مرتضی رحیم‌‎نواز

(درنگی بر واقعه هفدهم شهریور 1357)

جمعه‌ها خون جای بارون می‌چکه | مرتضی‌ رحیم‌نواز

رژیم در ماجرای هفدهم شهریور 1357 به ظن بسیاری از تحلیلگران سیاسی رفتار خردمندانه‌تری می‌توانست از خود نشان دهد. همچنان که در روزهای بعد، به سمت و سوی انجام آن حرکت نمود.

گفتگوی مرتضی رحیم‌نواز با محمدرضا سحاب:

برای صیانت از نام خلیج فارس نیازمند عزم ملی هستیم

اگر شما به تاریخ عربستان نگاه کنید متوجه می‌شوید که آنها اقوامی بادیه‌نشین و فاقد مدنیت بودند. این قبایل به صورت پراکنده زندگی می‌کردند و همواره هم با یکدیگر در جنگ بودند و همدیگر را غارت می‌کردند.

هژمونی ایرانی خلیج فارس از عهد باستان تا کنون | مرتضی رحیم‌نواز

جدا از موقعیت طبیعی، جایگاه ایران از منظر جغرافیای انسانی و تاریخی نیز در این پهنه حائز اهمیت است. اعراب این منطقه اقوامی مهاجر هستند که به ویژه از عهد ساسانیان طی روندهای خودخواسته یا اجباری به این منطقه مهاجرت کرده و در آن ساکن شدند.

درنگی بر حق حاکمیت ایران بر جزایر تنب و ابوموسی | مرتضی رحیم‎ نواز

حضور تاریخی ایران در پهنه آبی خلیج فارس و مناطق جغرافیایی همجوار آن، از سابقه‌ای هزاران‌ساله برخوردار است. در میان اسناد و نقشه‎های تاریخی، حق حاکمیت تاریخی ایران نه تنها بر پهنه آبی و گذرگاه‌های خلیج فارس، بلکه بر جزایر و سرزمین‌های پیرامونی آن در ادوار مختلف به رسمیت شناخته شده است و مخدوش کردن آن با هر عنوان و دلیلی منافی این حق تاریخی نیست.

پارسه، تخت‌گاه نوروز | مرتضی رحیم‌نواز

ساخت پارسه به‌شدت متأثر از فرهنگ‌های مختلف سرزمین‌هایی است که در قلمرو این پادشاهی قرار داشت، تأثیرپذیری فرهنگی ـ تمدنی پارسیان از سرزمین‌های دیگر امری اثبات‌شده است و سابقه آن را می‌توان در پاسارگاد، شوش، هگمتانه و نیز بسیاری از عرصه‌ها مشاهده نمود.

بازشناسی نمادهای انسانی نوروز | مرتضی رحیم‌نواز

در فولکلورِ ایرانی شاید هیچ عنصر شناخته شده‌تری از عمو نوروز نداشته باشیم. پیرمردی با مو و ریش سفید و کلاه نمدی که عصا به دست در شهر می‌چرخد و دیدن او نخستین نشانه‌های پایان زمستان و آمدن بهار قلمداد می‌شود.

سیمای جهانی نوروز ایرانی | مرتضی رحیم‌نواز

یکی از بارزترین نمادهای مشترک تمدنی ـ فرهنگی میان هر یک از این کشورها، «نوروز باستانی» است که به‌عنوان یکی از کهن‌ترین جشن‌ها در حوزه تمدنی جنوب آسیا، امروزه بیش از 300 میلیون نفر در 11 کشور مختلف جهان در جنوب غربی آسیا، آسیای میانه، قفقاز، شبه‌قاره هند و بالکان را به پاسداشت خود واداشته است.

نظام اسطوره‌ای نوروز | مرتضی رحیم‌نواز

نوروز، نسبت‌های دیگری نیز با اساطیر ایرانی دارد، از آن جمله بایستی متوجه داستان «جم» باشیم. جمشید، پادشاه اسطوره‌ای زمین است که توانست به فره ایزدی دست پیدا کند. او پادشاه افسانه‌ای دوران شکوهمندی آریائیان به شمار می‌آید.

نمادشناسی سفره هفت‌سین و نوروز | مرتضی رحیم‌نواز

تمدن استوار و پابرجای ایرانی، در یکی از مهم‌ترین بزنگاه‌های فرهنگی خود به‌خوبی توانسته از عهده تکمیل فرایند نمادسازی برآمده و مهم‌ترین جشن باستانی جامعه خود را به انواع مختلفی از آن‌ها بارور سازد.

گفتگوی مرتضی رحیم نواز با میرجلال‌الدین کزازی

نوروز، جشن رستاخیز

در هر گوشه‌ای از این جهان پهناور که این درفش افراخته بشود می‌توانیم بی‌گمان باشیم و باور بداریم که فرهنگ ایرانی تا آن گوشه راه برده است. نوروز نه تنها در ایران جغرافیایی کنونی بزرگ داشته می‌شود و برگزار می‌آید، بلکه در قلمروهای دیگر ایرانی نیز که از ایران جغرافیایی پهناور ترند شناخته شده است و کارکرد دارد، در ایران تاریخی به همان سان در ایران بسیار پهناور فرهنگی

جشن آتش‌افروزان | مرتضی رحیم‌نواز

برگزاری این جشن را می‌توان در همه شهرها و روستاهای ایران سراغ گرفت، ایرانیان در این شب بر این باورند که با افروختن آتش و پریدن از روی آن، بیماری، ناراحتی و نگرانی‌های سال کهنه را به آتش می‌سپارند و سال نو را با آسودگی و شادی آغاز می‌کنند

تئاتر شهر، حریم ذهنی می‌خواهد نه حریم شهری | مرتضی رحیم‌نواز

حدود قانونی و عرفی تئاتر شهر مشخص است و تعیین آن به ویژه با بهره‌گیری از قانون حدود و حریم آثار ملی، کار چندان دشواری نخواهد بود. مشکل اصلی مخدوش شدن بخش‌های زیادی از این حریم در طول سالیان گذشته است.

ساواک از آغاز تا فرجام | مرتضی رحیم‌نواز

تاسیس «ساواک» به عنوان بخشی از تعهد ایران به غرب در آخرین روزهای سال 1335 صورت پذیرفت. در این میان، علیرغم تجربه‌های طولانی از فعالیت‌های اطلاعاتی در کشور، ساختار منسجمی که بتواند یک سازمان اطلاعاتی را در ماموریت‌های خود هدایت و راهبری کند، وجود نداشت

گفتگوی مرتضی رحیم نواز با سعید مدنی قهفرخی

گفتمان مردسالار زمینه‌ساز خشونت علیه زنان

پژوهش‌های انجام ﯾﺎﻓﺘﻪ درباره علل خشونت علیه زنان، این عوامل را در ﺳﻪ ﺳﻄﺢ « ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه در ﺳﻄﺢ ﻓﺮد ﺧﺸﻮﻧﺖ دﯾﺪه ( زنان )» ، « عوامل تعیین کننده در سطح عامل خشونت‌گر ( مردان )» و « عوامل تعیین کننده در سطح خانواده ( جامعه ) » دسته ‎ ﺑﻨﺪی می ساز د .

پرنده مردنی است | مرتضی رحیم نواز

تلاش انجام گرفته هیچگاه نتوانست مشکل کاهش جمعیت این گونه از پرندگان مهاجر را حل کند، به ویژه آنکه متاسفانه به سبب شکار بی‌رویه و قتل عام غیر اخلاقی پرندگان مهاجر که اکثر آن‌ها را جوجه‌ها و پرندگان نابالغی تشکیل می‌دهند که هیچ تجربه و مهارتی در برابر تورهای هوائی و دام‌های همه گیر منطقه ندارند و به مانند همه گروه بعد از روزها پرواز و صرف انرژی زیاد به شدت ضعیف و گرسنه شده، نیاز به تغذیه فوری دارند.

شرحی کوتاه بر تاریخ نامگذاری و تغییر نام معابر شهری در تهران | مرتضی رحیم نواز

در نگاه ابتدایی فضای عمومی بخش آزادشده شهر به نفع جامعه بود، اما در یک معنای دیگر مدیریت بر این قبیل فضاها باعث افزایش حق حکومت بر شهر شد. جامعه و دولت هر دو به ارزش افزوده این فضاها واقف بودند و می‌دانستند با تصاحب آن می‌توانند به رواج نوعی گفتمان اجتماعی دست پیدا کنند.

مهاجرت، عامل بقا و زوال تهران است | مرتضی رحیم نواز

از مشخصههای بارز کلانشهرها در همه ادوار تاریخی، تنوع بافت جمعیتی و مهاجرپذیری آن است. تنوع گونههای قومی و مذهبی به نوعی تضمین کننده حیات مدنی و سیاسی و حتی فرهنگی و اقتصادی شهرهای بزرگ به شمار میآید. همانگونه که روند مهاجرت فرستی ویژه شهرهای کوچک است.

جاذبه‌های گردشگری شهر تهران:

خانه ارغوان | مرتضی رحیم نواز

خانه ارغوان، خانه مسکونی شاعر بزرگ، امیر هوشنگ ابتهاج (ه. الف. سایه) که در خیابان شهید تقوی (کوشک)، کوچه شهید انوشیروانی واقع شده، بنایی آجری است که قدمت آن به دوران پهلوی دوم باز می‌گردد.

تکایای تاریخی تهران:

تکیه دولت، آغاز تا سرانجام | مرتضی رحیم نواز

تعداد تکایای تهران قدیم در قرن سیزدهم هجری قمری بالغ بر ۴۵ عنوان بود. در میان این تکایا، «تکیه دولت» که با عناوین مختلفی چون «تکیه همایونی دولت»، «تکیه قیصر» و «تکیه بزرگ شاهی» نیز شناخته می‌شود، به عنوان تکیه شاخص نه تنها در پایتخت، بلکه در سراسر کشور نام‌آور بود.

سیمای معماری شهری تهران | مرتضی رحیم نواز

از عمر تهران، پایتخت یکی از کهن‌ترین کشورهای جهان، بیش از دویست سال میگذرد. روستای بزرگ یا شهر کوچک و مستحکمی که رئیس قبیله کوچ‌نشین فاتحی آن را مقر قدرت نه چندان استوار خویش کرده بود. اکنون شهری بزرگ با بیش از هشت میلیون جمعیت ساکن است.