در طول بخش عمده تابستان ۲۰۱۳ میلادی مصر در چنگال پدیده ای بود که می توان آن را “شیدایی سیسی” توصیف کرد. آهنگ ها، ساندویچ ها، ویدئو کلیپ ها، ترانه ها و حتی لباس های خواب به “عبدالفتاح السیسی” افسر نظامی که به تازگی “محمد مرسی” رئیس جمهور پیشین را سرنگون کرده بود ادای احترام کردند. اگر از منظر یک ناظر بیرونی به اوضاع مصر آن زمان نگاه می کردید با منظره ای عجیب و غریب مواجه می شدید زیرا میلیون‌ها مصری از مداخله بیرحمانه و وحشیانه ارتش علیه اخوان المسلمین که تنها یک سال پیش از آن در ژوئن ۲۰۱۲ میلادی رئیس جمهوری از آن جریان در انتخابات به پیروزی رسیده بود، حمایت کرده و به جشن و شادی می پرداختند.
حتی به نظر می رسید به اصطلاح انقلابیون و منتقدان دیرینه نظام سیاسی اقتدارگرای مصر نیز واقعا رهبر نظامی کوچکی را می پرستیدند که پس از ۱۸ ماه پرآشوب با قیام علیه رهبر دیرینه “حسنی مبارک” در اواخر ژانویه ۲۰۱۱ به آنان وعده شروعی تازه را داده بود. با زندانی شدن مرسی و کشته شدن، بازداشت یا فرار اعضای اخوان المسلمین، سیسی به مصری ها وعده روزهای بهتری داد، هرچند به همشهریان خود هشدار داد که صبور باشند. این عاقلانه بود. مشکلات پیچیده اقتصادی، اجتماعی و سیاسی مصر تنها زمانی عمیق تر شده بود که مصر از بحرانی به بحران دیگر در طول دوره گذار دموکراتیک پرتنش و کوتاه مدت فرو رفت. با این وجود، امروز یک دهه پس از آن روزها، سیسی پاداشی به صبر مصری ها نداده است. وضعیت کاملا معکوس شده است: مردی که قرار بود مصر را نجات دهد اکنون بر ویرانی آن نظارت دارد.
سیسی به مصری ها وعده سعادت داد اما مصر کاملا در هم شکسته است. آمارها تکان دهنده هستند. نرخ تورم آن کشور تقریبا ۳۷ درصد است و ارزش هر دلار امریکا به ۳۰ پوند مصر رسیده است. زمانی که سیسی به قدرت رسید ارزش واحد پول ملی مصر حدود ۷ پوند به ازای هر دلار بود. بدهی بین المللی مصر تقریبا ۱۶۳ میلیارد دلار است و پیش بینی می شود بدهی کلی آن کشور در سال ۲۰۲۳ به نزدیک به ۹۳ درصد تولید ناخالص داخلی کشور برسد. مقام های دولتی مجبور به مدیریت وضعیت شده اند. امور مالی مصر مانند یک بازی پوسته ای است که پول را در تلاشی بیهوده برای پنهان کردن شرایط اقتصادی ناامن کشور جابجا می کند.
سیسی مدعی شده که مصیبت های اقتصادی کشور نتیجه مسائلی است که خارج از کنترل او هستند، به ویژه پاندمی کووید – ۱۹ و حمله روسیه به اوکراین. آن بحران ها بدون شک چالش های اقتصادی قابل توجهی را ایجاد کرده اند که کشورهایی از جمله ایالات متحده نیز در مدیریت آن با مشکل مواجه بوده اند.
با این وجود، اعتراض های سیسی به وضوح یک استراتژی گفتمانی برای کم اهمیت جلوه دادن مقصر بودن او در فقیر شدن بیش تر مصر است. سیسی با دست باز در شرایطی که کشور گرفتار بدهی های کلان است بر روی پروژه های بزرگی که توجیه اقتصادی اندکی برای آن وجود دارد، سرمایه گذاری کرده است.
قدرتمندترین و در عین حال زشت ترین این پروژه ها پایتخت اداری تازه است که در مرحله نخست اجرا و عملیاتی شدن قرار دارد و تاکنون بیش از ۴۵ میلیارد دلار هزینه روی دست مصر گذاشته است. زمانی که امارات متحده عربی و چین از این پروژه خارج شدند مصری ها مجبور شدند این صورتحساب را با اضافه کردن مقادیر هنگفت بدهی به ترازنامه کشور پرداخت کنند.
سیسی بر مجموعه ای از پروژه های بزرگ دیگر نظارت دارد. قابل توجه ترین آن ساخت یک “پایتخت تابسانی” جدید در ساحل شمالی، یک نیروگاه هسته ای (در کشوری با برق مازاد)، یک شهر پایدار در دلتای نیل و احیای یک پروژه بزرگ شکست خورده دوران مبارک در مصر علیا به نام توشکا است که ایده آن در سال ۲۰۱۵ میلادی مطرح شد کانالی به طول ۳۱۰ کیلومتر که قرار بود صحرای غربی مصر را آبیاری کند.
در مورد ارزش اقتصادی اکثر این پروژه تردید زیادی وجود دارد اما از نظر سیاسی حائر اهمیت هستند و یا بوده اند. اجرای این پروژه ها با این هدف صورت گرفته که نشان دهد مصر دوباره زیر دست یک افسر نظامی تازه که رئیس جمهور شده متولد شده و همکاران اش در وزارت دفاع مجری آن تولد دوباره بوده اند. ممکن است پیام این باشد که مصر هنوز هم می تواند کارهای بزرگی انجام دهد اما این پروژه های بزرگ به یک بار اقتصادی ناپایدار برای آن کشور تبدیل شده اند.
