اوکراین عهده دار شده است. در صورتی که او در انتخابات برنده شود، سیاست های ترکیه در مورد عضویت سوئد در ناتو، روابط با یونان و مسئله سوریه تغییر نخواهد کرد. به همین خاطر کشورهای غربی در این موضوعات، اپوزیسیون را بجای اردوغان ترجیح میدهند.
بعضی از نمایندگی‌های خارجی زمزمه‌های «احتمال شکست اردوغان وجود دارد» را مطرح می‌کنند. بزعم مخالفین اردوغان، سیاست‌های اقتصادی و زمین لرزه مهیب، اعتماد به دولت اردوغان را به شدت تضعیف کرده و رای دهندگان اعتبار حزب عدالت و توسعه را زیر سئوال برده‌اند. آ مریکا و اروپا از مخالفان حمایت می‌کنند. اردوغان در خصوص به حرکت درآوردن احساسات مردم علیه غرب، موفق و موثر بوده است.
دیدگاه های کلیچدار اوغلو در سیاست خارجی و داخلی
کمال قلیچدار اوغلو» رئیس حزب «جمهوری‌خواه خلق»، «علی باباجان» رئیس حزب «دموکراسی و پیشرفت»، «احمد داوود اوغلو» رئیس حزب «آینده»، «گولتکین اویصال» رئیس حزب «دموکراسی» و «تمل کارامولا اوغلو» رئیس حزب «سعادت»، پنج حزبی هستند که کمال قلیچدار اوغلو را به‌عنوان تنها نامزد خود معرفی کرده‌اند.
در این میان حزب «دموکراتیک‌خلق» (کردها) و صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر سابق و زندانی این حزب به‌عنوان یک سیاستمدار کُرد تحت امر پ. ک. ک، به‌طرق مختلف نشان داده است خواهان پیروزی کلیچدار اوغلو است.
کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری‌خلق وعده داده که «سیاست داخلی را از سیاست خارجی جدا خواهد کرد و از این پس رویکردهای ایدئولوژیک و محاسبات سیاست داخلی، دیگر از فاکتورهای سیاست خارجه نخواهند بود. او در سیاست خارجی، نوید یک ترکیه شکوفا، دموکراتیک و آماده عضویت در اتحادیه اروپا را می‌دهد و این کشور از این پس تابع تصمیمات دادگاه حقوق‌بشراروپا خواهد بود و ترکیه می‌تواند بار دیگر دموکراتیک، مرفه، آماده پیگیری عضویت در اتحادیه اروپا و همسویی بهتر با متحدان خود در ناتو باشد.»
اپوزیسیون ترکیه مدعی است اس-۴۰۰های خریداری شده را به روسیه برگردانده و دوباره به برنامه خرید جنگنده‌های اف-۳۵ از آمریکا برمی‌گردد. دولت ترکیه قصد داشت ۱۰۰ فروند جنگنده اف-۳۵ را از آمریکا خریداری کند و آنکارا بخشی از کنسرسیوم بین‌المللی برای ساخت این جنگنده بود؛ اما تصمیم ترکیه برای خرید سامانه پدافند هوایی اس-۴۰۰ از روسیه، باعث شد که واشنگتن قرارداد فروش و همکاری ترکیه در ساخت جنگنده‌ها را لغو کند. آنچه که عضویت ترکیه را در اتحادیه اروپا دشوار می کند استمرار حمایت ترکیه از «جمهوری قبرس ترک‌نشین» خواهد بود.
این مهم می‌تواند روابط آنکارا و بروکسل را پیچیده کند، چرا که قبرس یکی از اعضای اتحادیه اروپا است.
کلیچدار اوغلو در تلاش برای حاکم کردن درک جدیدی در سیاست خارجی ترکیه، تصمیم دارد یک سازمان صلح و همکاری خاورمیانه ایجاد کند که متشکل از ترکیه، ایران، عراق، سوریه باشد. کلیچداراوغلو در رابطه حمایت از فلسطین معتقد است «اگر قرار است در کنار حق و عدالت بایستیم، مسلماً باید در کنار فلسطین باشیم. در غیر این صورت ایمان و اعتقاداتی که به ما آموخته شده است را رد خواهیم کرد. ما در برابر ظلم سکوت اختیار نخواهیم کرد. اگر در جایی ظلم اعمال شود ما در مقابل آن قرار خواهیم گرفت. ما باید با هم برای صلح در جهان اسلام تلاش کنیم. ما برای خاورمیانه هدف داریم.»
او همچنین وعده داده تا روابط ترکیه با بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه را عادی‌سازی کند. کلیچدار اوغلو دمشق را به عنوان مقصد نخستین سفرش انتخاب کرده است. او در موضوع مهاجرت‌های غیرقانونی و ورود هزاران پناهجو به این کشور مواضع افراطی اتخاذ کرده است.
مواضع کلیچدار اوغلو در رابطه با کردها
از نکات مهم دیدگاه‌های داخلی کلیچدار اوغلو، مواضع او در رابطه با کردهای این کشور و دیدارش با دو نفر از رهبران همتراز حزب دمکراتیک خلق‌ها بود. در این دیدار، وی متن تغییر قانون اساسی و متن توافق مشترک تهیه شده از سوی ائتلاف ملت را به رهبران حزب دمکراتیک خلق‌ها داده و گفته است «باید دستگاه قضایی کاملاً مستقل و بی‌طرف باشد و دولت قانون‌مدار در ترکیه روی کار باشد.»
او چندی پیش مدعی شد: «اگر می‌خواهید صلاح‌الدین دمیرتاش (رهبر پیشین حزب دموکراتیک خلق‌ها) و عثمان کاوالا (از چهره‌های جامعه مدنی ترکیه) از زندان آزاد شوند، باید به من رای بدهید.» سخنانی که با واکنش اردوغان روبه‌رو شد. در کمپین کلیچداراوغلو از شعار «پرچم سرخ را باز کنیم، عصر ظالمان به پایان برسد» استفاده می‌شود. علاوه بر حزب کمونیست ترکیه، گروه THKP-C نیز از این شعار استفاده می‌کند و از هوادران خود خواست از نامزدی کلیچداراوغلو برای ریاست جمهوری حمایت کنند.
جایگاه یونان در سیاست خار جی ترکیه
پس از پایان انتخابات ترکیه، سیاست خارجی همچنان برای فرد پیروز از اهمیت بالایی برخوردار است. مقامات عالی‌رتبه دو کشور امیدوارند پس از اعلام نتایج رسمی انتخابات، شاهد فصل جدیدی در روابط دوجانبه باشند. یونان یکی از اولین کشورهایی بود که در پی وقوع دو زلزله در ۱۱ استان جنوبی ترکیه در ۶ فوریه، ابراز همدردی و کمک‌رسانی کرد. ترکیه نیز اولین کشوری بود که پس از وقوع حادثه قطار در شمال یونان در ۲۸ فوریه که ۵۷ کشته بر جای گذاشت، با این کشور ابراز همدردی و کمک‌رسانی کرد.
یونان در هفته‌های اخیر از اینکه در پایان دوره چهارساله دولت حاکم محافظه‌کار، فضای بسیار خوبی در روابط دوجانبه با ترکیه ایجاد شده ابراز رضایت کرده و بر لزوم حفظ فضای کنونی جهت آغاز گفت‌وگو پیرامون اختلافات دو کشور تاکید دارد. اما آتن آمادگی برای گفت‌وگو با ترکیه را مشروط به اجتناب از اقدامات تحریک‌آمیز از سوی این کشور می‌داند.
یونان مدعی است در شرایط کنونی با ترکیه فقط یک اختلاف اساسی دارد که مربوط به تحدید فلات قاره و منطقه انحصاری اقتصادی است که البته مایل است این اختلاف به شکل صلح آمیز و از طریق گفت‌وگو بر اساس حقوق بین‌المللی و حقوق بین‌المللی دریاها حل و فصل شود. آتن امیدوار است نشست‌های گفتگوهای اکتشافی با ترکیه که تاکنون ۶۸ دور این گقت‌وگوها برگزار شده بعد از برگزاری انتخابات در دو کشور با هدف حصول تفاهم بین دو کشور سریع‌تر آغاز شود.
به باور نخست وزیر یونان، «ترکیه باید پس از انتخابات آتی تصمیم بگیرد که آیا می‌خواهد روابط نزدیکی با یونان برقرار کند و برای حل مسئله قبرس تلاش کند یا نه؟ ترکیه باید رویکرد خود در قبال غرب را تغییر دهد یا سیاست متمایل به روسیه و چین را ادامه دهد.
