درگذشت دانشمند محترم پیرمحمد ملازهی برای اندیشمندان سیاسی ایران خصوصاً مردم خطه بلوچستان ضایعه‌ای عمیق بود.
وی عمر خود را صرف دفاع از اندیشه ایرانیت و فرهنگ و تمدن ایرانی در حوزه سیاست و امنیت منطقه کرد. نظرات سیاسی او تاثیرات قابل‌توجهی بر دیدگاه‌های کارشناسان سیاسی در بخش حاکمیت، متفکران و افکارعمومی داشت.
پیرمحمد ملازهی با استواری نظریات سیاسی خود درخصوص توسعه ایران و خطرات و تهدیداتی که کشورمان با آن مواجه است به روشنی بیان می‌داشت و آن را در معرض افکار عمومی می‌گذاشت. دانش و اطلاعات او از موضوعات مورد بحث خصوصاً تحولات منطقه‌ای عمیق و راهکارهای او در راستای منافع ملی ایران بود.
او یکی‌از الهام‌بخش‌ترین متفکرین بلوچ بود و تاثیرات آن باقی خواهد ماند. پیرمحمد ملازهی نمونه‌ای امیدآفرین و موفق از روشنفکری بود که توانسته بود با بینش و تخیلی عمیق، برای خود و مردمش جایگاهی معتبر در فضای فکری جامعه‌ی ایرانی بسازد.
او تلاش می‌کرد به حاکمیت بگوید اگر نگاهی دوراندیشانه به حفظ قدرت هم دارد، بدون مشارکت مردم و رفع درد و رنج آنان مقدور نیست. او اعتقاد داشت ما در جامعه نیاز داریم فضای سیاست‌ورزی به گونه‌ای تداوم دهیم تا گرفتار تندروی‌ها نشود.
او بدنبال تحقق صلح و دوستی و زندگی مسالمت‌آمیز در خاورمیانه‌ای بود که به دلیل انواع و اقسام شکاف‌های قومی و مذهبی و طبقاتی، مساعد فوران خشونت‌های مهارناپذیر است. او صادقانه و صریح ریشه‌های مسایل و مشکلات خصوصاً آنچه در بلوچستان می‌گذشت را می‌شکافت و آن را در بستری اجتماعی، منطقه‌ای و نیز جهانی تحلیل می‌کرد و راه‌حل‌های خودش را هم بدون اینکه خوشایند یا ناخوشایند فردی و یا جریان‌هایی باشد، بیان می‌کرد. او صدای گفت‌وگو؛ خصوصاً در دوره‌ی فاصله‌ها و گسل‌ها بود.
او نشان داد که می‌توان بیان و نظر را حتی به صورت کاملاً مخالف به‌گونه‌ای عنوان کرد که منجر به ایجاد چالش و تشدید بحران نشود.
پیرمحمد ملازهی نیروهای فکری بلوچستان را به سه دسته قوم‌گرا، مذهب‌گرا و ایران‌گرا تقسیم می‌کرد که خود را ایران‌گرا می‌دانست؛ ایرانی که برای همه ایرانیان و بدون تبعیض و نابرابری سیاسی و توسعه‌ای باشد.
وی در سال‌های آخر عمر خود از رشد قوم‌گرایی و فرقه‌گرایی مذهبی به‌شدت نگران بود و مخاطرات حرکت‌های بنیادگرایی مذهبی برای مدنیت و تکثرگرایی زندگی مدرن را گوشزد می‌کرد.
وی اعتقاد داشت در همه حوزه‌ها باید پندارمان، گفتارمان و کردارمان را براساس منافع‌ملی پیش ببریم.
وی تسلط عمیقی به تاریخ تحولات ایران، پاکستان، افغانستان و هندوستان داشت. در ایران کمتر کسی همانند او تحولات سیاسی و نظامی پاکستان را درک می‌کرد و غالباً نظرات و دیدگاه‌های او بی‌بدیل بود.
*پژوهشگر و دیپلمات بازنشسته
